Jak oceny wpływają na dziecko?
Oceny same w sobie niewiele znaczą, choć niektórzy rodzice, nauczyciele oraz uczniowie przykładają do nich dość dużą wagę. Czasami zbyt wielką. Piątki, trójki czy jedynki informują, nie o tym, jaką wiedzę nabył młody człowiek, a raczej o tym, jak dostosowuje się do narzuconych reguł, czy potrafi sprostać presji czasu, czy odnajduje się w systemie szkolnym, który premiuje zapamiętywanie, a już mniej rozumienie, wyciąganie wniosków czy krytyczne myślenie.
Dodatkowo oceny ze sprawdzianów i te na świadectwie są częściowo wynikiem relacji między uczniem a nauczycielem i podejściem nauczyciela do nauczania. Stopnie nie mówią, jak młody człowiek radzi sobie z problemami, jak podchodzi do rozwiązywania wyzwań, nie wskazują na jego kreatywność. nie pokazują także indywidualnych potrzeb, które ma każdy z nas. Nic nie mówią o bezcennych umiejętnościach miękkich, które są bardzo cenne we współczesnym świecie.
Wpływ ocen na dziecko jest bardzo duży, ponieważ wiele dzieci postrzega siebie przez pryzmat tego jak wypada w szkole, powoduje to opieranie własnej samooceny o zewnętrzne wyznaczniki. Brak pozytywnych rezultatów u dziecka może podkopać jego wiarę w siebie oraz odwagę do podejmowania kolejnych prób.
Każde dziecko trochę inaczej się uczy, potrzebuje odmiennego tempa, liczby bodźców oraz ilości stymulacji – jesteśmy różni, a szkoła uczy nas, że powinniśmy być tacy sami. Oceny automatycznie skłaniają do porównywania i etykietowania oraz dzielenia dzieci na „gorszych i lepszych”.
Przeczytaj także: Budowanie zdrowej samooceny u dziecka
Co daje świadectwo z czerwonym paskiem?
W sytuacji, kiedy dziecko jest motywowane nagrodami za dobre oceny w myśl „Jeśli będziesz mieć wysoką średnią, pojedziesz na obóz jeździecki lub dostaniesz najnowszy smartfon”, kształtuje się motywacja zewnętrzna, która nie ma nic wspólnego z naturalnym procesem nauki, rozwijaniem ciekawości i chęci poszerzania własnych kompetencji. W krótkim czasie pomaga realizować cele, jednak długofalowo niszczy zaangażowanie, naturalną ciekawość i chęć poznawania nowych rzeczy.
Dziecko zrobi wiele, aby zdobyć upragnioną rzecz lub wyjazd, nie zawsze będzie to rzetelna nauka. Łzy, wymuszenia na nauczycielu czy odpisywanie od koleżanki – każdy sposób będzie dobry, aby osiągnąć upragniony cel. A jednak chyba nie o to chodzi większości rodzicom.
Świadectwo z czerwonym paskiem oczywiście daje powód do dumy i to jest bardzo naturalna reakcja wielu rodziców. Jednak niestety, wysokie wymagania, presja oraz motywacja zewnętrzna mogą generować w dziecku stres, niepokój, poczucie, że nigdy nie sprosta stawianym wymaganiom lub będzie sobie zadawać pytanie „Co się stanie, jeśli w kolejnym roku będę mieć gorsze oceny? Czy rodzice dalej będą mnie cenić, kochać?”.
Lęk przed porażką, będzie powodował, że dziecko będzie wybierało bezpieczne opcje i raczej nie zdecyduje się na daną aktywność, jeśli nie będzie przekonanie, że zrobi coś perfekcyjnie.
Nadmierne koncentrowanie się na wynikach, pokazuje dziecku, że nie ważne jest ono samo, to co myśli i czuje, ale jedynie to, jakie oceny dostaje na świadectwie, bez względu na koszty, jakie ponosi.
Zaangażowanie, motywacja i wiara w siebie – jak wzbudzić je w dziecku?
Każdy rodzic chce, aby jego dziecko miało dobrą przyszłość, często wiąże ją z wysokimi notami w szkole. Jednak patrząc na współczesny świat, gdzie nowe zawody pojawiają się co kilka miesięcy, rozwój technologii jest na bardzo wysokim poziomie, a zmiany zachodzą w zawrotnym tempem, to, co gloryfikowane przez szkołę, nie musi się sprawdzić.
Co robić, aby zachęcać dziecko do nauki?
- Sprawdź, co lubi robić Twoje dziecko i zachęcaj je do pogłębiania tej dziedziny.
- Korzystaj z dobrodziejstw kultury – zabieraj do muzeum, na wystawy, do teatru – pokazuj i pozwalaj doświadczać.
- Dawaj szansę na eksperymentowanie i odkrywanie, co lubi dziecko – pozwalaj na chodzenie na warsztaty, zajęcia dodatkowe, naukę nowych rzeczy.
- Popatrz na oceny, jedynie jak na wskazówkę, z czym Twoje dziecko może radzić sobie lepiej. Zapytaj, co myśli o swoich ocenach, jak ono się widzi.
- Pamiętaj, że czerwony pasek lub jego brak nie świadczy o wartości Twojego dziecka.
- Zapytaj, co podoba się Twojemu dziecku w szkole, jaki przedmiot lubi, co go ciekawi? Porozmawiaj o końcu roku bez skupiania się na świadectwie – zapytaj, co było ciekawego na zakończenie roku szkolnego, jaka była atmosfera? Za kim będzie najbardziej tęsknić?
- Przyjmij różne emocje dziecka związane z otrzymanymi ocenami, bądź nie oceniaj.
- Powstrzymaj się od dawania nagród za „dobre oceny”. Lepiej zaplanuj wspólny czas z dzieckiem dlatego, że chcesz z nim być „nie w zamian za coś”.
- Świętujcie koniec roku szkolnego bez względu na oceny – spraw, że to będzie miły dzień dla Twojego dziecka.
- Okazuj miłość i troskę swojemu dziecku na co dzień, zapewniaj go o swoich uczuciach, nie nawiązując do ocen lub osiągnięć.
Może zainteresować Cię także: Wychowanie bez nagród i kar – jak to zrobić dobrze?
Biernat Renata, Troska o poczucie własnej wartości dzieci w rzeczywistości szkolnej – wymiar teoretyczny i praktyczne implikacje, Społeczeństwo, Edukacja, Język, 2016, 4 s. 150-167