Dlaczego warto się zaszczepić przeciwko grypie?
Grypa jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirusy grypy typu A i B (wirusy RNA). Co sezon wywołuje epidemie, dotykające znaczną część społeczeństwa. Grypie, oraz w większym stopniu jej poważnym powikłaniom, można zapobiec, stosując profilaktykę w postaci szczepionki.
Co roku tysiące osób właśnie dzięki szczepieniom przeciw grypie unika choroby i leczenia szpitalnego.
Szacuje się, że w latach 2019-2020 szczepienia przeciw grypie zapobiegły:
- ok. 7,5 mln zachorowań na grypę
- ok.105 tys. hospitalizacjom z jej powodu,
- 3,7 mln wizyt lekarskich związanych z grypą,
- 6300 zgonów związanych z grypą.
Badanie z 2021 r. wykazało, że wśród dorosłych hospitalizowanych z powodu grypy, zaszczepieni pacjenci mieli o 26% mniejsze ryzyko przyjęcia na oddział intensywnej terapii (OIOM) i 31% mniejsze ryzyko zgonu z powodu grypy w porównaniu z osobami nieszczepionymi.
Dodatkowo szczepienie wiąże się z:
- lepszą ochroną przed powikłaniami grypy osób przewlekle chorych,
- z niższymi wskaźnikami niektórych incydentów sercowych wśród osób z chorobami serca (zwłaszcza tych, którzy doświadczyli takich incydentów w ciągu ostatniego roku).
Szczepienie przeciw grypie może także zmniejszyć ryzyko związanego z grypą pogorszenia przewlekłej choroby płuc (np. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, wymagającej hospitalizacji). W osobnych badaniach wykazano, że wśród osób z cukrzycą i przewlekłą chorobą płuc szczepienie przeciw grypie wiąże się ze zmniejszeniem liczby hospitalizacji spowodowanych pogorszeniem ich przewlekłego stanu.
Badanie z 2022 r. wykazało, że szczepienie przeciw grypie zmniejszyło ryzyko ciężkiej, zagrażającej życiu grypy u dzieci o 75%.
Kto powinien zaszczepić się przeciwko grypie?
Szczepienie przeciw grypie może i powinno być zastosowane u każdego pacjenta. Wyróżnia się jednak pewne grupy priorytetowe, dla których szczepienie jest refundowane lub częściowo refundowane, są to:
- kobiety w ciąży (całkowita refundacja),
- osoby 65+ (częściowa refundacja),
- osoby 75+ (całkowita refundacja),
- dzieci od 6. miesiąca życia do ukończenia 18. roku życia (częściowa refundacja),
- osoby w wieku 18-65 lat z chorobami towarzyszącymi (częściowa refundacja).
Pozostałe osoby mogą także zaszczepić się przeciwko grypie, jednak muszą ponieść koszt zakupu szczepionki.
Kiedy najlepiej zaszczepić się na grypę?
W naszym kraju sezon epidemiczny dla grypy trwa od października do maja, a największa liczba zachorowań przypada na okres od stycznia do marca. W poszczególnych latach czas ten może odbiegać nieznacznie od innych sezonów epidemicznych.
Optymalnie szczepienie przeciwko grypie powinno mieć miejsce przed rozpoczęciem okresu zwiększonej zachorowalności na tę chorobę, czyli w naszych realiach – od września do grudnia. A to oznacza, że najlepszy moment na szczepienie właśnie nadszedł!
Czy szczepienie przeciwko grypie jest bezpieczne dla kobiet w ciąży?
Poważne konsekwencje zakażenia grypą w czasie ciąży są znane od dawna. Zachorowanie kobiety w ciąży na grypę zwiększa ryzyko powikłanego przebiegu ciąży i wystąpienia u noworodka negatywnych skutków. Ciężarne są szczególnie narażone na ciężki przebieg grypy, dlatego w czasie sezonu infekcyjnego powinny szczególnie zadbać o profilaktykę zdrowotną.
Po szczepieniu kobiety w ciąży mają podobne miana ochronne przeciwciał przeciw grypie, co kobiety niebędące w ciąży, co dowodzi, że ciąża nie zmienia odpowiedzi immunologicznej na szczepionkę przeciw grypie. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych, Europie i regionach o ograniczonych zasobach, pokazują, że szczepienie matek wiąże się ze zwiększonym stężeniem przeciwciał przeciw grypie i ochroną u noworodka, jak również zaszczepionej matki.
Duża liczba badań na przestrzeni dziesięcioleci oceniających bezpieczeństwo szczepień przeciwko grypie w ciąży potwierdzają, że nie ma dowodów na zwiększone ryzyko niekorzystnego wpływu szczepienia przeciwko grypie na przebieg ciąży. Co więcej, w porównaniu z brakiem szczepienia przeciwko grypie w ciąży, istnieją wysokiej jakości dowody na to, że zastosowanie inaktywowanej szczepionki przeciwko grypie wiąże się ze zmniejszeniem częstości występowania noworodków z niską masą urodzeniową.
Dowiedziono, że szczepienie zmniejsza o około połowę ryzyko wystąpienia ostrej infekcji dróg oddechowych związanej z grypą u kobiet w ciąży. Natomiast ryzyko hospitalizacji ciężarnej z powodu grypy średnio maleje o 40%.
Skuteczność szczepienia matek w trakcie ciąży w kontekście niemowląt narażonych na grypę była oceniana w wielu badaniach. Stwierdzono, że dzieci kobiet zaszczepionych przeciwko grypie w 90% przypadków rzadziej wymagają hospitalizacji niż niemowlęta matek niezaszczepionych.
Jakie mogą być powikłania podania szczepienia przeciwko grypie?
Niektóre działania niepożądane, które mogą wystąpić w związku z użyciem szczepionki przeciwko grypie, obejmują:
- ból, zaczerwienienie i/lub obrzęk w miejscu zastrzyku,
- ból głowy (niewielki),
- gorączkę,
- nudności,
- bóle mięśni,
- zmęczenie.
Szczepionka przeciwko grypie, podobnie jak inne iniekcje, może także spowodować omdlenie po jej podaniu.
Dlaczego skład szczepionki na grypę zmieniany jest co roku?
Na całym świecie znajdują się centra monitorowania grypy, które corocznie monitorują najczęstsze szczepy, zbierając dane i identyfikując nowe i ewoluujące grupy wirusów grypy.
Aktualizacja składu szczepionki jest więc konieczna, ponieważ wirus grypy charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem zmienności. Z tego powodu w latach siedemdziesiątych wprowadzono sezonowe szczepionki przeciw grypie, które uwzględniały zmianę składu szczepów wirusa grypy w następnym sezonie.
Co roku, pod koniec lutego Światowa Organizacja Zdrowia wydaje rekomendacje dotyczące składu antygenowego szczepionki przeciwko grypie na nadchodzący sezon zachorowań.
Giles ML.- The safety of inactivated influenza vaccines in pregnancy for birth outcomes: a systematic review. Hum Vaccin Immunother. 2019;15(3):687-699. doi: 10.1080/21645515.2018.1540807. Epub 2018 Nov 15.
Sakala IG.- Influenza immunization during pregnancy: Benefits for mother and infant. Hum Vaccin Immunother. 2016 Dec;12(12):3065-3071. doi: 10.1080/21645515.2016.1215392. Epub 2016 Aug 5.