Eozynofile – skąd biorą się komórki odpornościowe?
Eozynofile należą do grupy dojrzałych (segmentowanych) granulocytów, czyli rodzaju krwinek białych. W swojej cytoplazmie zawierają ziarnistości o charakterze kwasowym. U dorosłego człowieka eozynofile stanowią mniej niż 5% ciałek białych [1]. Z kolei u dzieci ta liczba jest zmienna w zależności od wieku, przy czym średnia wartość wynosi 1-5% wszystkich komórek białych.
Eozynofile powstają w czerwonym szpiku kostnym, gdzie ulegają wielokrotnym podziałom, różnicowaniu i dojrzewaniu. Po uwolnieniu do krwioobiegu przeżywają około 30 godzin (średnio 12-18 godzin). Czas ten ulega wydłużeniu (nawet do kilku dni) w przypadku białaczek lub skróceniu w wyniku przebiegającego stanu zapalnego. Co ciekawe, eozynofile podobnie do innych granulocytów (neutrofile, bazofile) przechodzą z naczyń krwionośnych do tkanek (np. w przypadku stanu zapalnego), skąd już nie powracają do krwi. Docelowo eozynofile docierają do:
● przewodu pokarmowego,
● śledziony,
● węzłów chłonnych,
● płuc,
● grasicy,
● skóry.
Eozynofile – funkcje
Eozynofile jako jedne z białych krwinek (leukocytów), czyli składowej układu odpornościowego organizmu mają przede wszystkim utrzymać odpowiednią barierę immunologiczną, chroniąc dzieci i dorosłych przed chorobami. Największą ilość eozynofilów można znaleźć w tkankach narażonych na kontakt ze środowiskiem zewnętrznym — skórze i śluzówkach wyściełających drogi oddechowe.
Funkcje eozynofilów obejmują [2]:
● reakcje alergiczne — podczas opisywanej reakcji może dojść do nadprodukcji eozynofilów, które migrują do miejsca objętego stanem zapalnym, gdzie uwalniają swoiste cząsteczki wpływające destrukcyjnie na tkankę. Świetnymi przykładami są uszkodzenia delikatnego nabłonka oskrzeli w przebiegu astmy czy skóry podczas atopowego zapalenia. Dodatkowo wyrzut histaminy towarzyszący alergii sprzyja przemieszczaniu granulocytów kwasochłonnych do tkanki objętej opisywaną reakcją;
● walkę z pasożytami — wówczas dochodzi do bezpośredniego kontaktu eozynofila z pasożytem. Z komórki zostają uwolnione swoiste białka działające destrukcyjnie na błonę pasożyta, przyczyniając się do jego zniszczenia;
● niszczenie wirusów, bakterii, a także komórek nowotworowych;
● immunomodulację — wpływ na pracę limfocytów;
● gojenie ran — namnażanie fibroblastów, zwiększenie syntezy kolagenu oraz zmniejszenie jego degradacji.
Badanie poziomu eozynofilów. Norma eozynofilów
Badanie poziomu eozynofilów możliwe jest poprzez pobranie krwi żylnej (morfologia z rozmazem) lub z opuszki palca. Bardzo często wyniki podawane są w wartościach procentowych, gdzie przyjmuje się normę 1-6%. Natomiast taki wynik nie jest dokładny, gdyż zależy od ilości procentowej pozostałych leukocytów. Z tego powodu konieczna jest ocena bezwzględnej liczby eozynofilów wyrażona w ilości komórek na mikrolitr (μl). Wówczas wartości referencyjne dla dzieci w zależności od wieku prezentują się następująco [3]:
● od urodzenia do 2. tygodnia życia — 100-650 komórek/µl,
● od 2. do 4. tygodnia życia — 60-800 komórek/µl,
● od 4. tygodnia do 2. miesiąca życia — 40-625 komórek/µl,
● od 2. do 6. miesiąca życia — 20-750 komórek/µl,
● od 6. miesiąca życia do 2 lat — 20-825 komórek/µl,
● od 2 do 3 lat — 30-525 komórek/µl,
● od 3 do 12 lat — 20-500 komórek/µl,
● od 12 do 18 lat — 30-400 komórek/µl.
Czym jest eozynofilia?
Jest to stan, kiedy ilość granulocytów kwasochłonnych we krwi obwodowej przekracza ilość 500 komórek/µl. Eozynofilię klasyfikuje się w 3 stopniach ciężkości:
● łagodna — 500-1500 komórek/μl,
● umiarkowana — 1500-5000 komórek/μl,
● ciężka — w przypadku liczby eozynofilów powyżej 5000 komórek/μl.
Przyczyny podwyższonych eozynofilów
Liczba eozynofilów we krwi może ulec podwyższeniu najczęściej w wyniku chorób alergicznych:
● atopowego zapalenia skóry (AZS) — główna przyczyna eozynofilii w populacji polskiej,
● astmy oskrzelowej,
● alergicznego nieżytu nosa,
● pokrzywki,
● alergii na białko zawarte w mleku,
● uczulenia na pyłki kwiatowe.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Drugą, najczęstszą przyczyną eozynofilii w populacji pediatrycznej są infekcje pasożytnicze. Niektórzy specjaliści podkreślają, że eozynofilia rzadko występuje w czasie pasożytniczych infekcji jelitowych, a zatem w przypadku owsicy podwyższony poziom eozynofilów we krwi nie jest często spotykanym objawem. Zwykle eozynofilia dotyczy chorób pasożytniczych, w których dochodzi do kontaktu z tkankami gospodarza, a do nich zaliczają się:
● toksokaroza (zakażenie glistą psią lub kocią),
● włośnica,
● tasiemczyce,
● zakażenia wywołane przez nicienie płucne i sercowe,
● tęgoryjczyca,
● fascjoloza (zakażenie motylicą wątrobową).
Pasożyty lokalizujące się w przewodzie pokarmowym:
● glistnica (najczęściej w trakcie migracji larw),
● giardioza,
● węgorczyca (strongyloidoza).
Ponadto przyczyną eozynofilii mogą być także pasożyty bytujące we krwi:
● schistosomatoza,
● zimnica,
● filarioza.
Dodatkowo wśród alergicznych przyczyn podwyższonego poziomu eozynofilów warto zwrócić uwagę na reakcje polekowe. Wówczas oprócz eozynofilii konkretnym reakcjom polekowym towarzyszą określone objawy:
● przebieg bezobjawowy — leki z grupy penicylin, cefalosporyn i chinolony,
● astma i polipowatość nosa — kwas acetylosalicylowy (aspiryny nie wolno podawać się dzieciom poniżej 12. roku życia ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a, gdzie dochodzi do uszkodzenia układu nerwowego),
● nacieki w płucach — niesteroidowe leki przeciwzapalne (szczególnie ibuprofen),
● śródmiąższowe zapalenie nerek — penicyliny półsyntetyczne (np. amoksycylina), cefalosporyny (np. ceftriakson, cefiksym),
● polekowe zapalenie wątroby — penicyliny półsyntetyczne, tetracykliny,
● zapalenie naczyń z nadwrażliwości — fenytoina, allopurynol,
● zapalenie żołądka i jelit — niesteroidowe leki przeciwzapalne,
● DRESS (polekowa reakcja z eozynofilią i objawami ogólnymi) — silna, niepożądana reakcja skórna przebiegająca z zajęciem narządów wewnętrznych i eozynofilią. Wywoływana przez karbamazepinę, allopurynol, sulfasalazynę, hydantoinę, cyklosporynę, hydrochlorotiazyd.
Występowanie eozynofilii bez objawów sugerujących alergię bądź infekcję powinno skłonić do rozszerzenia diagnostyki w kierunku wykluczenia choroby nowotworowej, takiej jak:
● zespoły hipereozynofilowe i przewlekła białaczka eozynofilowa,
● ostra białaczka limfoblastyczna B-komórkowa,
● ostra białaczka szpikowa,
● chłoniaki.
Diagnostyka eozynofilii
Diagnostyka przyczyn eozynofilii rozpoczyna się od zbadania bezwzględnej liczby eozynofilów. Dodatkowo lekarz powinien zebrać obszerny wywiad uwzględniający:
● poprzednie wyniki badań eozynofilów,
● historię chorób atopowych (lub innych związanych z eozynofilią) w rodzinie,
● leki przyjmowane przez dziecko w ostatnim czasie,
● niedawne podróże do krajów Azji lub Afryki.
Co więcej, konieczne jest przeprowadzenie starannego badania fizykalnego ze szczególnym zwróceniem uwagi na skórę, brzuch, tkanki miękkie i węzły chłonne.
W niektórych przypadkach specjalista może zalecić wykonanie badań pomocniczych i dodatkowych:
● morfologia z rozmazem ręcznym,
● USG nerek i wątroby,
● RTG płuc,
● oznaczenie poziomu markerów zapalnych,
● oznaczenie poziomu immunoglobuliny IgE,
● badanie kału,
● biopsja szpiku kostnego,
● badanie przeciwciał przeciwneutrofilowych (ANCA),
● serologia w kierunku infekcji pasożytniczych.
Jak leczyć podwyższony poziom eozynofilów u dziecka?
Niestety, nie ma jednej, uniwersalnej metody leczenia eozynofilii u dzieci czy dorosłych. Podstawowym założeniem terapeutycznym jest wyeliminowanie przyczyny, która doprowadziła do wzrostu eozynofilów we krwi, co najczęściej wiąże się z infekcją pasożytniczą lub chorobą alergiczną. Dotychczas przeprowadzone badania wykazały, że poziom eozynofilów we krwi koresponduje ze stopniem zaawansowania choroby [4]. Warto dodać, że utrzymująca się eozynofilia negatywnie wpływa na narządy, dlatego konieczne jest podjęcie skutecznego leczenia wycelowanego na przyczynę eozynofilii.
Źródła:
[1] Approach to the patient with eosinophilia | PubMed https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[2] The Regulatory Function of Eosinophils | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[3] Normal eosinophil count in the blood | MrLabTest https://www.mrlabtest.com/
[4] Eosinophilic disorders | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/