Hipotermia u dziecka — czym jest i dlaczego dzieci są szczególnie narażone?
Fizjologiczna temperatura ciała u dzieci mieści się w zakresie 36,6°C-37,5°C. Hipotermia u dziecka to stan, gdy głęboka ciepłota ciała spada poniżej 35°C [1].
O wyziębienie organizmu u dziecka nie jest trudno, szczególnie w przypadku noworodków i niemowląt. Dlaczego? Powodów hipotermii u dziecka jest kilka:
● niekorzystnie wysoki stosunek powierzchni ciała do masy,
● niedojrzałość skóry, przez co dochodzi do nadmiernego parowania ciepła,
● nie w pełni rozwinięte mięśnie szkieletowe,
● niski poziom podskórnej tkanki tłuszczowej, pełniącej funkcję izolacyjną.
Energia cieplna u małych dzieci powstaje głównie w wyniku termogenezy bezdrżeniowej. Z kolei u dorosłych większość ciepła pochodzi z procesów metabolicznych i termogenezy drżeniowej, która odbywa się za pomocą niekontrolowanych skurczy mięśni szkieletowych. Ta różnica sprawia, że maluchy są szczególnie narażone na szybką utratę ciepła, dość łatwo przechodząc w stan hipotermii u dziecka.
Jak zmierzyć temperaturę ciała u dziecka?
Wyziębienie organizmu u dziecka skutkuje obniżeniem ciepłoty głębokiej, co dosłownie oznacza temperaturę narządów wewnętrznych. Hipotermię u dzieci stwierdza się, gdy temperatura organów spadnie poniżej wartość poniżej 35 stopni Celsjusza.
Wyziębienie organizmu u dziecka na początku obejmuje najbardziej dystalne części ciała, np. kończyny, a dopiero później narządy wewnętrzne.
Centralna temperatura ciała w przypadku hipotermii u dziecka nie może zostać zmierzona za pomocą zwykłego termometru wkładanego do dołu pachwinowego. Podobnie z urządzeniami mierzącymi ciepłotę za pomocą podczerwieni (termometr bezdotykowy). Uzyskany wynik jest bardzo niedokładny.
Głęboką temperaturę, podczas wyziębienia organizmu u dziecka, sprawdza się za pomocą termometrów doodbytniczych. W tym celu najlepiej i najbezpieczniej jest zastosować urządzenie elektryczne z giętką końcówką. Odradza się używania termometrów szklanych ze względu na ryzyko pęknięcia.
Pomiar temperatury w uchu, z błony bębenkowej, pozwala na uzyskanie wartości zbliżonych do rzeczywistej ciepłoty głębokiej ciała.
Ratownicy medyczni stosują najdokładniejszą metodę, czyli sprawdzenie ciepłoty w przełyku, która pozwala na dokładne określenie stopnia hipotermii u dziecka.
Przeczytaj także: Termometr dla dziecka – jaki wybrać?
Hipotermia u dziecka — jakie są objawy wyziębienia organizmu u dziecka?
Objawy wyziębienia organizmu u dziecka zwykle występują na skutek długotrwałego pozostawienia w chłodnych lub zimnych miejscach. Może być to pomieszczenie, w którym panuje niska temperatura lub efekt przebywania na zewnątrz w czasie silnego wiatru bądź deszczu. Wbrew pozorom wyziębienie organizmu u dzieci może skutkować poważnymi powikłaniami, dlatego warto znać symptomy, by szybko reagować. Zatem objawy hipotermii u dziecka obejmują:
● zimną, bladą skórę,
● zasinienie warg,
● zmniejszenie ruchliwości, zmianę sposobu chodu,
● dreszcze,
● spowolniony oddech i puls,
● zaburzenia świadomości, dezorientację.
Hipotermia u dziecka jest szczególnie niebezpieczna w przypadku pierwszych 28. dni życia. Noworodki są najmniej odporne na zimno i wbrew pozorom na zewnątrz nie musi panować temperatura poniżej 0°C. Wystarczą nieco wietrzne warunki, by pociecha utraciła dużą porcję ciepła.
Wyziębienie organizmu u dziecka na wczesnym etapie życia może prowadzić nawet do śmierci w wyniku groźnych komplikacji, np. zatrzymania oddechu czy wystąpienia krwawienia wewnątrz mózgu.
Objawy hipotermii u dzieci w okresie noworodkowym obejmują:
● znaczne ochłodzenie skóry, zasinienie,
● obniżony apetyt — maluch niechętnie chwyta pierś,
● nadmierną senność,
● brak reakcji na nieco silniejszy dotyk lub inny bodziec,
● spowolniony oddech — noworodki oddychają średnio od 30 do 60 razy na minutę, a niemowlęta 25 do 40 razy na minutę. Ilość oddechów sprawdza się poprzez położenie dłoni na klatce piersiowej,
● obrzęk twarzy lub kończyn.
Stopnie hipotermii u dziecka
Hipotermia u dzieci i dorosłych przebiega w 5 stopniach.
● I stopień — głęboka ciepłota ciała spada do wartości 32°C–35°C. Dziecko pozostaje przytomne, a logiczny kontakt nie jest w żaden sposób utrudniony. Maluch silnie drży, co jest fizjologiczną reakcją, mającą na celu wytworzenie dodatkowych porcji ciepła. W tym momencie należy jak najszybciej ogrzać pociechę za pomocą ciepłych ubrań lub koców, by zapobiec postępowi wyziębienia,
● II stopień — temperatura ciała wynosi od 28°C do 32°C. Drżenia mięśniowe ustępują, a u dziecka pojawiają się zaburzenia świadomości, nadmierna senność, spadek ciśnienia tętniczego krwi bądź zaburzenia rytmu serca,
● III stopień — centralna temperatura spada do 24°C–28°C. Funkcje życiowe pozostają zachowane, natomiast dziecko traci przytomność, oddech zwalnia i staje się płytki. Opisywany stopień hipotermii u dziecka wiąże się z poważnymi zaburzeniami pracy mięśnia sercowego (np. migotanie przedsionków, blok serca), a tętno może być trudno wyczuwalne,
● IV stopień — ciepłota ciała spada poniżej 24°C. W tym przypadku zachodzi konieczność przystąpienia do resuscytacji krążeniowo-oddechowej, gdyż dochodzi do zatrzymania krążenia i oddechu,
● V stopień — następuje zgon.
Hipotermia u dziecka — pierwsza pomoc przy wyziębieniu organizmu u dziecka
1.Zadzwoń po pomoc
W przypadku ciężkiego wyziębienia organizmu u dziecka, połączonego z zaburzeniami świadomości lub utratą przytomności, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe. Jeśli poszkodowany nie oddycha, nie czekaj, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową do czasu przybycia zespołu ratownictwa medycznego.
2.Przenieś dziecko w cieplejsze miejsce
Pierwszym etapem pomocy w przypadku wyziębienia organizmu u dziecka jest stopniowe ogrzewanie pociechy. W tym celu ostrożnie przenieś malucha do cieplejszego pomieszczenia.
Uwaga! Nie wolno ogrzewać dziecka bezpośrednio przy grzejniku lub za pomocą gorącej kąpieli.
3.Mokre i zimne ubranie zamień na suchą odzież. Dodatkowo możesz owinąć dziecko kocem
4.Jeśli maluch jest przytomny, możesz podać mu ciepły, ale nie gorący napój
Hipotermia u dziecka — czego nie robić podczas pierwszej pomocy
W przypadku wyziębienia organizmu u dziecka, jak w każdym innej sytuacji zagrażającej życiu, udzielenie pierwszej pomocy powinno poprawić stan chorego, a nie pogorszyć. Czego nie robić w przypadku wyziębienia organizmu u dziecka lub hipotermii? Należy unikać:
● szybkiego przenoszenia dziecka, szczególnie jeśli rodzic rozpoznaje objawy charakterystyczne dla hipotermii u dziecka. Takie postępowanie może doprowadzić do poważnych zaburzeń akcji serca,
● gwałtownego ogrzewania — ocieplanie wyziębionego organizmu u dziecka, a także u dorosłych, powinno odbywać się stopniowo,
● pocierania śniegiem — powstało nieprawdziwe przekonanie, jakoby pocieranie skóry śniegiem pozwalało na szybkie rozgrzanie wyziębionego organizmu u dziecka. Niestety, pocieranie śniegiem jest bardzo szkodliwe i może powodować odmrożenia,
● masowania zmarzniętych kończyn — miejscowy masaż doprowadza do lokalnego ocieplenia tkanek, rozszerzenia naczyń krwionośnych i odpłynięcia zimnej krwi do centralnych narządów wewnętrznych, co dodatkowo wyziębia organizm u dziecka. W przypadku hipotermii u dziecka konieczne jest równomierne ogrzewanie ciała.
Może zainteresować Cię również: 6 pytań do farmaceuty – leki na kaszel u dziecka
[1] Hypothermia | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[2] An evaluation of the Swiss staging model for hypothermia using hospital cases and case reports from the literature | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/