Pobudzenie laktacji – wprowadzenie
Na początku warto wspomnieć, że tryb życia matki ma wpływ na produkcję mleka. Jeśli mama nie ma czasu na odpoczynek, jest przebodźcowana, żyje w stresie, przyjmuje leki, spożywa alkohol i stosuje mało racjonalną dietę może mieć problemy z laktacją.
Może się zdarzyć, że pomiędzy 6., a 10. dniem życia dziecka mama będzie miała uczucie, że pokarmu jest za mało. Jest to objaw kryzysu laktacyjnego po powrocie do domu spowodowanego mniejszą ilością odpoczynku, gośćmi odwiedzającymi maluszka, stresem nową sytuacją życiową. Nie zaleca się podawania mleka modyfikowanego z butelki w takim momencie, gdyż może to rozregulować laktację (spadek produkcji mleka). Należy przystawiać dziecko prawidłowo jak najczęściej, a sytuacja powinna poprawić się w ciągu dwóch dób.
Prawidłowy sposób żywienia matki karmiącej piersią
Dieta kobiety karmiącej piersią nie może być niedoborowa. Mleko kobiece zachowuje dość stały skład, nawet gdy podaż składników odżywczych w diecie kobiety jest ograniczona, jednak niedobory pokarmowe mogą rzutować na stan zdrowia kobiety. W pierwszych sześciu miesiącach laktacji zapotrzebowanie energetyczne kobiety wzrasta o około 500 kcal na dobę, a w ciągu kolejnego półrocza o około 400 kcal na dobę. W czasie laktacji należy dostarczać odpowiedniej ilości (dla kobiet bez stwierdzonych niedoborów):
- wapnia (1000 mg/dobę dla kobiet karmiących <19 r.ż. i 1300 mg/dobę dla kobiet karmiących >19 r.ż., ze źródeł pokarmowych),
- witaminy D3 (2000 IU/dobę, oprócz źródeł pokarmowych konieczna jest suplementacja oraz kontrola stężenia 25(OH)D3 w surowicy krwi),
- jodu (w krajach, w których zostały skutecznie wdrożone programy jodowania produktów spożywczych – w Polsce jest to sól spożywcza – nie wskazano na konieczność dodatkowej suplementacji),
- żelaza (10 mg, ze źródeł pokarmowych),
- kwasów tłuszczowych DHA (200 mg/dobę z suplementów diety jeśli kobieta spożywa ryby 1-2 razy w tygodniu, a jeśli kobieta nie spożywa ryb – 400-600 mg/dobę z suplementów diety).
W diecie kobiety karmiącej piersią zaleca się spożycie węglowodanów złożonych (kasza, ryż, makaron, pieczywo pełnoziarniste, warzywa), wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (oleje roślinne, orzechy, ryby morskie) oraz białka głównie pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, jaja, nabiał). Kobieta karmiąca powinna wypijać dziennie około 3 litrów płynów, w głównej mierze wody niegazowanej, aby zapewnić odpowiednie nawodnienie organizmu. W wyniku ciężkiego odwodnienia ilość produkowanego mleka może ulec zmniejszeniu. Zwyczaje żywieniowe matek mają wpływ na jakość diety ich dzieci. Kobiety, które w okresie laktacji często spożywały słone i słodkie przekąski oraz białe pieczywo, nie przestrzegały również zaleceń dotyczących odżywiania dzieci.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
Galaktogogi – remedium na problemy z laktacją?
Galaktogogi to środki farmaceutyczne lub rośliny zielarskie, inicjujące i podtrzymujące laktację. W niektórych strefach klimatycznych w celu pobudzenia laktacji stosuje się owoce tropikalne takie jak papaja czy bananowiec. Zioła potencjalnie działające prolaktogennie to między innymi kozieradka, niepokalanek mnisi, drapacz lekarski, rutwica lekarska, ostropest plamisty, koper włoski i szparag lekarski. W skład typowych herbatek laktacyjnych wchodzą również zioła o innym działaniu niż laktogenne, np. kminek zwyczajny poprawiający trawienie czy melisa działająca uspokajająco.
Chociaż zioła te mogą działać potencjalnie laktogennie, to brak jest systematycznych, wiarygodnych badań naukowych pozwalających w pełni potwierdzić ich działanie. W przypadku ziół warto również zwrócić uwagę na przeciwskazania, gdyż działanie uboczne poszczególnych roślin, szczególnie w nadmiarze, może być groźne dla kobiety i dziecka. Niektóre z nich w nadmiernych ilościach mogą również wywoływać reakcje alergiczne, biegunkę lub wpływać na smak i zapach mleka.
Słód jęczmienny i beta-glukan
Słód jęczmienny to składnik, który może poprawiać laktację. Jeden ze składników słodu – beta-glukan – jest odpowiedzialny za efekt zwiększenia poziomu prolaktyny, a co za tym idzie wpływa pozytywnie na produkcję mleka. Beta-glukan jest naturalnie występującym polisacharydem ścian grzybów, drożdży i zbóż, znanym z immunomodulującego działania. Słód jęczmienny jest dobrze scharakteryzowanym składnikiem naturalnym, którego laktogenne działanie można zaobserwować na poziomie komórkowym i wytłumaczyć jego podłoże molekularne.
W odróżnieniu od innych związków pochodzenia roślinnego, nie opisano skutków ubocznych spożywania słodu. American Breastfeeding Medicine wymienia słód jęczmienny jako przydatny w żywieniu kobiet mających problemy laktacyjne. Chociaż udokumentowanie tezy o skuteczności słodu w zaburzeniach laktacji wymagają podjęcia dalszych badań klinicznych, to jest to składnik bezpieczny, a jego pozytywne skutki działania potwierdzone są długoletnią praktyką i obserwacjami doradców laktacyjnych, a także pojawiającymi się kolejnymi badaniami. Spożywanie napoju jakim jest piwo, w którego skład wchodzi słód jęczmienny, nie jest właściwym sposobem przyjmowania tego składnika. Bezpieczeństwo i zasadność odnosi się do stosowania standaryzowanych ilości słodu jęczmiennego, w odróżnieniu od napojów z alkoholem.
Dieta na pobudzenie laktacji – podsumowanie
Stosowanie się do zasad zdrowego żywienia, odpowiednie odżywienie i nawodnienie organizmu, a także w razie potrzeby stosowanie preparatów zawierających słód jęczmienny może pomóc pobudzić laktację. Nieuzasadnione stosowanie diet, szczególnie tych eliminacyjnych, czy też włącznie mieszanek ziołowych nie ma uzasadnienia w aktualnej literaturze. Rekomendowane powinny być tylko takie preparaty, które mają wystandaryzowany skład i możliwą do określenia dawkę. Aktualnie nadal nie dysponujemy jednoznacznymi rekomendacjami odnośnie środków pochodzenia roślinnego, które pobudzają laktację.
Bibliografia:
Rychlik E., Stoś K., Woźniak A., Mojska H. Normy żywienia dla populacji Polski. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy, 2024, https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2025/01/Normy-zywienia-dla-populacji-Polski.pdf
Bzikowska-Jura, A., Żukowska-Rubik, M., Wesołowska, A., Pawlus, B., Rachtan-Janicka, J., Borszewska-Kornacka, K. M., & Wielgoś, M. (2023). Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji–aktualizacja. Standardy Medyczne Pediatria, 20(3).
Jachimowicz-Rogowska, K., Winiarska-Mieczan, A., Chmielowiec-Korzeniowska, A., Tymczyna, L., Czernecki, T., Banach, M., Potrzebski, D. (2023). Effect of β-glucans on human health. Przemysł Chemiczny, 102(3), 277-286.
Wesołowska A, Pietrzak B, Kociszewska-Najman B, Wielgos M, Czajkowski K, Wietrak E, Karzel K, Borszewska-Kornacka MK. (2021). Kompozycja na bazie słodu jęczmiennego jako środek mlekopędny – randomizowane, kontrolowane badanie z udziałem matek wcześniaków. Ginekol Pol, 92(2): 118–25.
Nehring-Gugulska M, Kucia M, Wietrak E. (2015). Stymulacja laktacji z wykorzystaniem słodu jęczmiennego a parametry wzrostowe dziecka w przypadku kryzysu laktacyjnego. Położ Nauka Prakt. 1(29): 34–38.