Co powoduje nudności i wymioty w czasie ciąży?
Nieprzyjemne dolegliwości w postaci nudności i wymiotów pojawiają się zwykle w około 5-6 tygodnia ciąży, narastając i osiągając swój szczyt około 8-9 tygodnia ciąży. W więcej niż połowie przypadków (60%) trwają do końca pierwszego trymestru, ale mogą utrzymywać się również kilka tygodni dłużej lub nawet do końca ciąży.
Przyczyny występowania nudności i wymiotów w ciąży nie są do końca znane, ale uważa się, że wynikają z wielu czynników. Jedna z teorii wyjaśnia, że są one spowodowane wzrostem stężenia we krwi hormonów – gonadotropiny kosmówkowej (beta-hcG) i estradiolu. Jako kolejną prawdopodobną przyczynę podaje się czynniki genetyczne (większa częstość występowania u bliźniąt jednojajowych) oraz psychologiczne, w tym stres związany z ciążą. W jednym z badań dowiedziono także, że płeć żeńska płodu oraz zakażenie Helicobacter pylori mogą predysponować do wystąpienia nudności i wymiotów u ciężarnej.
Kobiety, które doświadczyły nudności i wymiotów w pierwszej ciąży, są narażone na wystąpienie tej dolegliwości także, gdy spodziewają się kolejnego dziecka. Dobra wiadomość jest jednak taka, że przyjmując preparaty wielowitaminowe w okresie poprzedzającym zajście w ciążę, można zapobiec wystąpieniu opisywanych tu dolegliwości.
Jak można radzić sobie z nudnościami i wymiotami w ciąży?
Istnieją bezpieczne sposoby łagodzenia nudności i wymiotów, które mogą poprawić samopoczucie i zapobiec pogarszaniu stanu ogólnego ciężarnej (m.in. odwodnienia spowodowanego nadmierną utratą płynów). Należy pamiętać, że zarówno postępowanie farmakologiczne jak i niefarmakologiczne powinno być skonsultowane z lekarzem.
Podstawą leczenia jest odpowiednie żywienie, nawadnianie organizmu i unikanie bodźców prowokujących wystąpienie dolegliwości (pokarmy o intensywnym zapachu, pikantne, intensywnie doprawione). Zaleca się unikanie długich okresów głodzenia oraz przyjmowanie mało obfitych posiłków, w których przewagę nad węglowodanami (cukrami) i tłuszczami stanowi białko. Postać pokarmu powinna być raczej płynna nić stała.
Jednym z najłagodniejszych i najbezpieczniejszych naturalnie występujących i powszechnych środków zapobiegania nudnościom i wymiotom jest imbir oraz preparaty na bazie korzenia imbiru. Ich skuteczność w porównaniu z placebo została udowodniona w badaniach naukowych.
Inną skuteczną postacią farmakoterapii jest stosowanie pirydoksyny (witaminy B6). Pozostałe leki stosowane w łagodzeniu objawów związanych z niepowściągliwymi wymiotami to leki przeciwhistaminowe pierwszej generacji (doksylamina, dimenhydrynat, difenhydramina) oraz typowe leki przeciwwymiotne (czy metoklopramid, ondansetron) i kortykosteroidy (metyloprednizolon).
Według towarzystw naukowych leki przeciwwymiotne, mogą być zalecone przez lekarza kobietom, którym nie pomagają inne, łagodniejsze sposoby zapobiegania wymiotom.
Oprócz radzenia sobie z dolegliwościami istotna jest także prawidłowa higiena jamy ustnej po wystąpieniu wymiotów – każdorazowo po takim incydencie zaleca się płukanie jamy ustnej, ponieważ kwaśna treść z żołądka może w kontakcie z zębami uszkadzać szkliwo.
Zgaga w ciąży – co ją powoduje i jak z nią walczyć?
Zgaga czyli refluks żołądkowo-przełykowy, tak samo jak nudności i wymioty w ciąży, jest częstą dolegliwością u przyszłych mam. Szacuje się, że dotyczy aż do 45% ciężarnych.
Zgagę definiuje się jako uczucie pieczenia w górnej części przewodu pokarmowego, w tym w przełyku/gardle i podobnie jak nudności częściej występuje ona w pierwszym trymestrze ciąży. Występowanie tej dolegliwości jest wieloczynnikowe i podaje się, że mogą powodować ją:
- ucisk powiększającej się macicy na żołądek,
- wzrost stężenia progesteronu we krwi w czasie ciąży powodujący rozkurcz mięśni gładkich, co skutkuje zmniejszeniem napięcia i motoryki żołądka oraz zmniejszeniem napięcia dolnego zwieracza przełyku, a także jego przemieszczeniem do klatki piersiowej.
Wszystkie te czynniki ułatwiają cofanie się kwaśnej treści pokarmowej do wyższych partii przewodu pokarmowego w tym gardła, co z kolei wywołuje objaw nazywany zgagą.
Najważniejszą metodą zwalczania zgagi w ciąży jest zmiana pewnych nawyków oraz działania, mające na celu zmniejszenie dolegliwości, są to m.in.:
- zmniejszenie objętości posiłku spożywanego jednoczasowo,
- nie jedzenie późnym wieczorem/ w nocy,
- podnoszenie wezgłowia łóżka,
- unikanie zmian postawy (np. leżenie z głową niżej niż reszta ciała) i wyzwalaczy dietetycznych (tłuste, odsmażane, ciężkostrawne i/lub ostre potrawy, cebula, pomidory oraz przetwory pomidorowe, cytrusy i soki z cytrusów, czekolada, napoje gazowana i kawa), które mogą się nasilić objawy. Oczywiście (jak w każdej ciąży) zaleca się również bezwzględne unikanie tytoniu i alkoholu.
Gdy konieczna jest farmakoterapia, zaleca się rozpoczęcie leczenia od preparatów zobojętniających kwaśny sok żołądkowy (węglan wapnia, węglan magnezu, wodorowęglan sodu, w ciąży przeciwwskazane jest stosowanie soli glinu). W przypadku nasilonych i nieustępujących dolegliwości lekarz może rozważyć wdrożenie do leczenia antagonistów receptora H2 lub inhibitorów pompy protonowej.
Kiedy możemy nazwać wymioty w ciąży niepowściągliwymi?
Niepowściągliwe wymioty w ciąży występują u 0,3% – 2% ciężarnych. W większości przypadków stanowią one bardziej odległe lub zaawansowane stadium nudności i wymiotów w ciąży. Istnieje kilka definicji niepowściągliwych wymiotów. Jedna z nich opisuje ten stan jako występowanie uporczywych, ciężkich wymiotów, często wiążących się ze znaczną utratą masy ciała (spadek masy ciała o 5% lub więcej sprzed ciąży), odwodnieniem, zasadowicą metaboliczną, zaburzeniami elektrolitowymi, ketonurią (wydalaniem ketonów z moczem).
Z jakimi schorzeniami można różnicować niepowściągliwe wymioty w ciąży?
Niepowściągliwe wymioty w ciąży należy różnicować ze stanami, w których jednym z objawów mogą być wspomniane już nudności i towarzyszące im wymioty. Są to m.in.:
- zaburzenia gastrologiczne: zapalenie żołądka, jelit, wątroby, trzustki, wyrostka robaczkowego, patologie dróg żółciowych, niedrożność przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa żołądka;
- zaburzenia w układzie moczowym: ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, kamica układu moczowego;
- zaburzenia gospodarki hormonalnej: choroby metaboliczne, nadczynność tarczycy i przytarczyc, niedoczynność nadnerczy, kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy;
- zaburzenia neurologiczne i psychiatryczne: zatrucia lekami, guzy układu nerwowego, uszkodzenie ucha wewnętrznego, migrena.
Kiedy należy zgłosić się po profesjonalną pomoc medyczną?
Nudności i wymioty mogą spowodować utratę płynów, a brak uzupełniania płynów może prowadzić do odwodnienia. W przypadku znacznego odwodnienia, wystąpienia objawów awitaminozy i niedożywienia konieczne może być hospitalizacja.
Objawy odwodnienia to m.in.:
- niewielka ilość ciemnego, zagęszczonego moczu/ brak oddawania moczu,
- zawroty głowy i omdlenie podczas pionizacji,
- przyspieszona częstość pracy serca,
- wysuszone śluzówki i powierzchnia języka,
- słabe napięcie skóry.
Jeśli kobieta nie radzi sobie z natężeniem nudność i wymiotów, obserwuje u siebie oznaki odwodnienia, nie może przyjmować jakichkolwiek pokarmów, powinna możliwie szybko skonsultować niepokojące objawy z lekarzem.
Czy nudności i wymioty w ciąży mogą zagrażać dziecku?
Łagodne do umiarkowanych dolegliwości zwykle rokują dobrze dla rozwijającego się dziecka i nie wiążą się z pogorszonymi wynikami w okresie noworodkowym. W źródłach można znaleźć wręcz informację, że miernie nasilone dolegliwości związane z nudnościami i wymiotami zmniejszają ryzyko poronienia. Uporczywe wymioty w ciąży wiążą się natomiast z pogorszonym rokowaniem dla noworodka, w tym z brakiem osiągnięcia przez dziecko należnej masy urodzeniowej oraz przedwczesnym przyjściem na świat.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
Bibliografia:
Bustos M, Venkataramanan R, Caritis S. Nausea and vomiting of pregnancy – What’s new? Auton Neurosci. 2017 Jan;202:62-72. doi: 10.1016/j.autneu.2016.05.002. Epub 2016 May 13.
Goodwin TM. Hyperemesis gravidarum. Obstet Gynecol Clin North Am. 2008 Sep;35(3):401-17, viii
Festin M. Nausea and vomiting in early pregnancy. BMJ Clin Evid. 2014 Mar 19;2014:1405. PMID: 24646807; PMCID: PMC3959188.
https://www.acog.org/womens-health/faqs/morning-sickness-nausea-and-vomiting-of-pregnancy (dostęp: 27.02.2023)