Zgodnie z ratyfikowaną przez Polskę Konwencją o prawach dziecka – Każde dziecko ma prawo do jak najwyższego poziomu zdrowia i udogodnień w zakresie leczenia chorób. Państwa, będące stronami Konwencji zobowiązane są natomiast do zapewniania, aby żadne dziecko nie było pozbawione prawa dostępu do tego rodzaju opieki zdrowotnej. I nie chodzi tu bynajmniej tylko o zdrowie fizyczne. W jaki sposób zobowiązanie to wypełniane jest w naszym kraju?
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkołach i przedszkolach
Zgodnie z prawem oświatowym – publiczne szkoły i przedszkola zobowiązane są do zapewnienia uczęszczającym do nich dzieciom oraz ich rodzicom nieodpłatnej pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Pomoc udzielana dzieciom polega na:
- rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci
oraz
- rozpoznawaniu ich indywidualnych możliwości psychofizycznych i czynników środowiskowych wpływających na funkcjonowanie w przedszkolu lub szkole,
w celu wspierania potencjału rozwojowego i stwarzania warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola lub szkoły oraz w środowisku społecznym.
Pomoc udzielana rodzicom polega natomiast – na wspieraniu ich w rozwiązywaniu problemów wychowawczych oraz rozwijaniu umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy udzielanej dzieciom.
W przedszkolu, pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana jest w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem, a także w formie:
1) zajęć rozwijających uzdolnienia;
2) zajęć specjalistycznych, takich jak m.in. zajęcia korekcyjno-kompensacyjne lub logopedyczne;
3) zindywidualizowanej ścieżki realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego – dedykowanej dzieciom, które ze względu na trudności w funkcjonowaniu wynikające w szczególności z ich stanu zdrowia, wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb. Objęcie dziecka taką formą wsparcia wymaga uprzedniego uzyskania opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej,
4) porad i konsultacji.
Szkoła natomiast, powinna zapewniać uczniom:
1) klasy terapeutyczne – organizowane dla uczniów wymagających szczególnego dostosowania nauczania oraz pomocy specjalistycznej z uwagi na trudności w funkcjonowaniu w szkole, wynikające z zaburzeń rozwojowych lub ze stanu zdrowia;
2) zajęcia rozwijające uzdolnienia;
3) zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się;
4) zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze;
5) zajęcia specjalistyczne, takie jak m.in. zajęcia korekcyjno-kompensacyjnych lub logopedyczne,
6) zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;
7) zindywidualizowane ścieżki kształcenia – dedykowane uczniom, którzy ze względu na trudności w funkcjonowaniu wynikające w szczególności z ich stanu zdrowia, wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb. Objęcie ucznia taką formą wsparcia, wymaga uprzedniego uzyskania opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej;
8) porady i konsultacje, które mogą być prowadzone przez nauczycieli, wychowawców i specjalistów (w szczególności psychologów i pedagogów). Psychologowie szkolni i inni nauczyciele zatrudnieni w szkolnych poradniach psychologiczno-pedagogicznych – podobnie jak wszyscy inni nauczyciele – zobowiązani są do dostępności w szkole w wymiarze min. 1 godziny tygodniowo, a w przypadku nauczyciela zatrudnionego na pół etatu – w wymiarze min. 1 godziny w ciągu 2 tygodni, w trakcie której, prowadzą konsultacje dla uczniów i ich rodziców;
9) warsztaty.
Pomocy psychologiczno-pedagogiczna w szkołach i przedszkolach, powinna być udzielana dzieciom przez nauczycieli, psychologów, pedagogów, pedagogów specjalnych, logopedów, doradców zawodowych i terapeutów pedagogicznych. Może być ona udzielana z inicjatywy nauczyciela lub dyrektora placówki (za zgodą rodzica ucznia), jak również z inicjatywy rodzica lub też samego ucznia.
Za organizację pomocy odpowiada dyrektor placówki, a wszelkie informacje na temat sposobu jej udzielania – powinny być szczegółowo opisane w statucie szkoły lub przedszkola.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
Wsparcie poradni psychologiczno-pedagogicznych
Jeżeli pomimo pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielonej dziecku w przedszkolu lub szkole, nie następuje poprawa w jego funkcjonowaniu – dyrektor placówki, za zgodą rodziców, może wystąpić o przeprowadzenie diagnozy i wskazanie sposobu rozwiązania problemu dziecka do publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Wspomniane poradnie, udzielają nieodpłatnej pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom i młodzieży oraz pomocy związanej z wychowaniem dzieci ich rodzicom, a także wspomagają przedszkola i szkoły w realizacji ich zadań.
Rodzic lub pełnoletni uczeń może zwrócić się do poradni o przeprowadzenie diagnozy, której efektem może być m.in.:
1) wydanie opinii np. o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju lub w sprawie objęcia ucznia zindywidualizowaną ścieżką kształcenia,
2) wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub
3) objęcie dziecka bezpośrednią pomocą psychologiczno-pedagogiczną w poradni.
Czy rodzice mogą odmówić udzielenia dziecku pomocy psychologiczno-pedagogicznej przez szkołę lub przedszkole?
W praktyce, niestety, niekiedy dochodzi do takich sytuacji i – co do zasady – rodzice mają do tego prawo. Jako iż, wykonując władzę rodzicielską mogą decydować w sprawach swoich dzieci, a korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i przedszkolach jest dobrowolne. Z drugiej jednak strony – władza rodzicielska, powinna być wykonywana tak, jak wymaga tego dobro dziecka.
Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, a rodzice odmawiają współpracy ze szkołą lub przedszkolem w zakresie udzielenia dziecku potrzebnego wsparcia – dyrektor placówki, może skierować do sądu wniosek o wgląd w sytuację rodzinną dziecka. W następstwie powyższego – sąd opiekuńczy, może nakazać objęcie dziecka pomocą psychologiczną bez zgody jego opiekunów prawnych.
Pomoc w ramach systemu opieki zdrowotnej
W ramach ochrony zdrowia psychicznego, dzieciom przysługuje prawo do nieodpłatnej pomocy i leczenia w:
1) Ośrodkach Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej – do których można zgłosić się w przypadku wystąpienia u dziecka niepokojących objawów związanych z problemami psychicznymi. Leczenie w ośrodku odbywa się w trybie ambulatoryjnym – w formie sesji psychoterapeutycznych i porad, a świadczenia realizowane są przez psychologów i psychoterapeutów.
W celu skorzystania z pomocy w ośrodku – nie jest wymagane skierowanie.
2) Poradni zdrowia psychicznego lub poradni wysokospecjalistycznej – w której można skonsultować się z lekarzem psychiatrą. Leczenie w poradni, również odbywa się w trybie ambulatoryjnym i aby z niego skorzystać – nie jest wymagane skierowanie.
3) Szpitalach psychiatrycznych – w których w ramach oddziału psychiatrycznego dla dzieci, realizowane są świadczenia stacjonarne przez lekarzy psychiatrów, psychologów i psychoterapeutów. Leczenie w szpitalu wymaga posiadania skierowania. W nagłej sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia – można jednak zgłosić się do szpitala również bez niego!
Telefony wsparcia dla dzieci
Pomoc psychologiczną, dzieci przeżywające trudności, mogą również uzyskać dzwoniąc na bezpłatne telefonicznie linie wsparcia – warto, żeby znało je każde dziecko!
- Całodobowy Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka – 800 12 12 12
- Całodobowa infolinia prowadzona przez Fundację ITAKA, pod którą dyżurują specjaliści udzielający pomocy psychologiczno-pedagogicznej – 800 080 222
- Całodobowa infolinia „Pomagamy”, uruchomiona na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki – 800 800 605
- Policyjny Telefon Zaufania dla dzieci i młodzieży – 116 111
Przydatna może również okazać się poradnia online „Zawsze jest jakieś wyjście” (https://zawszejestjakieswyjscie.mein.gov.pl/), za pośrednictwem której można skorzystać z wyszukiwarki specjalistów i zarezerwować dogodny termin spotkania.
Bądźmy czujni i nie pozostawajmy obojętni
Jako świadomi i wspierający rodzice – otaczajmy zdrowie psychiczne naszych dzieci szczególną troską, najlepiej jak tylko potrafimy. Bądźmy dla nich zawsze obecni (niekiedy, potrafi to zdziałać więcej niż słowa), nieoceniający, przepełnieni empatią i zrozumieniem. Nie bagatelizujmy naszych obaw i reagujmy, jeżeli tylko coś nas zaniepokoi.
Stając w obronie zdrowia psychicznego najmłodszych – warto również przyłączyć się do apelu UNICEF o pilną poprawę dostępności do usług w zakresie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w naszym kraju: https://unicef.pl/chce-pomoc/podpisz-apel/apel-zdrowie-psychiczne.
1 https://unicef.pl/chce-pomoc/nasze-akcje/ratowanie-zycia-dzieci/zdrowie-psychiczne-apel
2 Raport Rzecznika Praw Dziecka, Ogólnopolskie badanie jakości życia dzieci i młodzieży w Polsce, Warszawa 2021
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9.08.2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1280)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 1.02.2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 199)