Definicja wizerunku i wizerunek jako dobro osobiste
Sharenting w ujęciu prawnym należy rozpatrywać jako – publikację przez rodziców wizerunku swoich dzieci w mediach społecznościowych, ponieważ to wizerunek stanowi prawnie chronione dobro osobiste człowieka. Czym zatem jest wizerunek i kiedy zdjęcie dziecka, zamieszczone w social mediach, będzie jego publikacją? Wizerunek – choć podlega ochronie – nie doczekał się swojej definicji w żadnym akcie prawnym. Należy jednak przyjąć – zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa – iż jest to obraz fizyczny człowieka, utrwalony w sposób umożliwiający jego zwielokrotnianie i rozpowszechnianie, który umożliwia jego rozpoznanie (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 19.04.2016 r., sygn. Akt I ACa 1826/15). Jeżeli zatem dziecko zostanie sfotografowane w taki sposób, że jego rozpoznanie nie będzie możliwe, np. od tyłu, ze znacznej odległości – nie będziemy mieli w takim przypadku do czynienia z publikacją jego wizerunku. Publikacja w sieci zdjęć dziecka w powyższy sposób z pewnością byłaby działaniem dużo ostrożniejszym i bardziej zapobiegawczym pod względem ewentualnych przykrych konsekwencji, jakie mogą wyniknąć dla dziecka z nierozważnego upubliczniania przez rodziców jego zdjęć w Internecie.
Zamieszczając zdjęcia swoich dzieci na łamach portali społecznościowych, rodzice powinni bowiem zawsze mieć na względzie, że tym samym – niejako tracą kontrolę nad ich dalszym rozpowszechnianiem w sieci i zdjęcie takie zawsze może trafić w niepowołane ręce. Jeżeli zdjęcie, choćby nieumyślnie – będzie dla dziecka ośmieszające – może ono stać się ofiarą hejtu lub nawet cyberprzemocy. Należy również wystrzegać się publikacji zdjęć zbyt skąpo ubranych dzieci, na które czyhają przestępcy seksualni i handlarze pornografią dziecięcą.
Aleksandra Rybak
Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku
Rozpowszechnianie wizerunku – z pewnymi wyjątkami, o których mowa poniżej – wymaga zgody osoby na nim przedstawionej. Dotyczy to oczywiście również rozpowszechniania wizerunku dziecka w sieci.
Zgoda dziecka czy zgoda rodziców?
W związku z tym, że dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską – to rodzice decydują o ewentualnym zamieszczaniu jego zdjęć w sieci i wyrażają zgodę na publikację jego zdjęć przez osoby trzecie i inne instytucje. Władzę rodzicielską rodzice zobowiązani s, przy tym, sprawować z poszanowaniem godności i praw dziecka. Publikacja w Internecie zdjęć dziecka, które w jakimkolwiek stopniu ośmieszałyby je, naruszając tym samym jego godność – stanowiłaby naruszenie tego obowiązku i mogłaby być podstawą do przyszłych roszczeń dziecka względem rodziców. Nie bez znaczenia w tej kwestii jest również zdanie dziecka. Choć dziecku nie przysługuje prawo do samodzielnego decydowania odnośnie do rozpowszechniania swojego wizerunku, przepisy jasno wskazują, iż rodzice – przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących dziecka – powinni je wysłuchać, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwalają, oraz uwzględnić, w miarę możliwości, jego rozsądne życzenia.
Należy również mieć na względzie, iż w kwestii rozpowszechniania wizerunku dziecka w sieci – wymagane jest uzyskanie zgody nie jednego, a obojga rodziców.
Aleksandra Rybak
Wyjątki od obowiązku uzyskania zgody na rozpowszechnianie wizerunku
Nie jest wymagane uzyskanie zgody na rozpowszechnianie wizerunku danej osoby, jeżeli stanowi ona jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza. Wyjątek taki stanowić będzie zatem np. zdjęcie klasowe, którego zamieszczenie na stronie internetowej szkoły, nie będzie wymagało uzyskania zgody rodziców dziecka.
Roszczenia dziecka względem rodziców
W przypadku upubliczniania przez rodziców, w mediach społecznościowych zdjęć dziecka, naruszających jego godność – dziecko to, po osiągnięciu pełnoletniości, a tym samym – zdolności procesowej – może pozwać swoich rodziców o naruszenie jego dóbr osobistych i zażądać od nich dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia skutków tego naruszenia, zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia,dziecku została ponadto wyrządzona szkoda majątkowa – w pozwie może również uwzględnić zażądanie jej naprawienia.