Jak zdrowie kobiety wpływa na przebieg ciąży, porodu i rozwój dziecka?
Współcześnie wiadomo, że stan zdrowia kobiety jest jednym z najważniejszych czynników warunkujących zajście w ciążę, jej fizjologiczny przebieg i urodzenie zdrowego dziecka. Styl życia, dieta i aktywność fizyczna to elementy, na które mamy realny wpływ, w przeciwieństwie do np. predyspozycji genetycznych. Warto wiedzieć, jak najlepiej wykorzystać potencjał własnego ciała, aby zwiększyć szansę na zajście w zdrową ciążę.
Kobieta, która odżywia się zdrowo, jest aktywna fizycznie i jej BMI mieści się w granicach normy, rzadziej zmaga się z chorobami tj. nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca. To sprawia, że jej ciąża ma większe szanse na prawidłowy przebieg i szczęśliwe, terminowe rozwiązanie.
Dziecko z ciąży niepowikłanej chorobami, częściej rodzi się w dobrym stanie, w porównaniu do noworodka, którego matka musiała się leczyć.
Oczywiście zdarza się, że kobieta, która prowadzi bardzo zdrowy tryb życia, może mieć problemy z poczęciem czy donoszeniem ciąży. Jednak wdrożenie pewnych działań i zmiana zachowań na prozdrowotne zawsze wychodzi z korzyścią dla przyszłej mamy i dziecka.
O czym powinna wiedzieć kobieta planująca ciążę?
Chęć bycia mamą wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Na co warto zwrócić uwagę, planując powiększenie rodziny?
Zalecany do leczenia pierwszych objawów dyskomfortu pochwy.
Żel dopochwowy z kwasem hialuronowym wskazany w celu zapobiegania i leczenia suchości pochwy.
Dla zdrowia układu moczowego.
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Do stosowania wspomagającego w leczeniu i profilaktyce infekcji pochwy.
Odżywianie
Kobieta, która planuje ciążę, musi zadbać o zbilansowaną dietę i regularne posiłki. Czasami, np. z powodu pracy, nie ma możliwości jeść o stałych porach pięć razy dziennie. Warto wtedy skupić się na jakości jedzenia.
Konieczne jest ograniczenie produktów typu fast-food, które obfitują w tłuszcze trans oraz utwardzone oleje roślinne – to substancje negatywnie wpływające na rozwój płodu. W czasie zakupów trzeba dokładnie czytać etykiety produktów. Im krótszy skład, mniej konserwantów, barwników i aromatów, tym lepiej. Tłuszcze są ważnym elementem diety, ale dobrze, aby były to jedno- i wielonienasycone tłuszcze roślinne. Dieta musi być bogata w warzywa i owoce, które w dużym stopniu powinny zapewnić odpowiednią podaż witamin i minerałów.
Zbilansowany jadłospis powinien zawierać posiłki z mięsem białym, zamiast mięsa czerwonego. Istotnym elementem diety są również ryby, rośliny strączkowe, jaja. Bardzo ważne jest nawodnienie organizmu, czyli picie wody w ilości około 2-2,5 litra dziennie.
Jeśli kobieta ma jakieś choroby przewlekłe, np. cukrzycę, choroby tarczycy, ale również cierpi z powodu alergii czy anemii – dieta powinna być dopasowana do stanu zdrowia.
Warto zadbać o higienę posiłków, nie spożywać w miejscach, w których nie ma pewności, że zostały zachowane standardy czystości. Częste mycie rąk, dokładne mycie owoców i warzyw, jajek, a także sprawdzanie dat ważności powinno stać się codziennym nawykiem.
Masa ciała
Przed zajściem w ciążę ważną kwestią jest masa ciała. Zbyt niska i zbyt wysoka niesie za sobą ryzyko powikłań w czasie ciąży i porodu. BMI w granicach normy nie jest gwarancją, że ciąża i poród będą miały bezproblemowy przebieg, ale znacząco zmniejsza ryzyko pojawienia m.in. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy ciążowej czy komplikacji okołoporodowych.
W przypadku starań o ciążę najkorzystniej, jeśli BMI nie przekracza 30.
Aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna to jeden z najważniejszych czynników wpływających na stan zdrowia przyszłej mamy. Wpływa na wzrost wydolności organizmu, metabolizm, zmniejszenie otyłości brzusznej, poprawę w zakresie insulinooporności, a co za tym idzie zwiększenie płodności, lepszą jakość komórek jajowych. Dzięki wdrożeniu umiarkowanej aktywności fizycznej kilka razy w tygodniu organizm jest lepiej przygotowany do przyjęcia ciąży.
Suplementacja
Przy planowaniu ciąży dobrym pomysłem jest wykonanie podstawowych badań krwi, ale również poziomów witamin w organizmie. Niedobory często potrafią zaburzyć płodność (występowanie cykli bezowulacyjnych) i utrudnić codzienne funkcjonowanie, szczególnie jeśli objawiają się spadkiem energii czy zmęczeniem.
Prawidłowa suplementacja musi być skonsultowana z lekarzem: ginekologiem lub lekarzem rodzinnym. To specjaliści, którzy zaproponują odpowiednie produkty. Nie warto próbować uzupełniać witamin czy minerałów na własną rękę, gdyż spożywanie produktów niedopasowanych do stanu zdrowia może być ze szkodą dla organizmu. W przypadku anemii zaleca się preparaty żelaza, a jeśli poziom witamin, głównie B i D jest niski – suplementację odpowiednią dawką.
W okresie przedkoncepcyjnym obowiązkowo Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca preparaty kwasu foliowego w dawce 0,4 mg, co najmniej trzy miesiące przed planowanym poczęciem. Czasem występują przesłanki, że dawka powinna być wyższa, jeśli kobieta jest w grupie ryzyka powstawania wad cewy nerwowej u płodu.
Używki – alkohol, papierosy, kawa i herbata
Przed zajściem w ciążę należy całkowicie rzucić palenie papierosów i unikać biernego palenia. Dym papierosowy zawiera tak dużo szkodliwych substancji, że negatywnie wpływa na płodność, rozwój płodu, przebieg ciąż, zdrowie kobiety i przyszłe zdrowie jej dziecka.
Podobnie jest z alkoholem, na czas starań o ciążę dobrze jest zrezygnować nawet z okazjonalnego picia.
Kawa i herbata są dozwolone w rozsądnych ilościach. Zawierają dużą ilość kofeiny, dlatego warto do nawodnienia wybierać głównie wodę, ale dwie-trzy filiżanki kawy nie wpłyną negatywnie na starania o dziecko.
To lek bez recepty wskazany w odzwyczajaniu się od palenia tytoniu i zmniejszeniu głodu nikotynowego u osób, które chcą przestać palić. Celem stosowania leku DENICIT jest trwałe zaprzestanie używania produktów zawierających nikotynę. Zawiera cytyzynę, która zwiększa ok. 3-krotnie szansę na rzucenie palenia¹.
¹Hajek P et al.: Efficay of cytisine in helping smokers quit;systematic review and meta-analysis. Thorax, 2013
Choroby przewlekłe
W czasie planowania ciąży niezbędna jest wizyta u ginekologa, który sprawdzi, czy nie ma przeszkód do poczęcia i zleci podstawowe badania. Jak wcześniej wspomniano, na tym etapie należy uzupełnić wszelkie niedobory, ale warto wykonać także badania hormonów. Szczególnie ważna jest tarczyca, gdyż zaburzenia w jej funkcjonowaniu mogą powikłać starania o dziecko.
Jeśli kobieta leczy się z powodu chorób przewlekłych – decyzję o ciąży musi skonsultować ze specjalistą, który prowadzi jej leczenie. Stabilny stan zdrowia jest ważny w przypadku ciąży, gdyż zmniejsza ryzyko komplikacji ciążowych i okołoporodowych.
Styl życia
Warto żyć tak, aby dobrze się czuć nie tylko pod względem fizycznym, ale także psychicznym.
Uregulowana sytuacja rodzinna i finansowa, praca, która daje satysfakcję i stabilizację, świadomość, że po urodzeniu dziecka, nadal będzie czekało miejsce w firmie, dla wielu oznacza spokój w planowaniu powiększenia rodziny.
Wcześniejsze doświadczenia seksualne, własne lub partnera, mogą być źródłem chorób przenoszonych drogą płciową. Warto je wykluczyć, nawet przy braku objawów.
Zminimalizowanie stresu i odpowiednia ilość snu to kolejne czynniki, o które trzeba zadbać przed poczęciem.
Wprowadzenie zmian w czasie planowania ciąży, które będą korzystne zarówno dla kobiety, jak i jej dziecka, są dobrym przygotowaniem do prawdziwej życiowej rewolucji, która rozpoczyna się w chwili narodzin wyczekiwanego malucha.
1. Bręborowicz G. H.: Położnictwo. Tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2020, 69-71.
2. Świątkowska D.: Żywienie a płodność. Dieta kobiet w okresie prokreacyjnym. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2013, 9(1), 102-106.
3. Studnicka A., Bączek G., Dmoch-Gajzlerska E.: Zachowania zdrowotne podejmowane przez kobiety i ich wpływ na płodność w świetle badań. Kwartalnik Naukowy. Problematyka Płodności i Prokreacji. 2017, 1(29), 58-66.