- Zmiana otoczenia i diety oraz brak ruchu w podróży mogą powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe u dzieci.
- Najczęstsze problemy to zaparcia, bóle brzucha i biegunka podróżnych spowodowana np. lokalną florą bakteryjną.
- Kluczowe dla zdrowych jelit są: regularny ruch, błonnik w diecie, odpowiednie nawodnienie oraz higiena.
- Warto ograniczyć rozważyć probiotyki przed wyjazdem.
Problemy jelitowe w podróży u dzieci – skąd się biorą?
Układ trawienny, zwłaszcza u dzieci, jest wrażliwy na wszelkie zmiany. Nawet niewielkie odstępstwa od codziennej rutyny mogą skutkować biegunką, wzdęciami, zaparciami czy bólem brzucha.
Nie bez przyczyny w przypadku zaburzeń żołądkowo-jelitowych specjaliści zalecają przede wszystkim ustalenie i ścisłe trzymanie się rutyny, w tym regularne korzystanie z toalety.
Niestety, wakacyjne wyjazdy – choć tak atrakcyjne dla dzieci – często nie sprzyjają zdrowiu ich jelit, a to właśnie ze względu na wiele zmian, które zaburzają naturalny rytm układu trawiennego.
⛑️Kompletujecie apteczkę podróżną? Koniecznie sprawdźcie, co spakować!
Brak ruchu
Regularna aktywność fizyczna – nie tylko w formie zaplanowanych treningów, ale również ta spontaniczna – jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na zdrowie układu trawiennego i jedną z podstawowych interwencji w leczeniu zaparć.
Dzieci odczuwają naturalną potrzebę ruchu i często podejmują aktywność z własnej inicjatywy. Jednak w podróży, kiedy cała rodzina spędza wiele godzin w pozycji siedzącej (np. w samochodzie, samolocie czy pociągu), pojawia się problem.
Długotrwałe pozostawanie bez ruchu spowalnia motorykę jelit i może prowadzić do zaparć i bólu brzucha.
Fast foody i niezdrowe przekąski
Wielogodzinna podróż często wiąże się ze spożywaniem niezdrowych przekąsek i fast foodów. To łatwy i szybki sposób na zaspokojenie głodu, a często także na zajęcie malucha, który nudzi się w samochodzie.
Oczywiście podanie dziecku od czasu do czasu przetworzonej żywności nie zrujnuje jego zdrowia, jednak warto pamiętać, że produkty bogate w tłuszcze i cukier, a do tego zawierające mało błonnika mogą zaburzyć pracę jelit lub doprowadzić do bólu brzucha i mdłości. W okolicznościach, z jakimi mamy do czynienia w podróży, ryzyko problemów z brzuszkiem jest jeszcze większe.
Nieodpowiednie nawodnienie
Na pracę układu trawiennego wpływa też ilość wypijanych płynów, zwłaszcza wody. Nieodpowiedni poziom nawodnienia jest jedną z częstych przyczyn zaparć.
Niestety jest to kolejna rutyna, która często zostaje zaburzona w podróży. Zdarza się, że rodzice celowo podają dziecku mniej płynów niż na co dzień, z obawy przed koniecznością częstych postojów w toalecie. Czasami na trasie przez wiele godzin nie ma dostępu do toalety, wówczas pojawia się jeszcze większy problem.
Odwodnienie u dziecka może również pojawić się w wyniku zmiany warunków atmosferycznych. Wysoka temperatura sprzyja szybszej utracie wody z organizmu – poprzez pot i oddychanie, zwłaszcza gdy dziecko jest aktywne fizycznie.
Wstrzymywanie potrzeby wypróżniania
Dziecięcy układ pokarmowy lubi rutynę – także tę związaną z wypróżnianiem. Nieregularne wizyty w toalecie, wynikające np. z braku odpowiednich warunków (brudne toalety publiczne, stres, pośpiech), mogą powodować wstrzymywanie potrzeby wypróżnienia, a następnie doprowadzić do bólu brzucha czy zaparć.
Kontakt z bakteriami, pasożytami i wirusami
Zmienione warunki sanitarne, lokalne jedzenie, nieumyte owoce czy lody z ulicznego straganu – to wszystko niesie ryzyko kontaktu z drobnoustrojami.
Żołądek i jelita dzieci nie są przyzwyczajone do lokalnej flory bakteryjnej, co może skutkować tzw. biegunką podróżnych. Często towarzyszy jej gorączka, nudności, wymioty i ogólne osłabienie.
Warto też pamiętać, że dzieci mają tendencję do wkładania rąk do buzi, a to dodatkowo zwiększa ryzyko zakażenia. Biegunka podróżnych najczęściej dotyczy osób podróżujących do Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, na Bliski Wschód, do Afryki oraz Ameryki Południowej.
Jak wspierać zdrowie jelit w podróży?
Co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemów z brzuszkiem w trakcie wakacyjnych wyjazdów? Oczywiście nie da się przewidzieć wszystkich sytuacji.
Można jednak zminimalizować ryzyko, świadomie dbając o codzienne nawyki – nawet w zmienionym otoczeniu i trudniejszych warunkach.
Dieta bogata w błonnik
Badania jednoznacznie wskazują, że błonnik pokarmowy odgrywa kluczową rolę w profilaktyce i leczeniu zaparć. Błonnik znacznie ułatwia oddawanie stolca i poprawia rytm wypróżnień m.in. poprzez zwiększanie ilości wody w dolnym odcinku przewodu pokarmowego i nasilenie fermentacji.
Aby wesprzeć zdrowie jelit dziecka i zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemów brzuszkowych w podróży, warto zadbać o posiłki i przekąski bogate właśnie w ten składnik, np.:
- suszone owoce,
- świeże owoce (np. jabłka, gruszki, truskawki),
- warzywa,
- orzechy,
- produkty zbożowe (np. ciasteczka owsiane).
Najlepiej wybrać produkty, za którymi dziecko po prostu przepada i które łatwo da się spożyć w trakcie podróży (np. w samochodzie).
Poza tym warto wspomagać się suplementami diety usprawniającymi pracę jelit. Dla dzieci sprawdzą się delikatne preparaty na bazie składników pochodzenia roślinnego, np. manny z jesionu, która jest naturalnie bogata w mannitol.
Podawanie probiotyków przed wyjazdem
Warto rozważyć profilaktyczne podanie dziecku probiotyków na kilka dni przed planowanym wyjazdem. Dobrej jakości preparaty probiotyczne wspierają naturalną mikroflorę jelitową i zwiększają odporność układu pokarmowego na stres, zmianę diety oraz nowe patogeny. Warto w tej kwestii skonsultować się z pediatrą.
Ograniczenie przetworzonej żywności
Chociaż podczas wakacyjnych wyjazdów pokusa sięgnięcia po fast foody i niezdrowe przekąski bywa silna, warto zachować rozsądek. Nie musisz całkowicie ograniczać dziecku ulubionych produktów, zwłaszcza jeśli na co dzień ich ono nie spożywa, jednak warto zadbać o to, aby hot dogi na stacji benzynowej, frytki, czekoladowe batoniki czy cukierki nie stanowiły większości jadłospisu dziecka podczas podróży.
Regularne picie wody
Nawodnienie ma kluczowe znaczenie dla zdrowia układu trawiennego dziecka – i nie tylko. Woda wspiera prawidłowe funkcjonowanie śluzówki jelitowej, umożliwia właściwe przesuwanie się treści pokarmowej przez jelita i zmiękcza stolec, zapobiegając zaparciom.
Warto podawać dziecku wodę i inne płyny (np. koktajle) regularnie, małymi porcjami – nie czekać, aż samo zgłosi pragnienie. Dzieci często ignorują potrzeby fizjologiczne, zwłaszcza jeśli akurat dobrze się bawią.
Ruch przy każdej okazji
To jedna z najważniejszych kwestii! Ruch usprawnia pracę jelit i poprawia ogólne samopoczucie, dlatego warto zachęcać dziecko do biegania, skakania lub nawet kilkuminutowego spaceru przy każdej okazji.
Jeśli podróżujecie samolotem, jedyna możliwość to przejście się po pokładzie lub wykonywanie ćwiczeń w pozycji siedzącej (np. unoszenie nóg).
Jednak jeśli korzystacie z samochodu, warto zatrzymywać się co 2-3 godziny i wykonywać krótki rozruch. Oczywiście nie musicie rozkładać maty do ćwiczeń i robić przysiadów czy pompek na parkingu – każda forma ruchu będzie dobra.
✈️Sprawdź, jakie są przeciwwskazania dla dzieci do lotu samolotem?
Regularne (w miarę możliwości) siadanie na toaletę
Jeśli dziecko, będąc w domu, korzysta z toalety mniej więcej o stałych porach, warto zapewnić mu taką możliwość również w podróży.
Dobrze, aby siadało na toalecie o tej samej porze, co w domu – nawet jeśli nie czuje wyraźnej potrzeby wypróżnienia. Takie „próbne siadanie” to naturalny sposób na podtrzymanie rytmu wypróżnień i uniknięcie zaparć, które często pojawiają się właśnie w wyniku zaburzenia tej rutyny.
W podróży wiele czynników może utrudniać korzystanie z toalety: pośpiech, nieznane miejsce, stres, a czasem brak odpowiednio czystych i bezpiecznych warunków sanitarnych.
Dlatego warto wcześniej zaplanować postoje, podczas których dziecko będzie mogło spokojnie skorzystać z toalety – najlepiej bez presji i pośpiechu. Jeśli maluch nie czuje się komfortowo w nowych toaletach, pomocne może być zabranie znajomej nakładki na sedes lub przenośnego nocnika.
Higiena
Mycie rąk – zwłaszcza przed jedzeniem i po skorzystaniu z toalety – to podstawa. Dzięki temu można zapobiec zakażeniom przewodu pokarmowego, które są główną przyczyną biegunek u dzieci.
Zawsze warto mieć przy sobie chusteczki nawilżane, żel antybakteryjny (na bazie alkoholu) i, jeśli to możliwe, wodę z mydłem. W krajach o niższym standardzie sanitarnym lepiej unikać żywności z ulicznych budek, surowych warzyw i owoców mytych w lokalnej wodzie czy napojów z lodem. Woda powinna być butelkowana lub przegotowana.
0,9% roztwór soli fizjologicznej o szerokim zastosowaniu. Objawowo łagodzi katar
Suchy spray na rany i blizny.
Silikonowy żel na rany i blizny
Wspomaga gojenie się ran i procesy regeneracji.
Krem na przebarwienia skóry powstałe po operacji.
Bibliografia:
Czerwionka-Szaflarska, M., & Romańczuk, B. (2008). Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 2, No. 5, pp. 349-357).
Czerwionka-Szaflarska, M., & Romańczuk, B. (2010). Probiotyki w profilaktyce i leczeniu wybranych schorzeń przewodu pokarmowego u dzieci. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 4, No. 2, pp. 135-140).
Szymanek-Pasternak, A. BIEGUNKA PODRÓŻNYCH-EPIDEMIOLOGIA, ETIOLOGIA, LECZENIE.