- Wędzidełko podjęzykowe to niewielki fałd powięziowy, który odpowiada za ruchomość i napięcie języka, co jest kluczowe w trakcie prawidłowego karmienia piersią.
- Nie ma dowodów na skuteczność profilaktycznej frenotomii – część dzieci mających zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe jest karmione naturalnie bez żadnych problemów.
- Podcięcie wędzidełka podjęzykowego należy przeprowadzić jak najszybciej, kiedy tylko prawidłowo zostanie zdiagnozowane jako źródło trudności z karmieniem, najlepiej w okresie noworodkowym.
Wędzidełko podjęzykowe – co to jest?
Wędzidełko podjęzykowe to struktura znajdująca się pomiędzy językiem a dnem jamy ustnej. Ma kształt błoniastego fałdu, dobrze widocznego, szczególnie gdy noworodek płacze, otwiera usta i podnosi język do góry. Wędzidełko to błona zbudowana z powięzi, naturalnie pokrywającej dno jamy ustnej oraz włókien przednich mięśnia bródkowo-językowego. Znajduje się pośrodku języka i łączy jego dolną powierzchnię z dnem jamy ustnej.
Powięź, z której wędzidełko przednie jest zbudowane, odpowiada za napięcie języka i jego prawidłową pracę, co jest kluczowe, jeśli noworodek jest karmiony piersią.
Ankyloglosja to ograniczenie ruchomości języka i zaburzenie jego funkcjonowania, związane z występowaniem zbyt krótkiego i nieelastycznego wędzidełka podjęzykowego. Diagnozuje się ją, wg różnych źródeł, u około 4-11% noworodków, częściej u chłopców. Krótkie wędzidełko nie zawsze oznacza problemy z karmieniem. Często bywa tak, że dziecko, mimo krótkiego wędzidełka, bez trudu przystawia się do piersi, nie raniąc matki i prawidłowo przybierając na wadze, a jego język pracuje prawidłowo.
Za krótkie wędzidełko u niemowlaka – objawy
Bardzo często zbyt krótkie wędzidełko języka stwierdza się, gdy widać w czasie płaczu, jak język układa się w charakterystyczne serduszko. Na środku język lub jego czubek jest przytrzymywany do dna jamy ustnej przez wędzidełko, stąd taki kształt.
Najczęściej w czasie karmienia noworodka, mającego problem ze zbyt krótkim wędzidełkiem podjęzykowym, stwierdza się ból brodawek sutkowych u matki, ich uszkodzenie, niedostateczne opróżnianie piersi wynikające z problemów z odpowiednim pochwyceniem brodawki i jej zassaniem. Nieefektywność karmienia piersią przekłada się na niskie przyrosty masy ciała noworodka i występowanie stanów niedoboru pokarmu u matki.
Za krótkie wędzidełko u niemowlaka – skutki
Występowanie ankyloglosji może spowodować trudności ze skutecznym karmieniem piersią. Język jest bardzo ważny, by wytworzyć odpowiednie ciśnienie w jamie ustnej malucha i móc zassać brodawkę sutkową matki, co przekłada się na pobieranie mleka. Jeśli język działa nieprawidłowo, dziecko szuka innej drogi, by zjeść. Przystawia się do piersi tak, jak potrafi, jednak powoduje to uszkodzenie brodawek, ból, problemy z ilością pokarmu, a w konsekwencji zaprzestanie karmienia naturalnego.
Może się zdarzyć, że krótkie wędzidełko utrudnia karmienie także butelką. W przypadku, gdy wędzidełko stanowi duży problem w karmieniu noworodka, podcina się je, „uwalniając” język. Taki zabieg nazywa się frenotomią.
Wędzidełko do podcięcia – czy to bezpieczne?
Frenotomia, czyli zabieg podcięcia wędzidełka podjęzykowego powinno wykonywać się jedynie w sytuacji, kiedy wykluczono inne przyczyny problemów z karmieniem naturalnym. Dobrze, jeśli noworodka i jego matkę obejmuje kompleksowa porada laktacyjna, z oceną nie tylko jamy ustnej dziecka, ale również budowy brodawki sutkowej, oraz aktu karmienia i ewentualnej korekty przystawienia noworodka do piersi. Ważnym elementem porady laktacyjnej jest również wywiad obejmujący m.in. częstość karmień, dotychczasowe trudności czy przebieg porodu. Taki wywiad może być przeprowadzony np. przez położną.
Wędzidełko to niewielki błoniasty fałd, którego nie należy traktować jako problem, szczególnie jeśli dziecko radzi sobie z karmieniem. Dodatkowo nie ma ustalonych kryteriów, kiedy wędzidełko faktycznie powinno być podcięte, stąd decyzja o frenotomii musi być dobrze przemyślana.
Frenotomia uznawana jest za zabieg dość bezpieczny, jednak niesie za sobą ryzyko powikłań. Najczęstsze komplikacje to wystąpienie nasilonego krwawienia, zakażenie rany, nieodpowiedni jej zrost, powodujący wtórne zmniejszenie elastyczności języka, ale również uszkodzenie przewodów ślinowych czy awersja do ssania piersi. Do niedawna zalecano, by masować miejsce podcięcia, co w konsekwencji przyczyniało się do zaburzeń oralnych u maluchów i było traumatyczne nie tylko dla dziecka, ale i dla rodziców.
Przeciwwskazania do wykonania zabiegu frenotomii obejmują zaburzenia krzepnięcia krwi u dziecka, zespoły chorobowe, powodujące problemy z napięciem języka i mogące spowodować jego opadanie w stronę gardła, oraz sekwencję Pierre-Robina (wady twarzoczaszki, m.in. nierozwinięta szczęka czy rozszczep podniebienia).
Jaki lekarz podcina wędzidełko u dziecka?
Ankyloglosję może zdiagnozować neonatolog, położna, certyfikowany doradca laktacyjny, neurologopeda, ale również laryngolog czy stomatolog. W przypadku noworodków podcięcia dokonuje najczęściej laryngolog, chirurg dziecięcy czy neonatolog.
Zabieg frenotomii można z powodzeniem wykonać bezpłatnie, często w poszczególnych miastach są lekarze, którzy specjalizują się w podcinaniu wędzidełek i mają doświadczenie.
Najlepiej na zabieg umówić się jak najszybciej, gdy tylko ankyloglosja zostanie zdiagnozowana. Zwykle odbywa się to przed ukończeniem przez dziecko czwartego tygodnia po narodzinach, czyli przed końcem okresu noworodkowego.
Nawilża śluzówkę nosową.
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Krople enzymatyczne z laktazą kwaśną i neutralną.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Źródła:
1. Materiały konferencyjne CNoL, 2022:
· Gedes D. Wszystko, co powinniśmy wiedzieć o wędzidełku języka.;
· Stanowisko CNoL w sprawie wskazań do podcinania wędzidełka języka (frenotomii) u noworodków i niemowląt w związku z narastającym problemem jakim jest nadrozpoznawalność skróconego wędzidełka języka i ankyloglosji jako przyczyn problemów z karmieniem piersią oraz narażania niemowląt na nieuzasadnione zabiegi.
2. Sioda T.: Wędzidełko języka u noworodka – ocena neonatologiczna i zalecenia. Standardy Medyczne Pediatra, 2012, 9, 115-123.