Co to znaczy „pępowina dwunaczyniowa”?
W prawidłowej, fizjologicznej ciąży pępowina ma trzy naczynia krwionośne: dwie tętnice, które odprowadzają z organizmu dziecka krew odtlenowaną i zbędne produkty przemiany materii, oraz jedną żyłę, która prowadzi do dziecka krew zaopatrzoną w tlen oraz substancje odżywcze.
Pępowina zbudowana jest z naczyń krwionośnych, tkanki łącznej galaretowanej, a także nabłonka pokrywającego. Na początku ciąży jest cienka i wąska, z biegiem czasu staje się grubsza, dłuższa (ok. 50-60 cm) i skręca się (częściej w lewą stronę). Rozwój pępowiny kończy się wraz z upływem drugiego trymestru. Dzięki obecności galarety Whartona, której przybywa z każdym tygodniem ciąży, pępowina jest sprężysta i elastyczna.
Pępowina dwunaczyniowa, czyli zawierająca jedną tętnicę i jedną żyłę, rozpoznawana jest u 0,2-1% ciąż, i jest to jedna z najczęściej rozpoznawanych patologii pępowiny w przebiegu ciąży. Występowanie pępowiny dwunaczyniowej często towarzyszy m. in różnym chorobom genetycznym, ale nie jest charakterystycznym objawem żadnej z nich.
Rozpoznanie pępowiny dwunaczyniowej
Współcześnie można wykryć pępowinę dwunaczyniową na badaniu USG pomiędzy 18. a 22. tygodniem ciąży, w czasie sprawdzania przepływów naczyniowych (badanie Dopplera).
Pępowina dwunaczyniowa bywa wadą izolowaną, czyli dziecko jest zdrowe, a jedyną anomalią występująca w ciąży, jest brak jednego naczynia krwionośnego w pępowinie.
Występowanie wad wrodzonych w przypadku tego rozpoznania szacuje się na 20-55%.
Czynniki ryzyka powstawania pępowiny dwunaczyniowej
Pępowina dwunaczyniowa występuje nawet 3-7-krotnie częściej w ciążach bliźniaczych. Statystycznie częściej u kobiet pochodzących z Europy Środkowej, młodych pierworódek czy starszych wieloródek.
Za czynniki ryzyka powstawania pępowiny dwunaczyniowej uważa się:
- cukrzycę,
- nadciśnienie tętnicze,
- stan przedrzucawkowy,
- padaczkę,
- wielo- lub małowodzie,
- krwotok okołoporodowy w wywiadzie.
Pępowina dwunaczyniowa – czy jest zagrożeniem dla dziecka?
Rozpoznanie pępowiny dwunaczyniowej to zawsze sygnał alarmowy dla lekarza. Badanie USG musi być bardzo dokładne, gdyż przy tej anomalii często występują wady płodu.
Najczęściej pępowina dwunaczyniowa powiązana jest z obecnością wad układu:
- mięśniowo-naczyniowego,
- pokarmowego,
- moczowo-płciowego,
- sercowo-naczyniowego.
Uznaje się, że brak jednego naczynia w pępowinie może być powodem gorszego zaopatrzenia płodu w składniki odżywcze, gdyż pępowina dwunaczyniowa to czynnik ryzyka IUGR (zahamowania rozwoju wewnątrzmacicznego płodu). Około 25-59% noworodków z ciąż powikłanych obecnością pępowiny dwunaczyniowej ma masę urodzeniową poniżej 2500 g.
Sama pępowina bywa bardzo długa lub bardzo krótka, nadmiernie skręcona, ze zbyt dużą ilością galarety Whartona. Diagnozuje się również guzy czy torbiele pępowiny. Może dojść do jej wypadnięcia w trakcie porodu, odklejenia łożyska, a nawet zgonu okołoporodowego.
Diagnoza pępowiny dwunaczyniowej to także czynnik ryzyka występowania nieprawidłowości łożyska, głównie zauważa się zawały łożyska i przyczep błoniasty. Łożysko bywa mniejsze niż w ciąży, w której pępowina jest prawidłowa.
Międzynarodowy skrót określający pępowinę dwunaczyniową to SUA, czyli z ang. single umbilical artery. SUA jest ściśle powiązana z występowaniem porodów przedwczesnych i powikłaniami wcześniactwa.
Postępowanie w przypadku zdiagnozowania pępowiny dwunaczyniowej
Wykrycie pępowiny dwunaczyniowej oznacza, jak już wcześniej wspomniano, wzmożony nadzór nad ciężarną i płodem. Konieczny jest dokładny wywiad z pacjentką oparty na historii położniczej, występowaniu zaburzeń genetycznych w rodzinie czy ekspozycji na czynniki teratogenne (czyli czynniki, które mogą nieodwracalnie uszkodzić zarodek i płód).
Lekarz musi odpowiedzieć na pytanie, czy pępowina dwunaczyniowa to jedyne powikłanie ciąży, czy występują inne wady u płodu. Może być konieczne częstsze wykonywanie badań USG, a jeśli zostają stwierdzone wady wrodzone – czy należy wykonać echokardiografię płodową lub inwazyjne badania genetyczne.
Postępowanie w przypadku SUA polega dodatkowo na wykonywaniu badań KTG i liczeniu przez ciężarną ruchów płodu.
Wykrycie wad wrodzonych u płodu, towarzyszących dwunaczyniowej pępowinie, sprawia, że rokowania dziecka są w dużej mierze zależne od ciężkości i ilości wad, czy zdiagnozowanej konkretnej choroby genetycznej.
Uznaje się, że jeśli pępowina dwunaczyniowa to wada izolowana, występują mechanizmy kompensacyjne, czyli wyrównujące brak jednej tętnicy. Przepływ krwi jest większy, a opór naczyniowy zmniejsza się. Dzięki temu dzieci urodzone z ciąży powikłanej obecnością pępowiny dwunaczyniowej, bez stwierdzonych żadnych wad wrodzonych czy chorób genetycznych, są zdrowe także w przyszłości. Zazwyczaj dla tych maluchów nie ma żadnych negatywnych konsekwencji, ani natychmiastowych, ani długoterminowych, pojawienia się pępowiny dwunaczyniowej w okresie płodowym.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
1. Gęca T., Kwiatek M., Krzyżanowski A., Kwaśniewska A.: Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, 17(4), 197-201.
2. Chetty-John S. i in.: Long-term physical and neurologic development in newborn infants with isolated single umbilical artery. American Journal of Obstetrics & Gynecology, 2010, 203(4).
3. Ramesh S., Hariprasath S., Anandan G. i in.: Single umbilical artery. Journal of Pharmacy & BioAllied Sciences, 2015, 7(1).