Poród wertykalny – co to znaczy?
Współczesne położnictwo odchodzi od standardów okołoporodowych, w których kobieta rodząca jest kobietą leżącą, od której nic nie zależy w porodzie. Aktualne wytyczne wyraźnie podkreślają rolę rodzącej i wartość jej decyzji. To przekłada się na zmianę postrzegania porodu. Teraz kobieta zmierzająca na porodówkę z planem porodu w ręce oczekuje, że urodzi dziecko tak, jak jej ciało będzie podpowiadało, że będzie mogła rodzić z kimś bliskim i będzie mogła się poruszać tak, jak będzie potrzebowała. Ruch jest nieodłącznym elementem porodu, a pozycje wertykalne to pozycje, w których kanał rodny kobiety jest skierowany w dół, przez co grawitacja i ciężar dziecka działają na korzyść rodzącej i skracają czas porodu.
Z ektoiną
prosto z natury
Jakie pozycje wertykalne są najlepsze w porodzie?
Każda kobieta rodząca jest inna i ma zupełnie inne potrzeby, dlatego nie można stwierdzić, że któraś wertykalna pozycja porodowa jest najlepsza. Wszystko zależy od kobiety.
Poród to bardzo dynamiczny proces, w którym ruch i ból działają razem. Metody łagodzenia bólu okołoporodowego nie sprawiają, że kobieta nie czuje go zupełnie. Ból nadaje kierunek w czasie porodu. Dzięki niemu rodząca szuka pozycji, w której będzie mogła łatwiej znieść skurcze i ból. To z kolei sprawia, że poród postępuje – zwiększa się rozwarcie, a dziecko obniża w kanale rodnym.
Najczęściej wybierane przez kobiety pozycje wertykalne to:
- klęk na piętach,
- klęk z oparciem ciała np. na piłce,
- pozycja kuczna,
- pozycja siedząca na krzesełku porodowym,
- pozycja siedząca na piłce,
- pozycja stojąca z oparciem się na partnerze, ścianie,
- pozycja z wykorzystaniem liny lub drabinki.
W czasie trwania skurczy często okazuje się, że rodzącej wcale nie jest wygodnie w wybranej wcześniej, jeszcze przed rozpoczęciem porodu, pozycji, więc poszukuje innych możliwości. Zwykle naprzeciw jej potrzebom wychodzi personel szpitala, położne podpowiadają, jak można spróbować ułożyć ciało, i jak zrobić to z wykorzystaniem wyposażenia sali porodowej.
Zalety porodu w pozycji wertykalnej
Niewątpliwie łatwiej jest rodzić, kiedy można poruszać się tak, jak dyktuje ciało. Zresztą to nie jedyna zaleta porodu w pozycji wertykalnej.
- Pierwszy okres porodu, czyli czas wystąpienia regularnych skurczy i zwiększania się rozwarcia, mija szybciej o nawet 25-35% w porównaniu do porodu w pozycji leżącej.
- Kobieta i dziecko lepiej znoszą poród w pozycji wertykalnej niż leżącej. Nie ma zaburzeń w ukrwieniu łożyska, skurcze są regularne, poród wyraźnie postępuje. Główka dziecka oddziałuje na szyjkę macicy, prowadząc do jej skrócenia i osiągnięcia 10 cm rozwarcia.
- Dziecko w kanale rodnym wykonuje ruch śrubowy. Dzięki wykorzystaniu jego ciężkości i sile grawitacji ten ruch jest ułatwiony w porównaniu do sytuacji, kiedy rodząca leży na plecach. Poród to ogromny wysiłek, a pozycje wertykalne to sposób na jego skrócenie. W pozycji leżącej zaburza się naturalny mechanizm porodu, kobieta bardziej się męczy, a poród przedłuża.
- Dzięki równomiernemu napięciu tkanek krocza w trakcie rodzenia się główki w pozycji wertykalnej maleje ryzyko nacięcia krocza i występowania dużych obrażeń. Zwykle występują niewielkie pęknięcia śluzówki lub otarcia.
Poród wertykalny to nie tylko poród aktywny, ale to również poród intuicyjny. Co to oznacza? Kobieta oddycha tak, jak czuje i prze wtedy, kiedy ma taką potrzebę. Nikt nie kieruje oddechem rodzącej, położna może wskazać, jak warto oddychać, aby zapewnić odpowiedni poziom tlenu w organizmie. A co z parciem? Wiele z kobiet obawia się, że na porodówce okaże się, że nie potrafią urodzić swojego dziecka i nie będą potrafiły przeć. Nic bardziej mylnego!
Ciało doskonale wie, jak ma urodzić. Jeszcze nie tak dawno kobiety na porodówkach parły na komendę, ale to się zmieniło. Położne wiedzą, że czasem, gdy rodząca wpadnie w panikę, bo przestraszy się bólu, muszą pomóc jej wrócić na odpowiednie tory i poinstruować, jak ma wykorzystać skurcz. Warto uwierzyć w to, że kobiece ciało jest mądre i silne, a pozycje wertykalne pomagają w przeżyciu pięknego porodu.
O czym warto pamiętać w porodzie wertykalnym?
Poród to moment, kiedy ciało kobiety musi się otworzyć na wiele trudnych procesów, które zachodzą w krótkim czasie. Wsparciem w porodzie wertykalnym jest nastawienie psychiczne pacjentki. Kobieta, która wierzy w siebie, zna możliwości swojego ciała i podchodzi do porodu zadaniowo, ma większe szanse na poród fizjologiczny, niż kobieta, która panicznie boi się porodu i związanego z nim bólu.
Skurcze, nawet bardzo bolesne i trudne do zniesienia, są przyjaciółmi w porodzie. Dzięki nim rodzi się dziecko i przez to warto je wykorzystywać jak najlepiej: prawidłowy oddech, nieskrępowana pozycja ciała, poruszanie biodrami na piłce czy opierając się na partnerze, powoduje postęp dziecka w kanale rodnym. Ważna jest również otoczka porodu, czyli życzliwy i wspierający personel, bliska osoba, możliwość korzystania z udogodnień sali porodowej, czy metod łagodzenia bólu.
Rodząca i osoba, która towarzyszy jej w porodzie, powinny znać swoje prawa zawarte w standardzie organizacyjnym opieki okołoporodowej. Bez wskazań medycznych nie ma konieczności rodzenia na plecach. Podobnie jest z zapisem KTG, czyli monitorowaniem pracy serca płodu. Część porodówek jest wyposażona w sprzęt, dzięki któremu kobieta nie musi leżeć w trakcie tego badania.
Warto zaznaczyć na planie porodu, że życzeniem kobiety jest poród w pozycjach wertykalnych. Przy przyjęciu na oddział położna powinna omówić z rodzącą jej plan. Dzięki temu kobieta ma możliwość przeżycia dnia narodzin swojego dziecka tak, jak sobie to wymarzyła.
1. Wawryków A., Korabiusz K., Fabian-Danielewska A., i in.: Aktywność fizyczna kobiet podczas porodu drogami natury. Journal of Education, Health and Sport, 2017, 7(7), 927-939.
2. Gablankowska M., Radziszewska S.: Aktywność fizyczna kobiet w ciąży, w trakcie porodu i połogu. Sztuka Leczenia, 2019, 1, 59-64.