Na czym polega samoregulacja?
Samoregulacja jest sposobem odpowiadania układu nerwowego na stres. Jeśli na organizm oddziałuje stres, uruchamia to procesy metaboliczne. W sytuacji stresującej, między innymi podczas wybuchu złości i gniewu, zużywana jest energia, ostatecznie jednak powinno dojść do przywrócenia stanu równowagi.
Powrót do stabilności i do równowagi staje się tym trudniejszy, im dziecko było obciążone silniejszym stresem. W efekcie powoduje to wzrost reaktywności, a dziecko reaguje na nawet niewielkie bodźce. Ma ono trudność w poradzeniu sobie z sytuacją, a poziom stresu wciąż wzrasta. Dziecko często reaguje wtedy złością, krzykiem, napadami agresji i niepodejmowaniem współpracy.
Najistotniejsze w samoregulacji jest więc to, aby odpowiednio obniżyć siłę impulsu, w szczególności takiego, którego dziecko nie jest w stanie samodzielnie regulować. Z pomocą przychodzi wtedy metoda Self-Reg, wyposażająca zarówno dzieci, jak i dorosłych w umiejętności samoregulacji.
Co to jest Self-Reg?
Metoda Self-Reg uczy rodziców rozpoznawania stresorów (czynników wywołujących napięcie i zużywających energię) u dzieci i co ważne – radzenia sobie z nimi. Tym samym, dzięki zastosowaniu Self-Reg, rodzice otrzymują narzędzie pomagające zrozumieć, z jakiego powodu dzieci płaczą i krzyczą.
Self-Reg pochodzi od ang. „self-regulation”, czyli samoregulacji. Jest to podejście do wychowania, uznawane również za metodę wychowawczą, które opracował profesor psychologii i filozofii, Stuart Shanker
Autor metody Self-Reg zidentyfikował i nazwał 5 obszarów wyzwalających stresory, co ułatwia ich rozpoznawanie:
- Biologiczny (m.in. głód, ból, nieodpowiednia dieta, niewystarczająca ilość snu, intensywne światło, hałas, zaburzenia integracji sensorycznej),
- Emocjonalny (emocje silnie odczuwane, zarówno pozytywne, jak i negatywne, wszelkie nieprzyjemne emocje),
- Poznawczy (m.in. negatywne myślenie o sobie, innych i o świecie, nadmiar informacji, informacje niezrozumiałe, oczekiwanie od dziecka długiego okresu koncentracji, pozostającego poza jego możliwościami),
- Społeczny (m.in. przebywanie z grupą i w grupie, jak również to, co wiąże się z ekspozycją społeczną, np. wystąpienia publiczne, bycie świadkiem lub uczestnikiem kłótni),
- Prospołeczny (m.in. konflikty, silne emocje innych osób, poczucie winy).
Dziecko po to uczy się samoregulacji, aby odpowiednio reagować na pojawiające się stresory, właściwie zarządzać wywołanym wtedy napięciem, ale też energią, a nade wszystko potrafić powrócić do stanu równowagi i odbudować energię. Samokontrola polega na hamowaniu impulsów, natomiast w samoregulacji rozpoznajemy przyczyny i zmniejszamy siłę tych impulsów. W samoregulacji ważne jest więc wyłapywanie „problematycznego” zachowania, będącego skutkiem nadmiernego stresu. Warto przy tym zatrzymać się nad niewłaściwym zachowaniem dziecka, by rozpoznać, na ile jest zachowaniem nieodpowiednim, łamiącym zasady, a na ile zostało wywołane przez stres. W tym przypadku zastosowanie metody kar i nagród tylko pogorszy sytuację, zwiększając poziom stresu. Sprawdzi się za to Self-Reg.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
Jak pomóc dziecku i sobie i nie dać się stresowi?
Choć o Self-Reg mówi się jako o metodzie, jest bardziej podejściem czy koncepcją, raczej bez gotowych technik, jak w przypadku innych metod wychowawczych. Wskazuje się na sam proces rozpoznawania bodźców stresujących, a także na poszukiwanie sposobów radzenia sobie, łagodzenia i obniżania odczuwanego napięcia. Aby przejść przez tę drogę, w Self-Reg wskazano 5 kolejnych kroków:
Przeformułowanie
Poszukanie odpowiedzi, dlaczego teraz pojawiła się taka reakcja? Co się stało? Co ją wywołało? Może dziecko jest mocniej zdenerwowane po pojawieniu się jakiejś czynności, np. po grze na komputerze, bądź po wykonaniu określonej czynności, np. udziale w danym typie zajęć pozalekcyjnych? Co sprawia, że dziecko staje się bardziej pobudzone a może wręcz przeciwne – wycofane?
Rozpoznanie stresorów
Jakiego typu napięcie jest odczuwane? W którym obszarze się pojawiło?
Redukcja stresu
Co można zrobić, by przynajmniej w pewnym, choćby niewielkim stopniu, powrócić do stanu równowagi?
Refleksja
Jakie rozwiązanie może pomóc w regulacji napięcia długofalowo? Ważne jest szukanie rozwiązań przynoszących efekt na dłuższy czas, nie tylko w danym momencie.
Regeneracja zasobów
Dbanie każdego dnia o równowagę, wzbogacanie zasobów w okresie większego spokoju.
Świetną pomocą we wprowadzaniu metody Self-Reg w pracy z dziećmi są książki z tej tematyki. Zawierają one historie, które w prosty i przystępny dla dzieci sposób pokazują mechanizm samoregulacji od strony praktycznej, podpowiadając sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Metoda Self-Reg – czy sprawdzi się dla każdego dziecka?
Metoda Self-Reg sprawdzi się w każdej rodzinie. Dzięki jej zastosowaniu rodzice nie obwiniają siebie i dziecka za problemy z zachowaniem, mając na uwadze, że poziom napięcia wzrasta wraz z wyrzutami sumienia czy z obwinianiem. Każde dziecko zmierza się z trudnymi emocjami, a Self-Reg pomaga w rozpoznawaniu stresorów oraz poziomu energii i napięcia, by wychwycić moment, gdy energia będzie zbyt niska, a napięcie wysokie. W efekcie samoregulacja sprzyja łagodniejszemu podejściu do siebie i innych. Trzeba przy tym pamiętać, że uczenie się przez dziecko samoregulacji najlepiej przebiega z rodzicem spokojnym, obecnym i uważnym. Aby rodzic wypracował spokój i opanowanie, powinien dbać o regenerację własnych zasobów, minimalizując stres i włączając poszerzanie samoświadomości.
Bibliografia:
1. Shanker S., Barker T., Self-reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości, wyd. Mamania.
2. Shanker S., Samoregulacja w szkole. SELF-REG. Spokój, koncentracja, nauka, wyd. Mamania.
3. Stążka-Gawrysiak A., Self-Regulation. Opowieści dla dzieci o tym, jak działać, gdy emocje biorą górę, wyd. Znak Emotikon.
4. Stążka-Gawrysiak A., Self-Regulation. Nie ma niegrzecznych dzieci. Opowieści dla dzieci. O tym, jak działać, gdy emocje biorą górę, wyd. Znak Emotikon.