Prawo do podejmowania decyzji
Realizacja praw pacjenta w zakresie opieki okołoporodowej, polega w szczególności na respektowaniu prawa do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji związanych z ciążą, porodem, połogiem oraz opieką nad noworodkiem. Personel medyczny ma obowiązek każdorazowo:
- uzyskać zgodę rodzącej (lub jej przedstawiciela ustawowego) na wykonanie zabiegów i badań, które jej dotyczą,
- uzyskać zgodę mamy na wszystkie zabiegi pielęgnacyjne i obowiązkowe, standardowe procedury medyczne wykonywane przy dziecku.
Prawo do informacji
Decyzje, o których była mowa powyżej, podejmowane są przez kobietę, po udzieleniu jej przez personel medyczny, szczegółowych informacji na temat zabiegów, badań i innych procedur. Jeżeli zatem mamy jakiekolwiek wątpliwości – pytajmy!
Warto również wspomnieć, że każda osoba w szpitalu, sprawująca opiekę nad pacjentką, ma obowiązek przedstawić się z imienia i nazwiska i wyjaśnić swoją rolę. Jeżeli ktoś narusza nasze prawa – tym bardziej, warto o to zapytać.
Prawo do szacunku
Rodzącą należy traktować z szacunkiem. Personel medyczny sprawujący opiekę nad kobietą, zgodnie ze Standardem – powinien nawiązać z nią dobry kontakt i mieć świadomość, jak ważne są postawa, kierowane do niej słowa oraz ton głosu podczas rozmowy. Wydaje się to oczywiste, jednak jak pokazują najnowsze statystyki Fundacji Rodzić po Ludzku – w 2021 r. aż 79% kobiet, podczas pobytu w szpitalu w związku z porodem, doświadczyło przemocy werbalnej 1.
Prawo do zaplanowania porodu
Ciężarna ma prawo wybrać miejsce porodu, jak również sporządzić tzw. „plan porodu”, obejmujący wszystkie elementy postępowania medycznego podczas porodu. Personel medyczny, sprawujący opiekę nad rodzącą, ma obowiązek:
- zapoznać się z „planem porodu” sporządzonym przez kobietę,
- włączyć go do dokumentacji medycznej pacjentki,
- omówić go z pacjentką,
- w miarę możliwości – stosować się do jego postanowień.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Prawo do obecności bliskiej osoby
Podczas porodu, personel medyczny, ma obowiązek umożliwić rodzącej korzystanie ze wsparcia osoby bliskiej.
Prawo do tzw. porodu rodzinnego jest jednym z praw, które w ostatnich latach, podlegało znaczącym ograniczeniom w związku z pandemią COVID-19. W 2021 r., tylko 38% kobiet ankietowanych przez Fundację Rodzić po Ludzku, zadeklarowało, że mogło rodzić w obecności osoby towarzyszącej1. Aktualnie, w związku ze zniesieniem w Polsce, z dniem 16.05 br., stanu epidemii – w większości polskich szpitali, porody rodzinne zostały przywrócone.
Prawo do łagodzenia bólu porodowego
Rodząca ma prawo do łagodzenia bólu porodowego. Personel medyczny ma w tym zakresie obowiązek:
- omówić z rodzącą dostępne sposoby łagodzenia bólu,
- uzgodnić z pacjentką, z których metod chciałaby korzystać,
- zapewnić rodzącej wsparcie w zakresie ich stosowania,
- uzyskać zgodę pacjentki na zastosowanie farmakologicznych metod łagodzenia bólu, uprzednio udzielając jej informacji na temat wpływu danej metody na przebieg porodu i dobrostan płodu, a także wystąpienia możliwych powikłań i skutków ubocznych.
Farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego winny być ponadto wdrażane tylko w przypadku braku oczekiwanej skuteczności zastosowanych metod niefarmakologicznych lub wystąpienia wskazań medycznych do ich zastosowania.
Przeczytaj także: Jak radzić sobie z bólem porodowym?
Prawo do aktywnego porodu oraz przyjmowania pozycji wertykalnych
W II okresie porodu, czyli w pomiędzy całkowitym rozwarciem szyjki macicy a urodzeniem noworodka – personel medyczny ma obowiązek umożliwić rodzącej przyjmowanie pozycji, które uznaje za najwygodniejsze, ze szczególnym uwzględnieniem pozycji wertykalnych. O ile nie ma ku temu wskazań medycznych, nikt nie ma obowiązku rodzić na leżąco!
Prawo do ochrony krocza
Osoba sprawująca opiekę nad rodzącą, obowiązana jest do ochrony jej krocza, przy czym nacięcie krocza powinno być stosowane wyłącznie w medycznie uzasadnionych przypadkach. Jedną z metod ochrony krocza, jest właśnie przyjmowanie pozycji wertykalnych w II okresie porodu.
Prawo do kontaktu „skóra do skóry” z maluszkiem
Jedno z najpiękniejszych praw, czyli prawo do nieprzerwanego kontaktu „skóra do skóry” mamy z nowonarodzonym maluszkiem, trwającego co najmniej dwie godziny po porodzie. W tym czasie, personel medyczny powinien zachęcać mamę do rozpoznania momentu, kiedy dziecko jest gotowe do ssania piersi, a także obserwować mamę i dziecko, kontrolując cechy dobrego przystawienia i pozycji przy piersi, a w razie potrzeby zaoferować, w tym zakresie, pomoc. Kontakt ten, może być przerwany wyłącznie w sytuacji wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia matki lub noworodka, odnotowanego w dokumentacji medycznej. Ocena noworodka według skali Apgar, która w praktyce, często jest przyczyną przerwania kontaktu „skóra do skóry” – powinna być wykonywana na brzuchu mamy.
Prawo do wsparcia w zakresie karmienia piersią
Każda świeżo upieczona mama ma prawo do instruktażu w zakresie prawidłowej pozycji i sposobu przystawiania dziecka do piersi oraz uzyskania pomocy w karmieniu piersią. Położna powinna dostarczyć kobiecie spójnych i zgodny z aktualną wiedzą informacji na temat korzyści i metod karmienia piersią. Podanie noworodkowi sztucznego mleka początkowego, powinno mieć miejsce wyłącznie na prośbę mamy lub na zlecenie lekarza.
Prawo do podejmowania decyzji i obecności przy wszystkich zabiegach dziecka
Wszystkie zabiegi pielęgnacyjne i medyczne dotyczące noworodka mogą być wykonane tylko i wyłącznie za zgodą mamy, która – o ile jej stan zdrowia na to pozwala – ma prawo być przy nich obecna.
Może zainteresować Cię także: Opieka nad żoną i dzieckiem po porodzie – jakie prawa przysługują świeżo upieczonemu tacie?
1 Fundacja Rodzić po Ludzku, Raport Opieka okołoporodowa podczas pandemii COVID-19 w świetle doświadczeń kobiet i personelu medycznego, Warszawa, 2021
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16.08.2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz.U. z 2018 r., poz. 1756)