Co to jest atopowe zapalenie skóry (AZS)?
Atopowe zapalenie skóry, w skrócie AZS, to przewlekła choroba skórna o podłożu genetycznym, objawiająca się miejscową suchością skóry i silnym świądem. Najczęściej z problemem borykają się dzieci w 1. roku życia, choroba może ustąpić lub złagodnieć pomiędzy 2. a 4. rokiem życia.
AZS charakteryzuje się tym, że stany zaostrzeń objawów chorobowych przeplatają się z czasem remisji. Najczęściej zmiany zlokalizowane są na twarzy (czoło, policzki) oraz w zgięciach kolanowych i łokciowych. U maluchów pojawiają się one również na tułowiu.
W związku z tym, że spora część przypadków atopowego zapalenia skóry towarzyszy alergiom, ustalono, jakie alergeny w największym stopniu wpływają na zaostrzenie AZS:
- mleko,
- jajka,
- mąka pszenna,
- kosmetyki.
W diagnostyce AZS standardem postępowania jest eliminacja podejrzanego o wywoływanie zmian alergenu, a w momencie wyciszenia się stanu chorobowego – prowokacja objawów poprzez ponowne jego podanie. Czasem reakcja organizmu może być na tyle silna, że test z ponownym wprowadzeniem alergenu powinien być wykonywany w szpitalu, a nie w domu na własną rękę.
Jeśli zostanie ustalona substancja odpowiedzialna za pojawienie się atopowego zapalenia skóry, powinno się odstawić ją na około 3-4 miesiące, a następnie ponownie stopniowo wprowadzić. Lekarz może zalecić ponowne odstawienie aż do momentu, gdy organizm przestanie na niego tak mocno reagować, w sytuacji pojawiania się nowych zmian skórnych.
Określa się, że w Europie na AZS cierpi od 12 do 24% dzieci.
Występowanie atopowego zapalenia skóry jest rodzinne. Dodatkowo AZS zwiększa ryzyko rozwoju takich chorób jak astma czy alergiczne zapalenie spojówek. Nawet u 40% chorych atopowe zapalenie skóry utrzymuje się w dorosłym życiu. Stres jest czynnikiem, który zaostrza przebieg choroby.
Jak przebiega atopowe zapalenie skóry?
AZS pojawia się zwykle w pierwszym roku życia dziecka w postaci drobnoplamistych zmian o charakterze rumieniowatym, na ich powierzchni może pojawić się wysięk. Dodatkowo pojawiają się wykwity grudkowe. W pierwszej kolejności choroba atakuje twarz, czyli czoło, brwi, policzki, miejsca przy uszach.
Zmiany z czasem powiększają się, zajmując coraz większą powierzchnię skóry. Swędzenie, uczucie suchości i szorstkości stają się bardzo uciążliwe. Oprócz twarzy zmiany pojawiają się na nadgarstkach, dłoniach, oraz w dołach podkolanowych i łokciowych.
Leczenie atopowego zapalenia skóry
Leczenie AZS opiera się głównie na wykryciu i eliminacji alergenu prowokującego powstawanie zmian, oraz natłuszczaniu i nawilżaniu skóry.
Pielęgnacja skóry to czynność, od której w dużej mierze zależy komfort dziecka – ogranicza swędzenie, co z kolei zmniejsza przymus drapania się przez malucha i powstawania uszkodzeń skóry. Dziecko, które odczuwa wzmożone swędzenie, jest również rozdrażnione, niespokojne, ma problemy ze snem.
Natłuszczanie skóry powinno być przeprowadzane kilka razy dziennie, kąpiel najlepiej z dodatkiem emolientu. Po kąpieli, w ciągu kilku minut od wyjęcia dziecka z wody, trzeba nałożyć preparat natłuszczający, który zatrzyma wilgoć w skórze. Jeśli świąd przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu dziecka – lekarz może zalecić leki przeciwhistaminowe lub uspokajające.
Warto używać dermokosmetyków, które są dopuszczone w leczeniu dermatoz o przebiegu zapalnym i są bezpieczne dla dzieci. Substancje, które są szczególnie pomocne w łagodzeniu uporczywych objawów AZS to np. alantoina, mocznik czy ektoina. Przykładem produktu, którego można używać już od pierwszego miesiąca życia malucha jest Ektokrem – krem z ektoiną, wzbogacony dodatkowo o olej z owoców oliwki europejskiej, masło shea oraz ekstrakt z kardiospermum zielonego.
Skrupulatną pielęgnację należy prowadzić nawet w momencie remisji i braku zmian na skórze. Dobrze nawilżona skóra jest odporniejsza na alergeny, np. kurz. Warto pamiętać, że AZS ma podłoże genetyczne – działanie układu odpornościowego jest zaburzone, a naskórek ma wadliwą budowę.
Atopowe zapalenie skóry to choroba cywilizacyjna. Ciągle obserwuje się wzrost zachorowań na ten typ egzemy skórnej wśród najmłodszych dzieci. Ich organizmy zwyczajne substancje z najbliższego otoczenia, tj. kurz czy pyłki roślin, odczytują jako potencjalne zagrożenie. Jedynie nawilżanie i natłuszczanie naturalnej bariery ochronnej maluchów, jaką jest skóra, może zminimalizować odczuwanie przykrych dolegliwości.
Przeczytaj także: Alergia u niemowlaków – jak do tego podejść?