wspiera pamięć i koncentrację u dzieci, usprawnia procesy uczenia się
unikalne proporcje kwasów tłuszczowych omega-3
nie zawiera cukru, barwników ani sztucznych aromatów
bogaty w kwasy tłuszczowe EPA, DHA i GLA, które mają kluczowe znaczenie dla mózgu, pamięci i koncentracji
Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

Cyberprzemoc w szkołach i jedna z jej odmian, jaką jest hejt, to niestety negatywne pokłosie rozwoju nowoczesnych technologii (zwłaszcza telefonii komórkowej i internetu) oraz powszechnego i często nieograniczonego dostępu do nich dzieci i młodzieży. Łącznie z popularyzacją wśród najmłodszych mediów społecznościowych (takich jak Facebook, Instagram czy TikTok) – tworzą „mieszankę wybuchową”, która sprawiła, że cyberprzemoc jest obecnie jednym z największych wyzwań polskiej edukacji.

Nękanie w internecie, może przybierać różne formy, począwszy od wyzywania, ośmieszania, poniżania, straszenia, podszywania się pod ofiarę, rozpowszechniania kompromitujących materiałów na temat ofiary, a na szantażowaniu skończywszy.2

Wśród rodzajów agresji elektronicznej, z jaką mogą stykać się uczniowie wymienia się również m.in.:

  • flaming – czyli agresywną wymianę zdań, np. na czacie lub w ramach grupy dyskusyjnej,
  • prześladowanie (z ang. harassment) – czyli regularne przesyłanie do ofiary nieprzyjemnych wiadomości, za pomocą kanałów komunikacji elektronicznej,
  • kradzież tożsamości (z ang. impersonation) – czyli podszywanie się pod ofiarę,
  • śledzenie (z ang. cyberstalking) – czyli inwigilację ofiary i nękanie jej niechcianymi komunikatami,
  • happy slapping – czyli prowokowanie lub atakowanie ofiary i dokumentowanie wydarzenia w postaci zdjęć lub filmu oraz upublicznienie utrwalonych materiałów w internecie,
  • wykluczenie (z ang. exclusion) – czyli celowe usunięcie z listy kontaktów internetowych lub niedopuszczenie do niej ofiary,
  • agresję techniczną – czyli działania skierowane bardziej przeciwko sprzętowi komputerowemu ofiary, niż samej ofierze.3

Według badań przeprowadzonych w grudniu 2020 r. przez Państwowy Instytut Badawczy NASK, wśród 2 tys. uczniów, ich rodziców i opiekunów prawnych – co piąty uczeń i uczennica jest ofiarą przemocy w internecie. Drugie tyle uczniów, nie jest w stanie jednoznacznie udzielić odpowiedzi na pytanie czy doświadczyło cyberbullyingu, co – według autorów badania – może wskazywać na brak zrozumienia tego zjawiska lub obniżenie wrażliwości dzieci na internetową agresję. Najczęstszymi formami cyberprzemocy, jakiej doświadczali ankietowani, było: 

  • wyzywanie (29,7%), 
  • ośmieszanie (22,8%),
  • poniżanie (22%) 

i dotyczyły one najczęściej: wyglądu fizycznego (13,7%), ubioru (8,5%) i upodobań oraz hobby (9,7%).

Najbardziej niepokojący jest jednak fakt, że tylko 10,2% rodziców potwierdziło, iż jest świadomych tego, że ich dziecko doświadczyło przemocy w internecie. Pozostali, jednoznacznie stwierdzili, że ich dzieci nie doświadczyły cyberbullyingu lub nie mają wiedzy na ten temat. Biorą pod uwagę fakt, że przemoc internetowa – według ankietowanych dzieci – dotyczyła aż 23% z nich – oznacza to, że prawie 13% rodziców (czyli co siódmy z nich) nie jest świadomych, że ich dziecko jest ofiarą agresji internetowej. Ponadto – co trzecie z dzieci, które były ofiarą cyberbullyingu – potwierdziło, że nie zgłosiło nigdzie tego problemu i nie podjęło żadnego działania, aby mu zaradzić – nawet rozmowy z bliskimi i znajomymi, którzy mogliby udzielić mu wsparcia.2

Niewiedza rodziców i bierność dziecka, będącego ofiarą agresji internetowej ze strony rówieśników, niekiedy niestety może okazać się tragiczna w skutkach, a w najlepszym wypadku – pozostawić trwały ślad w psychice dziecka.

Co możemy zrobić, aby chronić nasze dziecko przed hejtem i szeroko pojętym cyberbullyingiem?

Jako rodzice dzieci wychowujących się w dobie nowoczesnych technologii i mediów społecznościowych powinniśmy wziąć sobie głęboko do serca statystyki z badania Instytutu NASK, zachować oczy i uszy „szeroko otwarte”, starać się budować z naszymi dziećmi relację pełną zaufania (aby w razie napotkanych przez nie problemów, zechciały zwrócić się do nas o pomoc) i edukować zarówno dzieci, jak i siebie (nie wszyscy rodzice zdają sobie bowiem sprawę ze skali i powagi zjawiska cyberbullyingu, ze względu na to, że sami nie doświadczyli go w przeszłości) na temat form i przejawów cyberprzemocy, metod jej zapobiegania i sposobów radzenia sobie z już zaistniałymi problemami.

Z innego badania, przeprowadzonego przez Agatę Komendant-Brodowską z Instytutu Badań Edukacyjnych, wynika, że najczęściej ofiarami przemocy internetowej są niestety najmłodsi, czyli uczniowie szkół podstawowych.4 Tym bardziej, powinniśmy zachować czujność – ponieważ im młodsze dziecko, tym gorzej będzie radzić sobie z takimi problemami i istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie będzie potrafiło się bronić, jeżeli nie uzyska wsparcia najbliższych.

W przypadku najmłodszych dzieci – pomocnym narzędziem, może okazać się blokada rodzicielska zainstalowana na smartfonie, którą można skonfigurować w taki sposób, aby zablokować dziecku możliwość korzystania z określonych aplikacji (np. Facebooka, Instagrama czy TikTok-a) i przeglądarek internetowych. Warto przy tym mieć świadomość, że konto na Facebooku, Instagramie i TikTok-u, zgodnie z regulaminami tychże portali – może utworzyć tylko osoba, która ukończyła co najmniej 13 lat. Konta utworzone przez młodsze dzieci, powinny być zgłaszane do administratorów portali, którzy mają obowiązek ich niezwłocznego usuwania.

Co możemy zrobić, jeżeli nasze dziecko jest ofiarą hejtu?

stop bullying

Cyberprzemoc w szkole – co może zrobić dziecko?

Dziecko, które doświadczyło hejtu lub jakiejkolwiek innej formy cyberbullyingu ze strony rówieśników, w pierwszej kolejności powinno szukać pomocy u rodziców lub opiekunów. Może ono również:

  • szukać wsparcia u przyjaciół i znajomych,
  • zgłosić problem nauczycielowi,
  • zgłosić problem do psychologa lub pedagoga szkolnego, 
  • skontaktować się z dziecięcym telefonem zaufania Rzecznika Praw Dziecka, dostępnym całą dobę pod numerem: 800 12 12 12.

Cyberprzemoc w szkole – co mogą zrobić rodzice?

Rodzice lub opiekunowie dziecka, które doświadczyło hejtu lub jakiejkolwiek innej formy cyberbullyingu ze strony rówieśników szkolnych, powinni:

  • zgłosić sprawę w szkole – dyrektorowi placówki, nauczycielowi, psychologowi lub pedagogowi szkolnemu, w celu wyciągnięcia odpowiedzialności wobec sprawcy, zgodnie z wewnętrznymi regulacjami,
  • jeżeli działanie wypełnia znamiona przestępstwa ściganego na wniosek pokrzywdzonego lub z oskarżenia publicznego (o czym poniżej) – powiadomić o nim organy ścigania (policję lub prokuraturę),
  • jeżeli agresja internetowa miała miejsce na jakimś portalu internetowym – zgłosić problem administratorom portalu, na którym miało miejsce zdarzenie, aby np. zostały z niego usunięte kompromitujące dziecko treści lub materiały, bądź zablokowani użytkownicy, będący sprawcami zdarzenia,
  • zgłosić sprawę instytucji, która specjalizuje się w walce z tym zjawiskiem (np. Stowarzyszeniu Otwarta Rzeczpospolita).

Przeczytaj także: Jak pomóc dziecku, któremu dokuczają?

W jaki sposób prawo chroni ofiary hejtu i jakie konsekwencje grożą szkolnym oprawcom?

Odpowiedzialność karna

Zarówno hejt, jak i ogólnie – cyberbullying, nie zostały zdefiniowane w kodeksie karnym. Jednak, w zależności od tego, jaką formę przybiera internetowa agresja, może wypełniać znamiona m.in. następujących przestępstw:

ofiara cyberprzemocy w szkole

1)  Zniesławienia, które polega na pomówieniu innej osoby o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej. Kara za popełnienie powyższego przestępstwa jest wyższa, jeżeli sprawca dopuszcza się go z wykorzystaniem środków masowego komunikowania, czyli np. internetu;

2)  Zniewagi, która polega na ubliżeniu innej osobie w jej obecności lub pod jej nieobecność, ale publicznie lub z zamiarem, by zniewaga do niej dotarła. O znieważeniu, decyduje użycie zwrotu, który powszechnie odbierany jest za pogardliwy, wulgarny lub ośmieszający, obraźliwy i naruszający godność pokrzywdzonego (według subiektywnego poczucia jego własnej wartości). Analogicznie jak w przypadku zniesławienia – kara za popełnienie powyższego przestępstwa jest wyższa, jeżeli sprawca dopuszcza się go z wykorzystaniem środków masowego komunikowania;

3)  Groźby karalnej, które polega na grożeniu innej osobie popełnieniem przestępstwa (np. pobiciem) na jej szkodę lub szkodę bliskiej jej osoby, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że zostanie spełniona;

4)  Stalkingu, który polega na uporczywym nękaniu innej osoby, wzbudzającym u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie naruszającym jej prywatność;

5)  Rasizmu, który polega na publicznym znieważeniu innej osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości,

lub wykroczenia:

6)  złośliwego niepokojenia, polegającego na podejmowaniu działań doprowadzających inną osobę do uczucia obawy, celem jej dokuczenia.

Należy przy tym mieć świadomość, że w zależności od rodzaju przestępstwa – inna jest jego forma ścigania. I tak:

  • przestępstwa zniesławienia i znieważenia: ścigane są z oskarżenia prywatnego, co oznacza, że policja i prokuratura nie prowadzą w tych sprawach śledztwa ani dochodzenia i sprawa może zostać zainicjowania wyłącznie prywatnym aktem oskarżenia, złożonym bezpośrednio do sądu;
  • przestępstwa groźby karalnej i stalkingu: ścigane są na wniosek pokrzywdzonego, co oznacza, że organy ścigania przeprowadzą w tych sprawach postępowanie przygotowawcze, jednak w celu jego wszczęcia konieczne jest wystąpienie przez pokrzywdzonego (lub jego przedstawiciela ustawowego) z wnioskiem o ściganie. Z chwilą złożenia powyższego wniosku, postępowanie dalej toczy się z urzędu;
  • przestępstwo rasizmu: ścigane jest z oskarżenia publicznego, co oznacza, że z chwilą powzięcia informacji o możliwości popełnienia przestępstwa przez organy ścigania –  zobowiązane są one do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania z urzędu.

W przypadku wykroczenia polegającego na złośliwym niepokojeniu – celem ukarania sprawcy – konieczne jest wystąpienie do sądu z prywatnym wnioskiem o ukaranie.

Jaką odpowiedzialność poniesie niepełnoletni sprawca hejtu?

W przypadku hejtu w rzeczywistości szkolnej – w większości przypadków, będziemy mieli do czynienia ze sprawcami niepełnoletnimi. W takich przypadkach, rodzaj odpowiedzialności i konsekwencje grożące sprawcy, zależeć będą od jego wieku:

1)  w przypadku dzieci poniżej 13 roku życianie można im zostać przypisana wina. W takich sytuacjach, jedyne konsekwencje prawne, jakie mogą zostać wyciągnięte dotyczą rodziców lub opiekunów prawnych dziecka, którym – w skrajnych przypadkach – może zostać ograniczona władza rodzicielska lub nałożony nadzór kuratora,

2)  w przypadku dzieci powyżej 10 roku życia, które nie są pełnoletnie – może zostać przeprowadzone postępowanie w sprawie o demoralizację, w wyniku którego, wobec dziecka mogą zostać zastosowane, przewidziane w ustawie o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, środki służące przeciwdziałaniu demoralizacji,

3)  w przypadku dzieci powyżej 13 roku życia, ale przed ukończeniem 17 roku życia – może zostać przeprowadzone postępowanie w sprawach o czyny karalne (czyli przestępstwa i wykroczenia), jednak jest ono prowadzone przed sądem rodzinnym, a nie przed sądem karnym i w jego wyniku, wobec dziecka, mogą zostać zastosowane środki wychowawcze (np. zobowiązanie do przeprosin), środek leczniczy (tj. umieszczenie w zakładzie leczniczym) oraz środek poprawczy (tj. umieszczenie w zakładzie poprawczym).

4)  w przypadku nieletnich, którzy ukończyli 17 rok życia – będą oni ponosić odpowiedzialność karną na zasadach ogólnych, określonych w kodeksie karnym (czyli w zależności od kwalifikacji czynu – mogą ponieść karę grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności).

Ustawa z 9.06.2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich – uprawnia również dyrektora szkoły, do podjęcia określonych działań, wobec ucznia, będącego sprawcą hejtu. Dyrektor placówki, za zgodą rodziców lub opiekunów ucznia, który wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się popełnienia czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki – może zastosować wobec niego, jeżeli jest to wystarczające, następujące środki wychowawcze:

  • pouczenie,
  • ostrzeżenie,
  • zobowiązanie do przeproszenia pokrzywdzonego,
  • zobowiązanie do wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły.

Środki te, nie mogą być jednak zastosowane wobec ucznia, który dopuścił się popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu, czyli np. rasizmu i w tym przypadku – konieczne jest zawiadomienie organów ścigania.

Cyberprzemoc w szkole – odpowiedzialność cywilna

W przypadku, gdy działania o znamionach cyberprzemocy, naruszają dobra osobiste dziecka, tj. jego godność lub dobre imię – można również dochodzić naruszonych praw na drodze cywilnoprawnej. W ramach powództwa o naruszenie dóbr osobistych, można domagać się m.in.

  • przeprosin,
  • zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę,
  • zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny.

W przypadku dzieci poniżej 13 roku życia – odpowiedzialność za ich działanie, na zasadzie winy w nadzorze – ponosić będą ich rodzice lub opiekunowie prawni. W takiej sytuacji – oczywistym jest – że to rodzice lub opiekunowie dziecka, zostaną zobowiązani do naprawienia wyrządzonej przez dziecko szkody.

Cyberprzemoc to aktualnie jedno z większych wyzwań szkolnictwa na całym świecie. Warto edukować dzieci nie tylko na temat sposobów radzenia sobie z hejtem z pozycji ofiary, ale również na temat tego, że nikt nie jest w sieci bezkarny, a kilkoma nieprzemyślanymi słowami, możemy wyrządzić drugiej osobie potężną krzywdę, która niekiedy może doprowadzić nawet do największej tragedii.

 Może zainteresować Cię również: 6 pytań do psychologa – hejt w szkole


wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
uzupełnienia codzienmą dietę w selen i beta-glukan
wysoka czystość i jakość substancji czynnych
wysoki profil bezpieczeństwa
szeroko przebadany
Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

1 Słownik języka polskiego PWN

2 NASK – Państwowy Instytut Badawczy, Raport z ogólnopolskiego badania uczniów Nastolatki 3.0, Warszawa 2021

3 Jacek Pyżalski, Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2012

4 Agata Komendant-Brodowska, Instytut Badań Edukacyjnych, Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań, Warszawa 2014

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6.06.1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1138)

Ustawa z dnia 20.05.1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2151)

Ustawa z dnia 9.06.2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz.U. z 2022 r., poz. 1700)

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360)