Czym jest atopowe zapalenie skóry (AZS)?
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła i nawracająca choroba zapalna skóry, której towarzyszą: świąd, zmiany dermatologiczne oraz silne wysuszenie skóry. Zazwyczaj objawy pojawiają się już w pierwszych sześciu miesiącach życia dziecka, jak również mogą ujawnić się później, do 5 roku życia, a nawet w życiu dorosłym. Dzieci chorujące na AZS w późniejszym czasie mogą doświadczać objawów związanych z atopowymi chorobami układu oddechowego, jak alergiczna dychawica oskrzelowa czy alergiczny nieżyt nosa.
Dowiedz się więcej: Katar sienny, czyli alergiczny sezonowy nieżyt nosa
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Atopowe zapalenie skóry – przyczyny
Na pojawienie się atopowego zapalenia skóry mają wpływ czynniki genetyczne i/lub czynniki środowiskowe. W przypadku czynników genetycznych dochodzi do mutacji genów, które prowadzą do:
- zaburzenia funkcjonowania bariery naskórkowej – ograniczenie mechanizmów mających znaczenie w podziałach komórkowych w wyniku czego dochodzi do wysuszenia i zwiększenia wrażliwości na działanie czynników zewnętrznych; zmniejszenie syntezy białka filagryny znajdującego się w warstwie rogowej naskórka;
- zaburzeń mechanizmów odpornościowych – nadprodukcja cytokin odpowiedzialnych za zmiany skórne; zaburzenie równowagi między limfocytami Th1 i Th2 (komórki wydzielające interleukiny, które pobudzają produkcję immunoglobuliny E (IgE) oraz indukują procesy zwiększające podatność skóry na infekcje bakteryjne);
- zaburzenia wydzielania neuropeptydów – zwiększona produkcja substancji P, powodującej wydzielanie histaminy, która zwiększa przepuszczalność naczyń i prowadzi do rozwoju obrzęków, świądu oraz zmian skórnych.
Główną rolę w przebiegu atopowego zapalenia skóry przypisuje się filagrynie, która bierze udział w syntezie naturalnego czynnika nawilżenia (NMF, natural moisturising factor). Ograniczenie jego syntezy w wyniku mutacji genowej prowadzi do wysychania i mechanicznego uszkodzenia naskórka, co ułatwia wnikanie do wnętrza organizmu drobnoustrojów i alergenów. Dodatkowo dochodzi do zmian na poziomie naskórkowym powodujących osłabienie komórek i rozwój stanu zapalnego.
Nie zawsze jednak powodem wystąpienia AZS jest podłoże genetyczne. Choroba ta może rozwinąć się na skutek działania czynników zewnętrznych, które również mogą nasilać występujące już objawy. Należą do nich:
- alergeny powietrzno-pochodne – roztocza kurzu, pyłki roślin, bakteryjne, grzybicze, zwierzęce;
- alergeny pokarmowe – mleko, jajo kurze, ryby;
- warunki klimatyczne – stopień wilgotności, nasłonecznienie, zmiany temperatury;
- zanieczyszczenia środowiska,
- czynniki psychosomatyczne – np. stres.
Objawy atopwego zapalenia skóry u dzieci
Atopowe zapalenie skóry jest trudne do rozpoznania ze względu na brak możliwości oparcia diagnozy na badaniach laboratoryjnych. Rozpoznania dokonuje się na podstawie wywiadu (obecność AZS u innych członków rodziny, nawracające i przewlekłe dolegliwości) oraz występujących u dziecka objawów, do których należą przede wszystkim:
- zmiany skórne, które w zależności od wieku dziecka mają różny charakter i umiejscowienie:
o u niemowląt (do 2. roku życia) – grudki i pęcherzyki wysiękowe na twarzy, głowie, nadgarstkach;
o u dzieci od 2. do 12. roku życia – zmiany rumieniowo-grudkowe występujące w zgięciach kończyn, na powierzchni rąk, nadgarstków i stóp;
- suchość skóry,
- świąd skóry.
Dodatkowo w przebiegu atopowego zapalenia skóry mogą występować:
- rogowacenie mieszkowe,
- łupież biały,
- bladość twarzy,
- zapalenie czerwieni wargowej,
- nietolerancja niektórych pokarmów,
- zapalenie powiek,
- przebarwienia skóry,
- utrata włosów,
- objawy okulistyczne: zapalenie spojówek, atopowe zapalenie rogówki i spojówek.
Jak leczyć atopowe zapalenie skóry (AZS)?
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą, na którą nie ma jednego skutecznego lekarstwa. Leczenie polega na łagodzeniu występujących objawów oraz zapobieganiu ich zaostrzenia. Z tego względu w atopii stawia się przede wszystkim na odpowiednią pielęgnację skóry oraz stosowanie leków niwelujących objawy.
Pielęgnacja skóry atopowej
W AZS dochodzi do zaburzenia funkcjonowania bariery naskórkowej, przez co na skórze pojawiają się wypryski, zaczerwienienia, a także dochodzi do jej nadmiernego przesuszania. Aby temu zapobiec, należy stosować preparaty wspomagające odbudowanie naskórka. Pomocne w tym będą emolienty, czyli dermokosmetyki o działaniu nawilżającym i regenerującym, które dzięki zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych, ceramidów czy cholesterolu (stanowiące naturalne składniki naskórka) będą odbudowywać naruszoną barierę ochronną, a obecność substancji nawilżających pomoże nawodnić przesuszoną skórę.
Równie dobrymi preparatami do pielęgnacji skóry atopowej będą kremy zawierające w swoim składzie ektoinę. Substancja ta jako składnik pochodzenia naturalnego, łączy się z cząsteczkami wody w naskórku tworząc na jego powierzchni powłokę, która chroni skórę przed wysychaniem. Oprócz tego zapobiega wnikaniu chorobotwórczych drobnoustrojów oraz rozwojowi zapalenia.
Leki w AZS
W atopowym zapaleniu skóry stosuje się głównie leki miejscowe o działaniu przeciwzapalnym i przeciwświądowym, do których należą:
- glikokortykosteroidy – w postaci maści, kremów lub żeli, które mogą być stosowane od pierwszego, drugiego lub dopiero dwunastego roku życia w zależności od rodzaju substancji;
- inhibitory kalcyneuryny – w postaci maści lub kremów, które można stosować u dzieci od 2 roku życia.
Może zainteresować Cię również: Egzema – co to jest i jak leczyć?
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Red. Roman J. Nowicki – Atopowe zapalenie skóry, Oficyna Wydawnicza Medical Education sp. Z o. o., Warszawa 2017
Agata Woldan-Tambor, Jolanta B. Zawilska – Atopowe zapalenie skóry (AZS) – problem XXI wieku, Farmacja Polska, 2009, 65(11), str. 804-811
Magdalena Millan, Jarosław Mijas – Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka, Nowa Pediatria, 2017, 21(4), str. 114-122
Red. mgr farm. Paweł Konrad Tuszyński – Problemy dermatologiczne. Opieka farmaceutyczna, zasady rozpoznania i leczenia, przegląd leków i kosmetyków, Wydawnictwo farmaceutyczne, Kraków 2021