Ból głowy w ciąży – przyczyny
Najczęstszymi przyczynami bólu głowy u kobiet ciężarnych są: zmęczenie, niedobory snu, stres, napięciowe bóle mięśni oraz zbyt mała ilość płynów przyjmowana w ciągu dnia. Łagodny lub umiarkowany ból głowy w ciąży, któremu nie towarzyszą inne objawy, nie powinien być powodem do zmartwień. Jeżeli zaś wraz z bólem głowy pojawią się zaburzenia neurologiczne, dreszcze, wymioty, gorączka lub inne symptomy infekcji, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który wdroży odpowiednie leczenie.
Ból głowy w ciąży a zmiany hormonalne
Zmiany hormonalne, które zachodzą w organizmie kobiety podczas ciąży, mogą wpływać na różne aspekty jej zdrowia, w tym również na występowanie bólów głowy. Odpowiedzialny jest za to wzrost stężenia estrogenów i progesteronu we krwi, które pośrednio oddziałują na układ krążenia. Wymienione wyżej hormony ciążowe powodują rozszerzenie się naczyń krwionośnych, co wywołuje skoki ciśnienia tętniczego krwi i związane z nimi bóle głowy i migreny.
Bóle migrenowe w ciąży
Migrena jest chorobą neurologiczną, która znacznie częściej diagnozowana jest u kobiet niż u mężczyzn. Objawia się jednostronnym, silnym, pulsującym lub tępym bólem zlokalizowanym w okolicy skroni lub za okiem. Migrenie mogą też towarzyszyć inne objawy, takie jak np.:
• światłowstręt,
• nadwrażliwość na dźwięki i zapachy,
• nudności i wymioty,
• zaburzenia widzenia.
Przyczyny migreny nie zostały jednoznacznie określone przez lekarzy. Napady silnego bólu głowy mogą pojawiać się w odpowiedzi na różne bodźce – stres, zmęczenie, głód, ekspozycję na silny zapach czy dym papierosowy. W czasie ciąży ataki migreny mogą występować rzadziej lub częściej niż przed ciążą i jest to sprawa indywidualna. Problem w tym, że pacjentka nie może już przyjmować leków, które do tej pory przynosiły jej ulgę w bólu. Większość farmaceutyków stosowanych w leczeniu migreny jest niebezpieczna dla płodu.
Poważne stany kliniczne, którym towarzyszy silny ból głowy w ciąży
Mimo że ból głowy w ciąży najczęściej nie zwiastuje poważnych problemów zdrowotnych, może być objawem chorób, które wymagają natychmiastowego leczenia. Silny ból głowy w ciąży wraz z zaburzeniami widzenia, nadciśnieniem tętniczym i białkomoczem zwykle poprzedza rzucawkę. Do częstych powikłań rzucawki, obok śmierci, należą: krwotok śródczaszkowy, udar niedokrwienny i encefalopatia nadciśnieniowa.
Dokuczliwy ból głowy w ciąży wraz z objawami neurologicznymi i wysoką gorączką mogą wskazywać na zakrzepicę zatok żylnych mózgowia. Z kolei gwałtowny, jednostronny ból głowy lub szyi, który promieniuje do twarzy i któremu towarzyszą zaburzenia widzenia, zaburzenia mowy oraz czucie opaczne, to typowe objawy rozwarstwienia tętnicy szyjnej.
Silny ból głowy, wymioty, zaburzenia widzenia oraz zaburzenia świadomości mogą świadczyć o krwotoku do przysadki mózgowej. Jest to stan zagrażający zdrowiu, a nawet życiu ciężarnej. Jego konsekwencją może być np. niedobór hormonów produkowanych przez przysadkę mózgową. Wszystkie wymienione wyżej stany kliniczne wymagają bezzwłocznej interwencji lekarskiej i poszerzonej diagnostyki, która w takich przypadkach opiera się przede wszystkim na badaniach obrazowych.
Pacjentki ciężarne najczęściej kieruje się na badania USG oraz rezonans magnetyczny. Są to badania bezpieczne dla płodu, ponieważ nie korzystają one z promieniowania rentgenowskiego. W niektórych przypadkach zaleca się wykonanie tomografii komputerowej lub RTG, lecz dzieje się to zawsze po rozważeniu wszystkich “za” i “przeciw” w kontekście zdrowia przyszłej mamy i jej dziecka.
Ból głowy w ciąży – jakie leki są dozwolone?
Leczenie dolegliwości bólowych u kobiet ciężarnych jest mocno ograniczone ze względu na przenikanie leków do krwiobiegu płodu przez łożysko, co może zaburzać rozwój płodu. Pacjentki, które spodziewają się dziecka, nie mogą przyjmować:
• niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), a więc ibuprofenu, ketoprofenu, naproxenu,
• aspiryny (bez konsultacji z lekarzem prowadzącym ciążę),
• tryptanów (złoty standard w leczeniu migreny),
• opioidów – kodeiny, tramadolu.
Jedynym, bezpiecznym lekiem przeciwbólowym, który może wziąć kobieta w ciąży, jest paracetamol. Nie wolno jednak przekroczyć dawki 1g na dobę. Jeżeli ból głowy jest przewlekły i nie przechodzi po zażyciu tabletki paracetamolu, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę.
Ból głowy w ciąży – jak jeszcze można sobie pomóc?
Istnieją niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu głowy, które można zastosować, będąc w ciąży. Po pierwsze, warto dbać o dobre nawodnienie organizmu i wysoką jakość snu. Panie w stanie błogosławionym powinny przyjmować około 2,5 litra płynów dziennie, z czego około 1,5 litra powinna stanowić woda. Ból głowy w ciąży może ustąpić również po:
• drzemce,
• spacerze,
• odprężającej kąpieli,
• chwili odosobnienia w zacisznym miejscu,
• zastosowaniu technik relaksacyjnych,
• medytacji, masażu i akupresurze.
Ulgę w bólu może przynieść też kubek kawy, ale nie należy przekraczać dziennej dawki kofeiny w wysokości 200 mg/dobę. Ten sposób nie sprawdzi się jednak u kobiet, u których kofeina jest czynnikiem prowokującym migrenę.
Pamiętaj, jeśli jesteś w ciąży i dokuczają Ci bóle głowy, nie przyjmuj żadnych mocnych środków na własną rękę. Zawsze możesz zadzwonić do swojego lekarza, który wskaże bezpieczną i najlepszą dla Ciebie metodę leczenia.
Źródła:
B. Łabuz-Roszak, Bóle głowy w ciąży, Medycyna po Dyplomie 3/2013
K. Kępczyńska, I. Domitrz, Bóle głowy u kobiet w ciąży – kiedy są niepokojące i jak postępować?, Ginekologia po Dyplomie, 02/2023