Są pary, które na drugą ciążę decydują się dopiero wtedy, gdy pierworodny lub pierworodna są dość samodzielni. Są również takie, które starają się o dziecko krótko po pierwszym porodzie, żeby różnica wieku między rodzeństwem była jak najmniejsza. Jednak ciąża i pojawienie się noworodka w domu stanowią wyzwanie nie tylko dla rodziców, lecz także dla starszaka, bez względu na to, ile ma lat.
O jak dużym wyzwaniu mowa? Adele Faber i Elaine Mazlish w książce „Rodzeństwo bez rywalizacji” zawarli bardzo wymowne porównanie.
Wyobraź sobie taką sytuację: twój mąż przyprowadza do domu obcą kobietę i oświadcza, że ona od teraz będzie z wami mieszkać, ale obiecuje kochać was tak samo. Właśnie tak czuje się dziecko, które zostaje bratem albo siostrą. Dlatego na początku użyliśmy słowa „przewrót”.
Życie w domu dosłownie wywraca się do góry nogami. Nie da się niczego zaplanować ani przewidzieć, nawet własnej reakcji, nie mówiąc już o reakcji starszaka. Przede wszystkim trzeba dać sobie i innym trochę czasu na poukładanie wszystkiego na nowo, ale to nie znaczy, że nie można przynajmniej częściowo przygotować się do tego okresu.
Kiedy powiedzieć dziecku o ciąży?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy powiedzieć dziecku o ciąży. Dobrze to zrobić szybko, na pewno zanim brzuch się zaokrągli, żeby mieć czas na oswojenie malucha z sytuacją. Jednocześnie warto pamiętać o tym, że dzieci to doskonali obserwatorzy i wyczuwają emocje rodziców. Jeśli ci są zaniepokojeni, zestresowani albo nerwowi, a jednocześnie nie wytłumaczą, co się dzieje, pociecha może nie czuć się bezpiecznie.
Z tego względu najważniejsza jest spokojna rozmowa z wykorzystaniem komunikatów dostosowanych do wieku dziecka. W przypadku kilkulatków pomocne będą książeczki z ulubionymi bohaterami, np.
- „Jadzia Pętelka wita dzidziusia”,
- „Staś Pętelka. Brat czy siostra?”,
- „Zuzia i nowy dzidziuś”,
- „Kicia Kocia ma braciszka Nunusia”,
- „Tosia czeka na braciszka”,
- „Basia i nowy braciszek”,
- „Pucio umie opowiadać”.
Wspólne czytanie, a później nawiązywanie do tych historii na zasadzie: „O widzisz, my też będziemy składać łóżeczko tak jak tata Pucia”, pozwala nawet małym dzieciom łatwiej zrozumieć sytuację.
Nawilża śluzówkę nosową.
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Krople enzymatyczne z laktazą kwaśną i neutralną.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Czego lepiej nie mówić dziecku?
- „Nic się nie zmieni.”
- „Przyleci do nas bocian i przyniesie dzidziusia.”
- „Nie martw się, będziemy was kochać po równo.”
- „Będziesz musiał nam pomagać.”
Dwa pierwsze przykłady nie są zgodne z prawdą, bo zmiany pojawiają się już na początku, gdy mama źle się czuje i nie ma tyle siły co wcześniej, a dzieci nie przynosi bocian. Wykorzystanie bajkowych metafor może przynieść skutek odwrotny do oczekiwanego – zamiast przybliżyć maluchowi sytuacje, spowoduje niepokój wtedy, gdy mama trafi do szpitala.
Dwa kolejne przykłady wywołują strach związany ze zmieniającymi się uczuciami i wymaganiami w stosunku do dziecka, które nie dorośnie tylko ze względu na to, że zostanie starszym bratem albo starszą siostrą.
Zaangażowanie w przygotowania
Warto również zaangażować dziecko w przygotowania. Może razem z mamą lub tatą zrobić zakupy – wybrać ubranka, fotelik czy wózek – poskładać rzeczy w komodzie, naszykować torbę do szpitala albo stworzyć kącik dla noworodka. Tu trzeba pamiętać, że nie powinno się zmuszać dziecka do tych czynności ani go od nich odsuwać. To ono decyduje, czy chce w nich uczestniczyć, czy nie.
Jeśli chce i mu na to pozwolimy, będzie czuło się ważne. Jeżeli zaś nie ma ochoty, a zmusimy je do tego, możemy wywołać niepotrzebną niechęć w stosunku do siebie i przyszłego rodzeństwa. Takie podejście sprawdzi się również wtedy, gdy noworodek przyjdzie na świat. Starszakowi zależy, żeby pomóc przy kąpieli? Dajmy mu zadanie, które jest w stanie zrealizować i nie odsyłajmy do pokoju.
Przyzwyczajanie do nieobecności mamy
Jeżeli dziecko jest przyzwyczajone tego, że tylko mama je kąpie, wychodzi z nim na spacer i kładzie je spać, na etapie przygotowań do porodu powinno się zwiększyć zaangażowanie taty w codzienne obowiązki albo np. sprawdzić, czy maluch zechce zostać z babcią albo dziadkiem. Większość dzieci potrzebuje czasu, żeby zaakceptować innych dorosłych niż mama i trzeba o to zadbać wcześniej. Nagłe nocowanie u dziadków może wywołać niepotrzebny stres, którego dałoby się uniknąć, gdyby starszak uznawał to za atrakcję a nie za nieprzyjemną konieczność.
Okazywanie wsparcia starszemu dziecku
Jednocześnie jako rodzic musisz być gotowy na różne emocje i zaakceptować je. Dziecko czekające na rodzeństwo może odczuwać radość oraz ekscytację, ale po pojawieniu się malucha w domu – strach, złość i zazdrość. Sytuacja się zmieniła, a starszak ma prawo reagować tak, jak aktualnie czuje. To nadal dziecko, nawet gdy wydaje się prawie dorosłe w porównaniu do noworodka.
Zresztą postrzeganie pierwszego dziecka po drugim porodzie jest nieco zaburzone. Wyniki badań pokazują, że dla 70 procent kobiet starszak staje się nagle bardzo duży[1], a co za tym idzie, wymaga się od niego większej samodzielności i dojrzałości. Jednak to tylko złudzenie. Nadal potrzebuje wsparcia, zainteresowania oraz bliskości rodziców. Nie powinno się negować jego uczuć.
Noworodek z bliska
Jeżeli macie niemowlaka w rodzinie albo wśród zaprzyjaźnionych sąsiadów, możecie zorganizować wspólne spotkanie. Dziecko przekona się na własne oczy, co robi taki maluch i jak wygląda opieka nad nim. Bardzo często starszaki są zdziwione, że niemowlę nie siedzi, nie potrafi grać w piłkę ani nie może zjeść lodów. Taka konfrontacja wyobrażeń z rzeczywistością ułatwia oswojenie się z nadchodzącymi zmianami.
Prezent od malucha dla starszego rodzeństwa
Wielu doświadczonych rodziców poleca również przygotowanie prezentu od malucha dla starszego rodzeństwa. Wystarczy nawet drobiazg – książka, przytulanka, mały zestaw klocków – który pokaże bratu lub siostrze, że jest ważny i wywoła pozytywne skojarzenia. Podarunek można wrzucić do samochodu i wozić do czasu powrotu z noworodkiem do domu.
Co z przedszkolem albo ze szkołą?
A co zrobić z przedszkolem albo ze szkołą? Dziecko po urodzeniu siostry lub brata powinno zostać np. na trzy dni w domu, czy chodzić normalnie do placówki? Najlepiej pozwólmy mu zdecydować. Część dzieci chętnie spędzi czas z mamą i noworodkiem, obserwując sytuację, część będzie wolało spotkać się z przyjaciółmi i utrzymać dotychczasowy rytm dnia.
Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że część lekarzy zaleca pozostawienie starszaka w domu ze względu na ryzyko złapania infekcji, z którymi organizm noworodka mógłby sobie nie poradzić.
Organizacja po porodzie
Jeszcze zanim urodzi się maluch, warto się zastanowić, jak zorganizować pierwsze tygodnie po porodzie. Jeśli ma się możliwość zrobienia i zamrożenia posiłków, można to zrobić. Jeżeli nie, dobrym pomysłem będzie sprawdzenie, czy okoliczne restauracje oferują lunche, żeby w razie potrzeby zamówić obiad.
Oprócz tego można zaplanować, kto w pierwszych dniach zajmie się odprowadzaniem starszaka do przedszkola albo chodzeniem z nim na zajęcia dodatkowe. Jednocześnie trzeba pamiętać, że dziecko nadal potrzebuje czasu sam na sam z mamą i tatą. Gdy noworodek śpi, warto poświęcić uwagę starszakowi, żeby nie czuł się odtrącony.
Podsumowując, pojawienie się kolejnego dziecka w domu jest wyzwaniem, zwłaszcza na początku, gdy wszyscy uczą się siebie nawzajem. Rodzice powinni pamiętać o tym, że nie wszystko będzie idealnie i pójdzie zgodnie z planem, bo ustalenie nowych zasad funkcjonowania w powiększonym składzie wymaga czasu. Należy się nastawić na różne emocje i zachowania starszaka, ale nigdy nie negować jego smutku czy zazdrości. Dziecko, które nagle zyskuje rodzeństwo, może chcieć zwrócić na siebie uwagę na wiele sposobów i trzeba zrobić wszystko, żeby czuło się zauważone.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
- [1]Kaufman J., Tarasuik J. C., Dafner L., Russell J., Marshall S., Meyer D., Parental misperception of youngest child size, „Current Biology”, 2013, 23(24).
- Kaufman J., Tarasuik J. C., Dafner L., Russell J., Marshall S., Meyer D., Parental misperception of youngest child size, „Current Biology”, 2013, 23(24).
- Dryll E. Interakcja wychowawcza w relacji matka–dziecko [w:] Jankowski A. (red.), Z zagadnień psychologii wychowawczej, Warszawa 2003.
- Frydrychowicz S., Komunikacja interpersonalna w rodzinie a rozwój dorosłych [w:] Harwas-Napierała B. (red.), Rodzina a rozwój człowieka dorosłego, Poznań 2003.
- Faber A., Mazlish E., Rodzeństwo bez rywalizacji. Jak pomóc własnym dzieciom żyć w zgodzie, by samemu żyć z godnością, Poznań 2017.