Potrzebujesz szybkiej odpowiedzi? Posłuchaj, czym różni się zatrucie pokarmowe od grypy jelitowej!
- Zatrucie pokarmowe ma podłoże bakteryjne, a grypa jelitowa wirusowe.
- Objawy zatrucia pojawiają się szybciej niż objawy jelitówki. Wystarczy 30 minut, aby po zjedzeniu skażonego jedzenia wystąpiła biegunka.
- Przy grypie jelitowej dominują wymioty, biegunka jest wodnista, bez domieszek, dziecko może też gorączkować. Natomiast zatrucie pokarmowe to przede wszystkim biegunka z domieszką krwi, rzadziej wymioty i gorączka.
Czym różni się jelitówka od zatrucia pokarmowego?
Grypa jelitowa czy zatrucie pokarmowe? Pozornie objawy są takie same – ból brzucha, nudności, wymioty, ostra biegunka. Grypa jelitowa i zatrucia pokarmowe mają podobny przebieg, choć nie do końca. Są pewne symptomy, które pozwalają rozpoznać, z czym mamy do czynienia, a zależą one od przyczyny: wirusów lub bakterii.
Grypa jelitowa u dzieci
Grypa jelitowa to wirusowe zakażenie układu pokarmowego. Mogą ją wywołać:
- rotawirusy (reowirusy),
- sapowirusy, norowirusy (kalicywirusy),
- adenowirusy jelitowe (40, 41),
- rzadziej inne wirusy: coxsackie virus, echo wirus, wirus grypy typu B, koronawirus – wywołują głównie objawy ze strony innych układów niż pokarmowy, ale mogą towarzyszyć im dolegliwości jelitowo-żołądkowe. Tak jest np. w przypadku grypy, czyli infekcji układu oddechowego, przy której może pojawić się biegunka.
U dzieci do 5. roku życia jelitówkę przeważnie wywołują rotawirusy (z rodziny reowirusów), powodujące ostrą, obfitą, biegunkę, wymioty, a często też odwodnienie.
Starszaki, u których grypa jelitowa przebiega zwykle łagodniej, chorują często z powodu kalicywirusów: sapowirusów i norowirusów. To one są główną przyczyną biegunek epidemicznych szerzących się w szkołach.
Wirusy atakujące układ oddechowy przenoszą drogą kropelkową i w bezpośrednim kontakcie – poprzez skażone dłonie i przedmioty.
Zatrucie pokarmowe u dzieci
Zatrucia pokarmowe to z kolei efekt zakażenia bakteryjnego przenoszonego drogą pokarmową i poprzez kontakt z chorym lub nosicielem.
Dolegliwości żołądkowe pojawiają się po zjedzeniu nieumytych bądź niedogotowanych produktów, zwłaszcza:
- mięs drobiowych,
- surowych jaj,
- niepasteryzowanego mleka i jego przetworów,
- owoców morza,
- surowych owoców i warzyw, także w postaci świeżo wyciskanych soków.
Zatrucia pokarmowe najczęściej wywołują bakterie, przede wszystkim Salmonella spp. i toksyny bakterii (toksyny gronkowca złocistego Staphylococcus aureus A,B,C,D,E).
Salmonellozą zarażają się głównie dzieci poniżej 5. roku życia oraz osoby starsze.
Bakteryjne zakażenia układu pokarmowego wywołuje:
- Salmonella,
- Campylobacter jejuni,
- Escherichia Coli,
- Yersinia,
- Shigella.
Jak odróżnić jelitówkę od zatrucia pokarmowego?
Szukając odpowiedzi na pytanie: jelitówka czy zatrucie, warto wziąć pod uwagę kilka czynników:
- porę roku i okoliczności zakażenia,
- wiek dziecka,
- objawy.
Zimą jelitówka a zatrucie pokarmowe latem
Zbiorowo odczuwane problemy żołądkowe mogą wynikać zarówno z jelitówki, jak i zatrucia. Jeśli jednak występują w sezonie jesienno-zimowym, bardziej prawdopodobne jest zakażenie grypą żołądkową. Szczyt zachorowań na jelitówkę przypada na przełom roku. Sporo zachorowań jest w grudniu, choć zdarza się, że grypa jelitowa atakuje w marcu czy maju.
Również zatrucia pokarmowe mogą przydarzyć się w ciągu całego roku. Najczęściej jednak rozpoznawane są w miesiącach letnich. O ile wirusom sprzyjają chłodniejsze temperatury, o tyle bakterie najlepiej czują się, gdy temperatura powietrza wzrasta. Na przykład biegunka salmonellozowa, nota bene nazywana biegunką podróżnych, często przytrafia się w wakacje, gdy panuje sezon na lody i gofry, świeże owoce oraz fast-foody.
Ryzyko zatrucia pokarmowego spada z wiekiem
Jeśli więc w roku szkolnym u kilkorga dzieci z jednej klasy pojawia biegunka i wymioty, należy podejrzewać raczej jelitówkę. Zwłaszcza, jeśli mówimy o uczniach starszych klas. Ryzyko zatrucia pokarmowego u dzieci spada wraz z wiekiem.
Maluchy są na to znacznie bardziej narażone niż starszaki.
Jeśli chodzi o nastolatki, częściej doświadczają zatruć zamierzonych, wywołanych przez nadużycie leków czy spożycie substancji psychotoksycznych, niż przypadkowych zatruć pokarmowych.
Objawy zatrucia pojawiają się szybciej niż objawy jelitówki
Jeszcze jednym kryterium, które warto wziąć pod uwagę rozróżniając jelitówkę a zatrucie, są objawy. Okres wylęgania zatruć pokarmowych jest bardzo krótki – wystarczy 30 minut, aby po spożyciu skażonego pojawiła się biegunka. Zazwyczaj choroba rozwija się od kilku do kilkunastu godzin, przy czym wyjątkiem może być zatrucie Salmonellą, która rozwija się od 6 do nawet 72 godzin. Zasadniczo jednak objawy zatruć pokarmowych dają o sobie znać szybciej niż jelitówka.
Objawy zatrucia pokarmowego
Zatrucie pokarmowe objawia się nagle. Najpierw nudnościami, kurczowymi bólami brzucha, potem biegunką z domieszką śluzu, ropy lub krwi. Wymioty występują rzadko. Do tego może dojść gorączka i dreszcze, duże osłabienie, ból mięśni.
Dolegliwości mają charakter samoograniczający się i przemijają w ciągu kilku dni. Zdarza się jednak, że ostra biegunka bakteryjna przedłuża się – wówczas wizyta u lekarza to konieczność!
Objawy grypy jelitowej
Grypa jelitowa też rozwija się szybko, zwłaszcza jeśli jest wywołana przez kalicywirusy. W tym przypadku okres wylęgania zajmuje 24 godziny – objawy ujawniają się nagle. Dzieci mają przede wszystkim wymioty. Biegunka wirusowa pojawia się raczej u dorosłych. Poza tym często występuje gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni.
Typowe jest to, że przy zakażeniach norowirusowych czy saprowirusowych dolegliwości przemijają równie szybko, co się pojawiają – w ciągu 1-3 dni.
Jeśli chodzi o rotawirusy – ich okres wylęgania jest nieco dłuższy i wynosi do 3 dni. Wymioty i biegunkę może poprzedzać osłabienie, nudności, ogólnie złe samopoczucie. Co ważne, każde kolejne zakażenie rotawirusowe przebiega łagodniej. Najbardziej uciążliwych, a zarazem groźnych ze względu na ryzyko odwodnienia, dolegliwości doświadczają dzieci do 4. roku życia.
Jelitówka czy zatrucie – co warto wiedzieć?
Objawy jelitówki i zatruć pokarmowych są podobne i trudne do rozróżnienia.
- W przypadku infekcji wirusowej u dzieci dominującym objawem są wymioty i wodniste stolce są bez domieszki krwi czy śluzu.
- Inaczej jest przy zatruciach bakteryjnych: tu często występuje krwista biegunka. Do tego dochodzą kurczowe bóle brzucha, wymioty to rzadkość, choć oczywiście się zdarzają (zwłaszcza przy zatruciach toksyną gronkowcową).
W większości przypadków do rozpoznania przyczyny biegunki infekcyjnej potrzebne są specjalistyczne badania mikrobiologiczne. Wyjątkiem są zakażenia rotawirusowe i adenowirusowe, które można wykryć z pomocą szybkich testów – do wykonania w domu.
Warto też wiedzieć, że ostra biegunka wirusowa jest znacznie bardziej zakaźna niż bakteryjna. Istnieje duże ryzyko, że dziecko z jelitówką zarazi rodzeństwo, rodziców i pozostałych domowników. Ci, którym udaje się uniknąć zakażenia mają dużo szczęścia.
Co istotne, ani wirusowej, ani bakteryjnej biegunki infekcyjnej nie leczy się antybiotykami. W pierwszym przypadku, tego typu leki są po prostu nieskuteczne, w drugim, sprzyjają stanom bezobjawowego nosicielstwa. W leczeniu najważniejsze jest nawadnianie organizmu oraz kontynuowanie zwyczajnej diety, która pozwala uzupełniać rezerwy energetyczne organizmu. Głodówki ani diety lekkostrawne nie są zalecane.
Przeczytaj także: Dieta dziecka przy biegunce – najnowsze zalecenia, wskazówki, przepisy
Jelitówka czy zatrucie pokarmowe – w każdym przypadku objawy są samoograniczające się i ustępują w ciągu kilku dni. W tym czasie dobrze zadbać o reżim sanitarny i zapewnić choremu właściwą opiekę. W razie przedłużających się objawów trzeba skonsultować się z pediatrą.
FAQ: Najczęstsze pytania o zatrucie pokarmowe i jelitówkę u dzieci
Czym różni się grypa jelitowa od zatrucia pokarmowego u dziecka?
Grypa jelitowa u dziecka jest infekcją wirusową, natomiast zatrucie pokarmowe u dziecka powodują bakterie lub ich toksyny. To podstawowa różnica, mimo podobnych objawów jak biegunka i wymioty u dziecka.
Co najczęściej wywołuje grypę jelitową u dzieci?
Przyczyną jelitówki u dziecka są najczęściej wirusy: rotawirusy u młodszych dzieci oraz norowirusy i sapowirusy (kalicywirusy) u starszych.
Jakie są przyczyny zatruć pokarmowych u dzieci?
Przyczyną zatrucia pokarmowego u dziecka jest spożycie żywności skażonej bakteriami (np. Salmonella) lub ich toksynami (np. toksyna gronkowcowa). Typowe źródła to niedogotowane mięso czy surowe jaja.
Jak szybko pojawiają się objawy jelitówki, a jak szybko zatrucia pokarmowego?
Objawy zatrucia pokarmowego u dziecka występują szybko (nawet 30 min – kilkanaście godzin), podczas gdy objawy jelitówki u dziecka pojawiają się zazwyczaj później (np. norowirusy do 24h, rotawirusy do 3 dni).
Jakie są typowe objawy grypy jelitowej u dzieci?
Główne objawy jelitówki u dziecka to intensywne wymioty oraz wodnista biegunka bez krwi, często z towarzyszącą gorączką. Dolegliwości zwykle ustępują w ciągu 1-3 dni.
Jakie są charakterystyczne objawy zatrucia pokarmowego u dzieci?
Charakterystyczne objawy zatrucia pokarmowego u dziecka to nagłe, kurczowe bóle brzucha i biegunka (czasem z krwią lub śluzem); wymioty są rzadsze. Może wystąpić również gorączka i silne osłabienie.
Czy pora roku ma znaczenie przy rozróżnianiu jelitówki od zatrucia?
Tak, jelitówka u dziecka częściej pojawia się jesienią i zimą, natomiast zatrucie pokarmowe u dziecka jest typowe dla okresu letniego. Pomaga to odróżnić jelitówkę od zatrucia.
Czy wiek dziecka wpływa na ryzyko jelitówki lub zatrucia pokarmowego?
Tak, młodsze dzieci są bardziej podatne na cięższy przebieg jelitówki (szczególnie rotawirusowej) i częściej doświadczają zatrucia pokarmowego. Ryzyko zatrucia pokarmowego maleje z wiekiem.
Czy można wykryć przyczynę biegunki i wymiotów domowym testem?
Tak, biegunkę i wymioty u dziecka spowodowane rotawirusami lub adenowirusami można wstępnie zidentyfikować za pomocą szybkich testów z apteki. Pełna diagnoza często wymaga jednak badań laboratoryjnych.
Jak leczyć biegunkę i wymioty u dziecka spowodowane jelitówką lub zatruciem?
Leczenie jelitówki i zatrucia pokarmowego u dziecka opiera się przede wszystkim na odpowiednim nawadnianiu oraz kontynuowaniu zwykłej diety dziecka. Głodówki nie są zalecane.
Czy antybiotyki są skuteczne w leczeniu jelitówki lub zatrucia pokarmowego?
Antybiotyki nie działają na wirusy, więc nie są skuteczne w leczeniu jelitówki u dziecka. Zwykle nie stosuje się ich również przy bakteryjnym zatruciu pokarmowym u dziecka.
Która z tych chorób jest bardziej zakaźna?
Grypa jelitowa u dziecka (infekcja wirusowa) jest znacznie bardziej zakaźna niż bakteryjne zatrucie pokarmowe u dziecka.
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem, jeśli dziecko ma biegunkę i wymioty?
Konsultacja lekarska jest konieczna, gdy biegunka i wymioty u dziecka są nasilone, długotrwałe, w stolcu pojawia się krew, lub występują objawy odwodnienia. Im młodsze dziecko, tym szybciej trzeba zgłosić się do lekarza.
E. Kuchar, Biegunka wirusowa, mp.pl, https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/157364,biegunka-wirusowa
T. Mach, J. Mrukowicz, Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego, Interna Szczeklika, Medycyna praktyczna, Kraków 2020
H. Szajewska, A. Horvath, Infekcyjne i nieinfekcyjne przyczyny ostrej biegunki u dzieci, Terapia, nr 5 (412), 2022