Skóra to największy organ w ludzkim organizmie, pełniący kilka istotnych funkcji, m.in. odpowiada za ochronę przed drobnoustrojami, utrzymuje równowagę wodno-elektrolitową, a także bierze udział w termoregulacji i produkcji witaminy D3. Jeśli staje się sucha, zaczyna pękać, napina się, piecze i swędzi, dochodzi do zaburzenia jej mechanizmów obronnych, dlatego tak ważne jest, aby do tego nie dopuścić. Niestety wtedy, gdy mamy do czynienia z atopowym zapaleniem skóry (AZS), staje się to bardzo trudne.
Atopowa skóra, czyli jaka?
Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry będącą efektem nieprawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego i wadliwej budowy naskórka. Najprawdopodobniej wynika z przyczyn genetycznych, immunologicznych oraz środowiskowych.
Zazwyczaj pierwsze objawy AZS obserwuje się we wczesnym dzieciństwie – między 3. a 6. miesiącem życia – ale choroba może dawać o sobie znać przez całe życie z różną intensywnością.
Charakterystyczne objawy dla skóry atopowej to:
- uporczywy, nasilony świąd skóry,
- suchość skóry,
- wrażliwość skóry na czynniki zewnętrzne np. alergeny, preparaty do pielęgnacji czy pot,
- grudki, pęcherzyki i nadżerki pojawiające się w fazie ostrej,
- ogniska z pogrubiałą skórą i wzmożonym rysunkiem linii skórnych w fazie przewlekłej.
U najmłodszych dzieci najczęściej dochodzi do zajęcia skóry twarzy, dalszych części kończyn i tułowia. U starszych – między 2. a 11. rokiem życia – objawy występują na skórze zgięć stawowych i w fałdach skórnych. U młodzieży i dorosłych zmiany obserwuje się na zgięciach stawowych i powierzchni grzbietowej rąk. W niektórych przypadkach zajęta jest cała skóra chorego (erytrodermia).
Czy sucha skóra zawsze oznacza AZS?
Trzeba jednak pamiętać, że sucha skóra nie zawsze równa się AZS. Wręcz przeciwnie. Atopowe zapalenie skóry występuje u około 20 procent populacji. U większości dzieci zatem przesuszona skóra twarzy czy dłoni nie będzie oznaczała AZS, tylko niedostateczne nawodnienie naskórka i działanie czynników środowiskowych.
Warto unikać gorących kąpieli, długotrwałej ekspozycji na słońce, kupowania silnie pachnących i intensywnie barwionych kosmetyków do codziennej pielęgnacji.
Skóra może piec i swędzieć wtedy, gdy jest narażona na promieniowanie UV, wahania temperatur czy silny wiatr, a także gdy ma kontakt z substancjami potencjalnie drażniącymi, np. barwnikami albo substancjami zapachowymi.
Z ektoiną
prosto z natury
Balsam z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopowej.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Idealny sposób na pielęgnacje ust poza domem.
O działaniu nawilżającym i ochronnym
Jak pielęgnować suchą, atopową skórę u dziecka?
Skoro o pielęgnacji mowa, trzeba pamiętać, że właściwa pielęgnacja to kluczowy element w leczeniu i profilaktyce atopowego zapalenia skóry. Przy AZS nie tylko podaje się leki doustne i miejscowe, lecz także kładzie się nacisk na unikanie czynników drażniących (syntetycznych włókien, wysokiej temperatury i małej wilgotności otoczenia, silnych detergentów itp.) i używanie emolientów zawierających substancje, które wspomagają regenerację uszkodzonej bariery naskórkowej.
Emolienty mogą mieć formę emulsji do kąpieli, kremów, balsamów lub maści, a pielęgnacja z ich użyciem może być złożona z kilku etapów. Zaleca się je także dzieciom z suchą, wrażliwą skórą, ponieważ skutecznie łagodzą podrażnienia, nie zaburzając przy tym funkcjonowania naturalnej warstwy hydrolipidowej. Emolienty mogą być wzbogacone o substancje działające przeciwzapalnie lub przeciwświądowo. Jedną z takich substancji jest ektoina.
Dlaczego ektoina pomaga przy atopii?
Ektoina to naturalny związek produkowany przez bakterie ekstremofilne żyjące m.in. we wnętrzach wulkanów, w lodowcach czy w gejzerach, czyli wszędzie tam, gdzie panują ekstremalne warunki. Ektoina pozwala im przetrwać, chroniąc je przed wysoką i niską temperaturą, silnym zasoleniem oraz promieniowaniem UV. Jak to możliwe? Ektoina ma silne zdolności do wiązania wody. Jej jedna cząsteczka jest w stanie związać do pięciu cząsteczek wody, tworząc tym samym płaszcz wodny, który zabezpiecza przed wpływem czynników zewnętrznych. Może także zmniejszać syntezę cytokin prozapalnych – łagodzić stan zapalny i działać antyoksydacyjnie.
W przypadku silnie przesuszonej, atopowej i wrażliwej skóry ektoina wspomaga jej nawilżenie, zatrzymując wodę wewnątrz naskórka. Może również ograniczać wnikanie alergenów oraz drobnoustrojów przez skórę i zmniejszać narażenie na oddziaływanie czynników zewnętrznych np. niskich temperatur, redukując tym samym ryzyko zaostrzenia objawów atopowego zapalenia skóry.
Balsamy z ektoiną – działanie
Ektoina ze względu na swoje działanie jest składnikiem m.in. sprayu do nosa lub oczu, spray’ów do gardła, roztworów do inhalacji, pastylek do ssania, globulek dopochwowych oraz kremów i balsamów.
U dzieci mających problemy z suchą, swędzącą, atopową skórą można wykorzystać emolienty wzbogacone o ektoinę. Najczęściej mają one dodatkowe substancje nawilżające, np. mocznik oraz przeciwzapalne, np. pantenol. Tego typu preparaty przeznaczone są do stosowania już od 1. dnia życia. Działają profilaktycznie i wspomagają leczenie dermatoz różnego pochodzenia. Koją, łagodzą podrażnienia, wyciszają zaczerwienienie, zmniejszają świąd, przywracają komfort, a jednocześnie nie zaburzają funkcjonowania naturalnej bariery hydrolipidowej skóry. Mogą być używane na co dzień bezpośrednio po kąpieli na oczyszczoną i lekko wilgotną skórę. Wówczas najskuteczniej nawilżają oraz minimalizują utratę wody przez naskórek.
Kto może stosować balsamy z ektoiną?
Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania balsamów z ektoiną? Ektoina nie wywołuje działań niepożądanych. Ewentualne skutki uboczne mogą się jednak pojawić np. w wyniku reakcji alergicznej na inne składniki preparatów, dlatego zawsze zaleca się przeprowadzenie próby uczuleniowej, czyli nałożenie balsamu miejscowo i zostawienie na 15 minut. Po tym czasie powinno się go zmyć i obserwować skórę jeszcze przez następne 48 godzin. Jeśli nie pojawi się zaczerwienienie, wysypka czy swędzenie, można bezpiecznie używać preparatu.
Podsumowując, sucha, swędząca i piekąca skóra może, ale nie musi oznaczać AZS. Przy atopowym zapaleniu skóry obserwuje się dodatkowo m.in. występowanie grudek, pęcherzyków i nadżerek na różnych częściach ciała w zależności od wieku dziecka. Niewątpliwie jednak wtedy, gdy dziecko ma przesuszoną skórę, warto włączyć do pielęgnacji emolienty wzbogacone o ektoinę. Ektoina to naturalny związek mający silne zdolności do wiązania wody, mogący działać przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie. Preparaty z ektoiną działają nawilżająco, koją podrażnienia, zmniejszają świąd i przywracają komfort. Mogą być stosowane na co dzień już od urodzenia.
Bibliografia
- Nowicki R. i in., Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, „Dermatol Rev/Przegl Dermatol”, 2019, 106, s. 354–371.
- Millan M., Mijas J., Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka, „Nowa Pediatria”, 2017, 4.
- Szabelak A. i in., Efekty oddziaływania ektoiny na zwierzęta i człowieka, „Med. Weter.”, 2019, 75 (6), s. 335–339,
- Załęska-Żyłka I. i in., Korzyści z zastosowania ektoiny w dermokosmetykach, „Kosmetologia Estetyczna”, 2014, 4.