To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Wysypka wokół ust dziecka – przyczyny
Zmiany skórne w obszarze okołoustnym mogą mieć bardzo różne przyczyny. Poniżej zostaną przedstawione najczęstsze przypadłości związane z omawianym w tym artykule objawem.
Okołoustne zapalenie skóry
Częstym schorzeniem dermatologicznym jest tak zwane okołoustne zapalenie skóry. Choć dominuje ono u osób dorosłych, to dane szacunkowe pokazują, że problem ten może dotyczyć nawet 7% dzieci poniżej 12. roku życia. W populacji pediatrycznej schorzenie to z tą samą częstością dotyka chłopców, jak i dziewczynek, zaś w przypadku pacjentów dorosłych – częściej chorują kobiety.
Okołoustne zapalenie skóry objawia się obecnością na skórze wokół ust małych, czerwonych lub czerwonobrunatnych grudek i krostek, które czasami zajmują również fałdy nosowo-wargowe, okolice oczodołów czy podbródek. Rzadziej na skórze pojawiają się pęcherzyki, czyli wykwity wypełnione płynem. Gdy zapalenie utrzymuje się długo, na skórze mogą pojawić się także bolesne nadżerki (a więc ubytki naskórka) czy też linijne pęknięcia skóry.
Okołoustne zapalenie skóry – przyczyny
Jakie są przyczyny pojawienia się okołoustnego zapalenia skóry u dziecka? Trzeba w tym miejscu wymienić:
● stosowanie na twarz kremów i maści ze sterydami, dotyczy to przede wszystkim sterydów o średniej i dużej sile działania (w dermatologii istnieje specjalny podział glikokortykosteroidów ze względu na ich moc działania, przykładem słabego sterydu jest hydrokortyzon, silnego zaś – klobetazol), należy podkreślić, że w dermatologii unika się stosowania sterydów na skórę twarzy, gdyż może to wiązać się z pojawieniem się pewnych powikłań, takich jak zaniki skóry (atrofia), pojawienie się przetrwałego rumienia czy rozszerzenia naczyń (teleangiektazji),
● stosowanie wziewnych sterydów, a czasami nawet stosowanie sterydów ogólnych (w postaci zastrzyku, czy tabletek),
● używanie niektórych kosmetyków o działaniu natłuszczającym, czy też oliwki do mycia ciała. Zauważono, że stosowanie okluzyjnych preparatów emolientowych wiąże się czasami z wystąpieniem okołoustnego zapalenia skóry u pacjentów cierpiących pierwotnie na atopowe zapalenie skóry (AZS),
● fluorowane pasty do mycia zębów,
● niektóre substancje (barwiące, konserwujące) zawarte w żelkach, czy innych kolorowych słodyczach,
● przyjmowanie antykoncepcji i zaburzenia hormonalne, szczególnie u nastolatek i kobiet dorosłych.
Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia
Zmiany skórne w okolicy ust mogą wynikać także z przewlekłego drażnienia. Sztandarowym przykładem jest tutaj tak zwany zespół lip-licker’s dermatitis, czyli zapalenie skóry wywołane nawykowym oblizywaniem ust.
Nawykowe oblizywanie ust i skóry wokół czerwieni wargowej prowadzi do jej podrażnienia (w ślinie zawarte są pewne enzymy trawienne), co z kolei objawia się zaczerwieniem, wysuszeniem i łuszczeniem się skóry wokół ust, a to wywołuje pieczenie i świąd.
Jak odróżnić kontaktowe zapalenie skóry wokół ust wynikające z oblizywania od zapalenia okołoustnego omawianego w poprzednim akapicie? W przypadku zapalenia okołoustnego skóra na pograniczu czerwieni wargowej jest wolna od zmian skórnych, zaś w przypadku zapalenia związanego z oblizywaniem – skóra w tym miejscu jest zajęta przez zmiany rumieniowo-złuszczające.
Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia może występować także w przypadku nadmiernego ślinienia się, związanego z okresem ząbkowania, a także dotyczyć dzieci, które nawykowo ssą kciuk lub występować w innych sytuacjach, które prowadzą do przewlekłego kontaktu skóry okolicy ust ze śliną.
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
Ta przypadłość dermatologiczna przypomina pod względem obrazu klinicznego opisane powyżej zapalenie skóry z podrażnienia, jednak częściej pojawiają się w jej przebiegu nadżerki, strupy i świąd. W przypadku zapalenia o podłożu alergicznym, substancjami wywołującymi pojawienie się zmian na skórze mogą być:
● składniki kosmetyków, na przykład pomadek ochronnych, kremów stosowanych do pielęgnacji skóry twarzy,
● pasty do zębów z niektórymi dodatkami zapachowymi,
● płyny do płukania jamy ustnej,
● niektóre pokarmy, szczególnie warzywa, owoce, w tym cytrusy, orzechy, ryby, owoce morza.
Warto zaznaczyć, że w medycynie wyróżniamy tak zwany zespół alergii jamy ustnej, który objawia się zmianami na śluzówce jamy ustnej, a czasami też zmianami skórnymi w okolicy warg. Zespół ten wynika z reakcji krzyżowej, jaka zachodzi pomiędzy alergenami wziewnymi i pokarmowymi, co oznacza, że pacjent uczulony na pewne pyłki roślin może reagować uczuleniem na niektóre pokarmy (dla przykładu można tutaj wymienić alergię krzyżową na brzozę i marchew). W porównaniu do zapalenia z podrażnienia, zapalenie o podłożu alergicznym ma tendencje do bardziej przewlekłego przebiegu.
Zmiany skórne w okolicy ust – jakie jeszcze schorzenia mogą się tak objawiać?
Inne schorzenia, które mogą powodować pojawienie się zmian w okolicy okołoustnej, o których warto pamiętać to:
● łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) – w tym przypadku mamy do czynienia z obecnością żółtych łusek i strupków, zlokalizowanych na rumieniowym podłożu. Zmiany skórne w przebiegu ŁZS lokalizują się raczej w okolicy owłosionej skóry głowy, w okolicy czoła, małżowin usznych, ale mogą rozszerzać się na skórę całej twarzy, a nawet tułowia i kończyn,
● liszajec zakaźny – jest to schorzenie o podłożu bakteryjnym, którego cechą charakterystyczną jest pojawianie się pęcherzy o bardzo cienkiej pokrywie, które szybko pękają i pozostawiają po sobie miodowo-żółte strupy. Zmiany skórne lokalizują się typowo na twarzy, ale mogą pojawić się też w innych lokalizacjach,
● trądzik zwyczajny (pospolity) – typowo w jego przebiegu występują zaskórniki oraz zmiany zapalne pod postacią grudek i krostek, zmiany najczęściej zajmują też inne lokalizacje, niż okolica okołoustna.
Zmiany skórne wokół ust – leczenie
Sposób leczenia osutek zlokalizowanych wokół ust zależy przede wszystkim od przyczyny pojawienia się zmian skórnych.
W przypadku okołoustnego zapalenia skóry, sposób leczenia zależy od nasilenia zmian skórnych, wieku pacjenta (nie wszystkie leki możemy zastosować u dzieci), a także doświadczeń własnych lekarza. Na początku warto postarać się zidentyfikować przyczynę pojawienia się zmian i jeśli jest to na przykład stosowanie kremów ze sterydami – konieczne jest zaprzestanie takiego działania. Bardzo istotne jest uświadomienie rodziców, że sterydy miejscowe nie powinny być stosowane na twarz, ponieważ doprowadza to często to pojawienia się utrwalonych zmian o charakterze rumienia, teleangiektazji, a więc rozszerzenia naczyń, czy ścieńczenia i zaniku skóry.
Jeżeli dziecko stosuje preparaty wziewne ze sterydami (na przykład w przebiegu leczenia astmy czy innego przewlekłego schorzenia układu oddechowego), to odstawienie takiego preparatu może nie być możliwe. W tym przypadku należy dokładnie przemywać skórę twarzy po wykonaniu nebulizacji, a także zastanowić się nad wykorzystaniem specjalnych ustników, które zmniejszą ryzyko podrażnienia skóry wokół ust.
W leczeniu okołoustnego zapalenia skóry dobrze sprawdzają się doustne antybiotyki z grupy tetracyklin, jednak są one przeciwwskazane u pacjentów poniżej 12 roku życia, ponieważ wiążą się z możliwością wystąpienia powikłań takich jak zaburzenia budowy i przebarwień szkliwa.
W leczeniu miejscowym okołoustnego zapalenia skóry wykorzystuje się typowo miejscowe preparaty z zawartością antybiotyków takich jak metronidazol, czy erytromycyna, a także substancje o działaniu przeciwzapalnym niebędące sterydami (miejscowe inhibitory kalcyneuryny), do których należy pimekrolimus. Jeżeli leczenie miejscowe stosowane przez okres 2-3 miesięcy nie jest wystarczające, konieczne może być zastosowanie preparatów doustnych, w tym antybiotyku makrolidowego – np. erytromycyny.
W sytuacji, gdy znany jest czynnik wywołujący objawy, a zmiany skórne nie są bardzo nasilone – w terapii może wystarczyć wyłącznie odstawienie substancji drażniącej oraz delikatna pielęgnacja z wykorzystaniem dermokosmetyków.
W przypadku nawykowego oblizywania ust, które wywołuje zapalenie skóry z podrażnienia najczęściej wystarczy wyeliminowanie szkodliwego nawyku oraz stosowanie delikatnej pielęgnacji w postaci dermokosmetyków. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry wokół ust może wymagać zastosowania leków antyhistaminowych (a więc tak zwanych leków przeciwalergicznych), jednak najważniejsze jest znalezienie jego przyczyny, a więc identyfikacja alergenu odpowiedzialnego za pojawianie się objawów. Wymaga to konsultacji alergologicznej oraz wykonania testów alergicznych w celu zdiagnozowania alergii pokarmowej lub wziewnej.
Zmiany skórne wokół ust mogą mieć naprawdę wiele przyczyn. Szukając powodów choroby, warto na początku zwrócić uwagę na leki, jakie przyjmuje dziecko (szczególne leki wziewne!) oraz na kosmetyki i produkty stosowane do mycia zębów. Jeżeli nie ma uchwytnej przyczyny, to warto skonsultować się pediatrą lub z dermatologiem, który po obejrzeniu zmian skórnych zaproponuje odpowiednie postępowanie diagnostyczne i lecznicze.
prosto z natury
Balsam z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopowej.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Idealny sposób na pielęgnacje ust poza domem.
O działaniu nawilżającym i ochronnym
- JC. Dubus i inni, Local side-effects of inhaled corticosteroids in asthmatic children: influence of drug, dose, age and device, Allergy 2001; 56:944-8,
- M. Pastuszczak i inni, Okołoustne zapalenie skóry u dziecka, Dermatologia po Dyplomie, 2015, 05,
- V. Nguyen i inni, Periorificial dermatitis in children and adolescents, J Am Acad Dermatol 2006; 55:781-5,
- T. Tempark i inni, Perioral dermatitis: a review of the condition with special attention to treatment options. Am. J. Clin. Dermatol., 2014; 15 (2): 101–113,
- K. Kisiel, Poradnia Specjalistyczna „La Clinica” w Tomaszowie Mazowieckim, Zapalenie skóry wokół ust, Medycyna Praktyczna [dostęp online],