- Wybór odpowiednich warzyw i owoców może nie tylko dostarczyć niezbędnych witamin i minerałów, ale również wspomóc odporność organizmu i zminimalizować ryzyko powikłań.
- W niniejszym artykule omówimy czy nowalijki są bezpieczne dla kobiet w ciąży oraz jak je właściwie przygotować, aby zachowały swoje cenne wartości odżywcze.
Nowalijki – co do nich zaliczamy?
Nowalijki to młode, sezonowe warzywa, które pojawiają się na targach i w sklepach z początkiem wiosny. Zaliczamy do nich m.in: ogórki, szczypiorek, cebulę dymkę, nać pietruszki, rzodkiewkę, młodą marchew, pomidory, rzeżuchę, sałatę.
Nowalijki, czyli młode wiosenne warzywa wnoszą do diety liczne korzyści. Są źródłem witamin (A, C, K, z grupy B), składników mineralnych (wapń, żelazo, magnez) oraz folianów, które są szczególnie ważne dla kobiet w ciąży w profilaktyce wad cewy nerwowej płodu. Dostarczają również przeciwutleniaczy (m.in. karotenoidów), które wspierają układ odpornościowy oraz chronią komórki przed stresem oksydacyjnym.
Nowalijki – czy są bezpieczne?
Ze względu na intensywne metody uprawy i związane z tym obecności azotanów i pozostałości pestycydów często pojawiają się pytania o bezpieczeństwo spożywania nowalijek szczególnie przez najmłodszych i kobiety ciężarne. Warto zatem zastanowić się czy rzeczywiście stanowią one zagrożenie i należy ich unikać w diecie?
Badania Raczuka i wsp. (2014) wykazały, że spośród przebadanych warzyw najwyższe średnie stężenia azotanów znajdowały się w rzodkiewkach (2132 mg/kg), sałacie masłowej (1725 mg/kg) i burakach ćwikłowych (1306 mg/kg). Jednocześnie wskazano, że nawet regularne spożycie umiarkowanych porcji tych warzyw nie przekracza dopuszczalnego dziennego pobrania (ADI), co sugeruje, że w typowej diecie nie stanowią one realnego zagrożenia dla zdrowia.
Z kolei według stanowiska Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA, 2010) poziomy azotanów w większości próbek sałaty i szpinaku w krajach Unii Europejskiej były bezpieczne, a przekroczenia obowiązujących limitów dotyczyły jedynie około 1-5% analizowanych próbek. Podobne wnioski opublikował również Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH (2019), stwierdzając, że ogólne ryzyko zdrowotne wynikające z narażenia na azotany w nowalijkach jest niewielkie, a korzyści wynikające z ich spożywania przeważają nad potencjalnym ryzykiem.
Raport NIZP–PZH (2025) dotyczący pozostałości pestycydów wskazuje z kolei, że spośród blisko 4900 przebadanych próbek żywności pochodzenia roślinnego ponad 97% spełniało normy bezpieczeństwa, co oznacza minimalne ryzyko związane z pestycydami w nowalijkach. Podobne dane dostarczyła Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN, 2023) podkreślając, że tylko w jednym przypadku na 71 próbek nowalijek stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów.
Podsumowując, dostępne dane naukowe i raporty potwierdzają, że nowalijki spożywane z umiarem, odpowiednio umyte i przygotowane, są bezpieczne, a ich korzyści zdrowotne przewyższają potencjalne zagrożenia.
Nowalijki w ciąży – jak je spożywać, aby były bezpieczne
Kobiety w ciąży (podobnie jak małe dzieci) powinny spożywać nowalijki z pewnych źródeł i odpowiednio przygotowane. Warto wybierać warzywa z ekologicznych upraw. Nowalijki z takich upraw lub te od lokalnych rolników rzadziej są przenawożone i zwykle zawierają mniej pozostałości pestycydów. Jeśli nie masz dostępu do eko-gospodarstw, staraj się kupować młode warzywa u zaufanych dostawców lub wybieraj produkty sezonowe (gruntowe) zamiast przyspieszanych szklarniowych.
Należy również zwracać uwagę na świeżość i wygląd warzyw. Zaleca się unikanie nowalijek nienaturalnie dużych, o przebarwionych czy zwiędłych liściach ponieważ mogą one świadczyć o nadmiernym nawożeniu lub długim przechowywaniu. W zamian za to lepiej wybierać okazy mniejsze, jędrne, bez plam i oznak psucia. Na przykład przy zakupie rzodkiewek lepiej wybrać te średniej wielkości, z jędrnymi bulwami i zielonymi liśćmi, niż te bardziej przerośnięte.
Pomocne może być także moczenie i płukanie warzyw liściastych (a także obieranie korzeniowych, co redukuje w pewnym stopniu pozostałości niektórych pestycydów kontaktowych. Zawsze warto usuwać zewnętrzne liście sałaty i kapusty, a rzodkiewki lub marchewki cienko obierać.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
Bibliografia:
- Raczuk J., Wadas W., Głozak K. (2014). Nitrates and nitrites in selected vegetables purchased at supermarkets in Siedlce, Poland. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 65(1), 15-20.
- EFSA Panel on Contaminants (2010). Acute health risks from nitrates in leafy vegetables. EFSA Journal, 8(12): 1935.
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH (2019). Stanowisko w sprawie poziomów azotanów w warzywach. Warszawa.
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH (2025). Raport: Analiza zagrożenia związanego z pozostałościami pestycydów w żywności 2022. Warszawa.
- Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (2023). Raport z kontroli nowalijek pod kątem pestycydów. Warszawa.