Czas na komputerze a rozwój dziecka
Nasz organizm potrzebuje ruchu, a ciało dziecka w szczególności. Aktywność fizyczna warunkuje sprawny i zdrowy rozwój wszystkich układów odpowiedzialnych za poszczególne funkcje w organizmie. Hasło „ruch to zdrowie” ma wiele sensu, ponieważ wpływa na wzmocnienie odporności, co przekłada się na rzadsze infekcje. Dzięki bieganiu, zabawom ruchowym czy uprawianiu sportu dzieci regulują układ oddechowy, układ krążenia, stymulują układ nerwowy poprzez doświadczanie nowych rzeczy i spotykanie się z różnymi bodźcami.
Wysiłek fizyczny dobrze wpływa na układ kostny i mięśniowy – mineralizację kości czy rozwój tkanki mięśniowej. Dzięki codziennemu ruchowi minimalizuje się możliwość wystąpienia nadwagi i otyłości u dzieci.
Zbyt długi czas przed komputerem, tabletem lub smartfonem zaburza naturalną potrzebę ruchu u dzieci. Dodatkowo może negatywnie wpływać na poziom koncentracji uwagi, zdolności zapamiętywania oraz czas skupienia. Długie pozostawanie w pozycji siedzącej, bez robienia przerw lub z głową pochyloną nad smartfonem, może generować wady postawy u młodych osób.
Korzystanie z gier, filmów, wiadomości zamieszczanych w sieci daje bardzo dużo frajdy, jest też coraz bardziej naturalnym elementem życia każdego z nas. Dzieci, dzięki sieci mają dostęp do tysięcy informacji, mogą łatwo rozwijać swoje zainteresowania, nawiązywać przyjaźnie czy uczyć się języków obcych. Dlatego warto spojrzeć całościowo na to, jak dzieci wykorzystują czas przy komputerze. Bardzo dużo zależy od postawy rodziców:
- czy proponują inne, atrakcyjne formy spędzania czasu,
- czy poświęcają dzieciom uwagę,
- jak wygląda typowy dzień całej rodziny,
- jakie nawyki, w kontekście korzystania z nowych technologii, prezentują rodzice.
Dzieci od najmłodszych lat naśladują i obserwują rodziców, uczą się poprzez modelowanie. Dlatego skuteczniejsze jest pokazywanie, jak ruch pozytywnie wpływa na organizm na własnym przykładzie – biegając, pływając, chodząc na spacery, jeżdżąc na wycieczki, niż namawiając dziecko do wyjścia z domu, kiedy sami siedzimy ze smartfonem w ręce.
Odpowiedni balans między doświadczaniem własnego ciała w ruchu a korzystaniem z Internetu pozwala dziecku na wszechstronny rozwój – zdolności poznawczych, manualnych, społecznych czy ruchowych.
Przeczytaj także: Zabawy z dzieckiem na świeżym powietrzu – propozycje aktywności na wiosnę
Co powinno nas zaniepokoić?
Obserwacja dziecka, wiedza o jego umiejętnościach czy potrzebach, może pomóc zauważyć niepokojące sygnały związane z korzystaniem z komputera, tableta czy smartfona. Zobacz, jakie zachowania prezentuje Twoje dziecko, a kiedy zaobserwujesz negatywne symptomy, rozważ wprowadzenie zmian.
Warto pomyśleć nad zmianą nawyków całej rodziny, skróceniu godzin czasu korzystania z Internetu, a w przypadku uzależnienia od komputera czy gier warto pomyśleć o skorzystaniu z pomocy specjalisty od uzależnień behawioralnych.
Objawy nadmiernego korzystania z nowych technologii:
- rezygnacja z dotychczasowych zainteresowań, kontaktów towarzyskich,
- objawy dekoncentracji, trudności w dłuższym skupieniu się na zabawie, nauce,
- impulsywne, agresywne zachowania w przypadku odmowy dostępu do komputera/sieci,
- zmiana zachowania w szkole, pogorszenie nauki,
- trudności z zaśnięciem, koszmary nocne,
- systematyczna odmowa wykonywania zabiegów higienicznych, jedzenia oraz codziennych obowiązków na rzecz grania na komputerze,
- ukrywanie przez dziecko rzeczywistego czasu, który spędza przed komputerem.
Jak zachęcić dziecko do aktywności na świeżym powietrzu?
Chcesz, żeby Twoje dziecko częściej wychodziło na boisko lub plac zabaw? Postaw na szczerość w relacji z dzieckiem i wprowadź kilka zmian do Waszej wspólnej rutyny.
Porozmawiaj z dzieckiem – dowiedz się, co Twoje dziecko myśli o korzystaniu z komputera, co mu to daje? Zastanów się, jakie swoje potrzeby zaspokaja, korzystając z sieci? Za każdym zachowaniem stoją potrzeby, kiedy dowiesz się, jak to jest u Twojego dziecka, łatwiej będzie Wam wymyślić alternatywę dla komputera. Porozmawiaj też o korzyściach z uprawiania aktywności fizycznej i kontaktów z rówieśnikami na świeżym powietrzu – co to może dać Twojemu dziecku?
Daj przykład – zacznij od siebie i zastanów się, co Ty mówisz i robisz w kontekście aktywności fizycznej. Możesz własnym zachowaniem pokazać dziecku radość z biegania, chodzenia na basen czy jazdy rowerem. Małe dzieci uwielbiają naśladować rodziców, dlatego zachęcaj je do wspólnej aktywności np. tańca, biegania czy zabawy na osiedlowych trawnikach, czy placach zabaw.
Wspólne wyjścia – zorganizuj rodzinne wyjścia do parku linowego, na spacer do lasu czy na wycieczkę w ciekawe miejsce. Do aktywności fizycznej dodaj element relacji i wspólnoty doświadczeń.
Rutyna i rytuały – im częściej coś robisz, tym łatwiej to przychodzi, ponieważ wchodzi w nawyk. Dlatego po powrocie ze szkoły, zamiast od razu iść do domu, wyjdź z dzieckiem na spacer czy na plac zabaw. Wprowadź sobotnie wyjazdy na basen lub rajdy rowerowe, a swoje dziecko zachęcaj do wyjścia z kolegami czy koleżankami.
Ustal konkretne godziny korzystania z komputera, tableta i smartfona i się ich konsekwentnie trzymaj – porozmawiaj ze swoim dzieckiem o granicach korzystania z komputera, zachęcaj je do innych aktywności, które są dla niego przyjemne lub rozwijające. Trzymaj się ustalonych zasad i co jakiś czas przypominaj o nich dziecku.
Zorganizowane zajęcia z innymi dziećmi – jeśli Twój syn lub córka nie ma ochoty wychodzić na plac zabaw czy na boisko pomyślcie o zorganizowanych zajęciach w grupie, które odbywają się na świeżym powietrzu – treningach piłki nożnej, siatkówki, łucznictwa, biegów. Dziecko będzie mogło nie tylko ćwiczyć, ale również będzie to okazja do nawiązania nowych znajomości.
Wychodzenie z własnym psem lub… z psem sąsiada – dobrym pomysłem jest też zaangażowanie dziecka w obowiązki, które wiążą się z aktywnością na świeżym powietrzu – wyprowadzenie psa, prace w ogródku, grabienie liści czy wspólne zakupy na pobliskim targu.
Wsparcie specjalisty – kiedy masz poczucie, że wszystkie sposoby, zachęty i rozmowy zawodzą, a dziecko jest bardzo mocno przywiązane do komputera, rezygnuje z kontaktów z rówieśnikami, jego zachowanie się zmienia, ma trudności z pamięcią i uwagą – warto rozważyć wsparcie specjalisty – psychologa lub terapeuty uzależnień.
Zadarko-Domaradzka M., Momola I., Zadarko E., Polak E., Aktywizacja ruchowa dzieci w dobie rozwoju nowych technologii – wyzwanie dla nauczycieli, Edukacja – Technika-Informatyka, 3, 24, 2018