Czosnek – co w nim zajdziemy?
Świeże, surowe główki czosnku zawierają około:
- 65% wody,
- 28% węglowodanów (głównie fruktanów),
- 2% białka (głównie alliiny),
- 1,2% aminokwasów,
- 1,5%: błonnika, kwasów tłuszczowych, fenoli i pierwiastków śladowych,
- a także ponad 2,3% związków zawierających siarkę.
W czosnku znajdują się śladowe ilości witamin i składników mineralnych. Czosnek jest niskokalorycznym warzywem – w jednym ząbku znajdziemy zaledwie 7,5 kcal. Dobrze znany jest ze swojego ostrego zapachu, który pochodzi od rozpuszczalnych w oleju związków siarkoorganicznych: allicyny, S-allilocysteiny, dwusiarczku diallilu, alliiny i ajoenu.
Właściwości zdrowotne czosnku – na co pomaga czosnek?
Badania naukowe wykazały szereg korzyści zdrowotnych wynikających ze spożywania czosnku.
Czosnek może obniżać ciśnienie tętnicze krwi. Najlepsze efekty zauważono przy stosowaniu preparatów z czosnkiem w ilości 600 mg dziennie przez 12 tygodnie. Jednakże potrzebne są dobrze przeprowadzone, długoterminowe badania, aby ocenić zdolność standaryzowanej postaci preparatu czosnkowego do obniżania ciśnienia krwi. Obecnie nie ma jednak wystarczających dowodów naukowych, aby móc jednoznacznie stwierdzić, że preparaty czosnkowe mogą być skuteczną alternatywą lub uzupełnieniem czy dodatkowym lekiem ziołowym w stosunku do konwencjonalnych leków przeciwnadciśnieniowych [2].
Czosnek może poprawiać profil lipidowy krwi. Spożywanie czosnku było powiązane z redukcją cholesterolu całkowitego, tzw. „złego” cholesterolu LDL oraz triglicerydów. Z pewnością osoby cierpiące na hiperlipidemię, odniosą pozytywne korzyści zdrowotne włączając do swojej diety czosnek [3].
Czosnek wpływa korzystnie na poprawę wyników leczenia cukrzycy. Znacząco wpływa na poprawę stężenia glukozy we krwi na czczo, a także hemoglobiny glikowanej. W badaniach podawano najczęściej od 0,05 g do 1,5 g allicyny i odnotowano trwałą regulację poziomu glukozy we krwi, a także cholesterolu całkowitego i LDL [4,5].
Czosnek może chronić przed nowotworami (m.in. raka jelita grubego i żołądka). Działanie te przypisuje się przede wszystkim bioaktywnemu związkowi – allicynie [1,6].
Czosnek wykazuje silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Może hamować wzrost niektórych bakterii np. Escherichia coli czy Staphylococcus aureus [7].
Czy dzieci mogą jeść czosnek?
Dzieci mogą spożywać czosnek i z pewnością warto go włączyć do diety, ponieważ wykazuje wiele cenny właściwości zdrowotnych. Szczególnie w okresie jesienno-zimowym może być pomocny w zapobieganiu i leczeniu przeziębienia.
Od jakiego wieku podawać dzieciom czosnek?
Czosnek może być podawany już przy rozszerzaniu diety niemowlaka. Choć z pewnością nie będzie to warzywo, od którego zacznie się rozszerzanie diety. Czosnek powinien raczej stanowić dodatek, do dania ze względu na swój intensywny smak i zapach. Dodatkowo czosnek u niektórych osób może powodować wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia czy nudności, dlatego należy obserwować, jak dziecko reaguje na nowe produkty wprowadzane do diety. Nie ulega jednak wątpliwości, iż warto włączyć czosnek do diety dziecka m.in. ze względu na jego cenne właściwości stymulujące układ odpornościowy.
Jak podawać dziecku czosnek?
Czosnek ze względu na swój specyficzny, ostry smak, warto wprowadzać w niewielkich ilościach jako dodatek do dania. Początkowo można go wprowadzać po obróbce termicznej, dzięki temu będzie bardziej łagodny. Czosnek można dodać do potraw np. wraz z cebulą podczas duszenia czy gotowania potrawy, a także przygotować z nim ziołowo-czosnkowe masło/pastę na kanapki. Dobrym wyborem będzie także sos czosnkowy na bazie jogurtu naturalnego. Wystarczy wymieszać jogurt z przeciśniętym przez praskę czosnkiem. Taki sos może być świetnym dodatkiem do dań mięsnych, warzywnych lub sałatek. Doskonale sprawdzi się także w towarzystwie warzywnych, pieczonych frytek. Można także przygotować chlebek czosnkowy.
Warto zaznaczyć, iż czosnku nie należy stosować bezpośrednio na skórę, ponieważ może ją podrażniać, a nawet powodować oparzenia.
Bibliografia:
1. Zhang Y. i wsp.: Phytochemicals of garlic: Promising candidates for cancer therapy. Biomed Pharmacother. 2020 Mar;123:109730.
2. Xiong XJ. i wsp.: Garlic for hypertension: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Phytomedicine. 2015 Mar 15;22(3):352-61.
3. Sun YE. I wsp.: Anti-hyperlipidemia of garlic by reducing the level of total cholesterol and low-density lipoprotein: A meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2018 May;97(18):e0255.
4. Shabani E. i wsp. The effect of garlic on lipid profile and glucose parameters in diabetic patients: A systematic review and meta-analysis. Prim Care Diabetes. 2019 Feb;13(1):28-42.
5. Wang J. i wsp.: Effect of garlic supplement in the management of type 2 diabetes mellitus (T2DM): a meta-analysis of randomized controlled trials. Food Nutr Res. 2017 Sep 27;61(1):1377571.
6. Zhou X. i wsp.: Garlic intake and the risk of colorectal cancer: A meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2020 Jan;99(1):e18575.
7. Yadav S. i wsp.: Antimicrobial activity of fresh garlic juice: An in vitro study. Ayu. 2015 Apr-Jun;36(2):203-7.