Czym jest kaszel?
Kaszel to złożony odruch obronny organizmu. Jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów infekcji dróg oddechowych, zarówno górnych jak i dolnych, obejmujących nos, gardło, krtań, tchawicę, oskrzela, oskrzeliki i płuca.
Odruch ten powstaje w wyniku drażnienia gałązek nerwu (błędnego), którego receptory znajdują się w drogach oddechowych i pobudzane są przez:
- bodźce mechaniczne (wydzielina w drogach oddechowych, również ta spływająca z nosa, ciało obce),
- chemiczne (dym tytoniowy, substancje drażniące),
- fizyczne (zimne powietrze).
Ponadto dzieci mają niedojrzały jeszcze układ neurologiczny, przez co są bardziej wrażliwe niż dorośli na niektóre drażniące czynniki środowiskowe, mogące powodować odruch kaszlu.
Należy podkreślić, że wśród dzieci zdrowych kaszel występuje także jako odruch fizjologiczny i jest normalny. Zdrowe dzieci mogą kasłać nawet kilkanaście razy na dobę.
Rodzaje kaszlu u dzieci
Kaszel możemy podzielić na podstawie różnych kryteriów.
- Ze względu na jego charakterystykę: suchy i mokry.
- Ze względu na długość jego trwania: ostry, podostry i przewlekły.
- Ze względu na etiologię (pochodzenie): wirusowy, bakteryjny, alergiczny itd.
Kaszel mokry w odróżnieniu od suchego, odbywa się z odkrztuszaniem plwociny.
Kaszel ostry u dzieci trwa do 3-4 tygodni i zwykle związany jest z ostrą infekcją dróg oddechowych. Kaszel podostry trwa 3-8 tygodni i najczęściej wiąże się z przebytym zakażniem wirusowym. Natomiast kaszel przewlekły może utrzymywać się od 3 do 12 tygodni i być objawem przebytej infekcji, ale też astmy rozszerzenia oskrzeli, zapalenia płuc i innych.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Czy kaszel u dzieci wymaga pogłębienia diagnostyki?
Kaszel u dziecka, któremu nie towarzyszą żadne inne niepokojące objawy, a który trwa kilka dni, zwykle nie wymaga dodatkowej diagnostyki. O zleceniu dodatkowych badań lub skierowaniu dziecka do innego specjalisty po badaniu fizykalnym decyduje lekarz pediatra/lekarz rodzinny.
Jednym z podstawowych badań, które wykonuje się w celu pogłębienia diagnostyki u kaszlących dzieci jest zdjęcie przeglądowe (RTG) klatki piersiowej. RTG pozwala na diagnostykę obrazową zmian zapalnych w obrębie płuc.
Ponadto w przypadku podejrzenia zapalenia płuc wykonuje się diagnostykę w kierunku wykrycia konkretnego patogenu wywołującego chorobę (np. badania serologiczne z krwi, badanie plwociny itp.). W przypadku podejrzenia astmy dziecko może zostać skierowane do lekarza alergologa/pulmonologa, który zadecyduje o wykonaniu spirometrii.
O czym może świadczyć suchy kaszel?
Kaszel suchy występuje na początku większości infekcji. Ponadto jest charakterystyczny dla kaszlu o podłożu psychogennym (oraz innych przyczyn niezwiązanych z drogami oddechowym), a także kaszlu związanego z podrażnieniem dróg oddechowych przez różne czynniki, w tym alergeny.
Kaszel mokry – jakie są jego przyczyny?
Mokry kaszel wskazuje na nadmierne wydzielanie śluzu lub upośledzenia oczyszczania śluzowo-rzęskowego. Mokry kaszel wymaga pogłębienia diagnostyki, jeśli się przedłuża lub związany jest z innymi niepokojącymi objawami.
Na jakie szczególne rodzaje kaszlu u dziecka powinien zwrócić uwagę rodzic?
Kaszel u dziecka zawsze powinien zwrócić uwagę rodziców, zwłaszcza, gdy jest szczekający lub krztuścowy.
Kaszel szczekający, krtaniowy
Kaszel szczekający, krtaniowy, pojawiający się w przebiegu podgłośniowego zapalenia krtani (infekcja wirusowa). W leczeniu podgłośniowego zapalenia krtani stosuje się steroidy w formie nebulizacji, chłodzenie i nawilżanie wdychanego powietrza (działanie obkurczające błonę śluzową).
Kaszel krztuściowy, piejący
Kaszel krztuścowy, piejący, często powodujący duszność, mogący być bardzo groźny dla niemowlaków. Krztusiec to choroba bakteryjna wywoływana przez Bordatellę pertussis (pałeczkę krztuśca).
Zarówno kaszel szczekający (krtaniowy), jak i piejący (krztuścowy) wymaga zbadania i kontroli dziecka przez lekarza, gdyż świadczy o poważnej infekcji.
Kaszel w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych
Kaszel w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych, w tym przy katarze (nasilający się w pozycji leżącej i rano, w wyniku spływania wydzieliny z nosa do gardła), zwykle wymaga inhalacji i właściwej higieny nieżytu nosa (oczyszczanie przewodów nosowych, zakraplanie wody morskiej i kropli obkurczających śluzówkę).
Kaszel u dziecka – kiedy udać się do lekarza?
W przypadku pojawienia się kaszlu u dziecka należy przyjąć postawę wyczekującą. Jeśli kaszel nie utrudnia codziennego funkcjonowania i nie wiąże się z występowaniem żadnych innych objawów (np. gorączki), zwykle ulegnie samoistnie po osłabieniu w drugim tygodniu choroby. Jeżeli objawy wydłużają się, a przede wszystkim ulegają nasileniu, należy zgłosić się do pediatry. Innymi sytuacjami, kiedy kaszlące dziecko powinien obejrzeć lekarz są:
- występowanie kaszlu u dziecka w pierwszych trzech miesiącach życia,
- trudności w oddychaniu/świszczący oddech,
- kaszel pojawił się w wyniku zakrztuszenia,
- kaszel prowadzący do wymiotów.
- dziecko odkrztusza krew w trakcie kaszlu.
Czym leczymy kaszel u dzieci?
Leczenie kaszlu powinno opierać się jego na etiologii (przyczynie/pochodzeniu kaszlu).
W leczeniu kaszlu w zależności od jego charakterystyki stosuje się następujące metody.
- Nawodnienie, które jest jedną z najważniejszych metod leczenia bez względu na rodzaj kaszlu, ponieważ każda infekcja powoduje utratę wody w organizmie, która może być dodatkowo wzmożona przez produkowanie w drogach oddechowych nadmiernej ilości wydzieliny.
- W leczeniu kaszlu suchego wspomagająco sięga się po syropy z porostu islandzkiego, które działają łagodnie i powlekająco na błony śluzowe. Leki przeciwkaszlowe stosuje się tylko, gdy kaszel utrudnia normalne funkcjonowanie (wyłącznie po zaleceniu przez lekarza).
- Nie należy hamować mokrego kaszlu lekami przeciwkaszlowymi, ponieważ powoduje to dalsze zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych, która w wyniku podania leku hamującego kaszel nie może wydostać się na zewnątrz.
- Nebulizacja solą fizjologiczną (0,9% roztwór NaCl) lub innymi preparatami o właściwościach nawilżających (np. solą hipertoniczną z kwasem hialuronowym) w przebiegu suchego kaszlu podrażniającego drogi oddechowe może pomóc w utrzymaniu ich właściwego nawilżenia.
- W kaszlu mokrym w rozrzedzaniu zalegającej wydzieliny oprócz typowych leków mukolitycznych (rozrzedzających/wykrztuśnych, zaleconych przez lekarza i stosowanych u dzieci wyłącznie pod jego kontrolą z zaznaczeniem, że nie wolno stosować ich w godzinach popołudniowo-wieczornych, aby odkrztuszanie nie utrudniało dziecku snu) przydatne mogą okazać się także nebulizacje solą fizjologiczną (0,9% NaCl lub innym preparatem zaleconym przez lekarza). Sól fizjologiczna oprócz rozrzedzenia wydzieliny może pomóc w nawilżeniu dróg oddechowych.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Domowe sposoby na suchy kaszel u dziecka
W leczeniu infekcji przebiegających z kaszlem bardzo ważne jest nawadnianie. Należy więc pilnować, aby dziecko dużo piło w ciągu dnia. Wieczorem warto podać dziecku (powyżej 1. roku życia) do picia letnią wodę z miodem, który może zmniejszać częstotliwość kaszlu, a przy tym wykazywać działanie przeciwbakteryjne. Jaki miód na suchy kaszel u dziecka wybrać? Lipowy, nawłociowy albo miód Manuka, który zawiera najwyższe w porównaniu do innych miodów stężenie metyloglioksalu (MGO), odpowiadającego za właściwości przeciwdrobnoustrojowe miodu.
Innym domowym sposobem na suchy kaszel u dziecka jest nawilżanie powietrza. Można to zrobić za pomocą elektornicznych nawilżaczy albo zawieszek z wodą na kaloryfery. Warto pamiętać też o regularnym wietrzeniu pomieszczeń i sprzątaniu kurzu. Suchy kaszel u dziecka, które jest alergikiem, może mieć związek z obecnością roztoczy.
Domowe sposoby na mokry kaszel u dziecka
Tak jak przy kaszlu mokrym, zalecane jest stosowanie miodu. Podany pół godziny przed snem, może wyciszyć męczący kaszel i pozwolić przespać całą noc. Z kolei rano i w ciągu dnia można spróbować podać dziecku syrop z cebuli, która działa wykrztuśnie, dzięki temu pomaga w udrażnianiu dróg oddechowych.
Domowe sposoby na kaszel u dziecka są uzupełnieniem leczenia. Po wypiciu mleka z miodem dziecko nie przestanie kaszleć, nie wyzdrowieje, ale może poczuć się lepiej, a to dużo. Samopoczucie chorego wpływa na proces zdrowienia, dlatego warto o nie dbać, pamiętając, aby trzymać się zaleceń lekarza, wykonywać inhalacje i zapewnić właściwe nawodnienie organizmu.
Alsubaie H. -Clinical practice guidelines: Approach to cough in children: The official statement endorsed by the Saudi Pediatric Pulmonology Association (SPPA). Int J Pediatr Adolesc Med. 2015 Mar;2(1):38-43. doi: 10.1016/j.ijpam.2015.03.001. Epub 2015 Mar 20.
Chang AB. – Thoracic Society of Australia and New Zealand. Cough in children: definitions and clinical evaluation. Med J Aust. 2006 Apr 17;184(8):398-403.