Samoregulacja – klucz do spokojnego zasypiania
Dzieci, które same zasypiają, mają odpowiednio obniżony poziom napięcia, a pobyt w łóżku kojarzą jako coś miłego, przyjemnego i bezpiecznego. Na początku, aby pojawiły się takie uczucia, potrzebują do tego obecności rodzica, która niesie ze sobą spokój, wyciszenie i tak potrzebne do zaśnięcia poczucie bezpieczeństwa.
Trening snu np. w myśl metody 3, 5, 7, czyli zostawianie dziecka samego w łóżeczku, kiedy płacze i niereagowanie na jego sygnały, kolejno przez 3, 5, i 7 minut jest dla malucha strasznym przeżyciem. Metoda zakłada, że dziecko powinno nauczyć się samokontroli i dzięki temu zasypiać. Niestety, to tak nie działa, a powoduje, że dziecko doświadcza ogromnego stresu, ponieważ nie otrzymuje uspokojenia, rodzic nie nadchodzi, a dziecko bardzo się boi i niepokoi. Wyczerpane może zasnąć, jednak nie jest to jakościowy, sprzyjający regeneracji sen, a raczej letarg z powodu zmęczenia, strachu i niepewności. Nauka spania poprzez zostawianie dziecko samego, nieodpowiadanie na jego potrzeby i ignorowanie płaczu, robi dziecku krzywdę. Takie postępowanie powoduje, że możemy osiągnąć zamierzony efekt – czyli dziecko zaśnie, jednak koszty takiego działania będą ogromne – brak zaufania do rodzica, naruszenie więzi, poczucie osamotnienia.
Tym, co sprzyja samodzielnemu zasypianiu, jest uczenie się samoregulacji. Jest to powolny proces samodzielnego rozpoznawania swoich stanów fizjologicznych i sterowania swoimi reakcjami stresowymi. Popularyzatorem tego pojęcia jest m.in. Stuart Shanker, autor metody Self-Reg, która pomaga w towarzyszeniu dzieciom w doświadczaniu różnych emocji i nauki radzenia sobie z nimi.
Samoregulacja pomaga odkryć i zrozumieć nam przyczyny, które stoją za danym zachowaniem, dzięki temu możemy lepiej odpowiedzieć na potrzeby, które kryją się za płaczem i niepokojem u dziecka. Kiedy popatrzymy na proces zasypiania przez pryzmat samoregulacji, zdajemy sobie sprawę, że dziecko, aby zasnąć, musi poczuć się bezpiecznie, tak, aby spadł poziom napięcia i pojawiła się relaksacja, które sprzyja zapadaniu w sen.
Przeczytaj także: Nagła śmierć łóżeczkowa niemowląt – czynniki ryzyka, zalecenia
Jak wspierać naukę samodzielnego zasypiania?
- Rozmowa na temat usypiania i rytuały
Niemowlaki bardzo lubią spać z rodzicami, za to kilkulatki często czują się wyróżnione, mając swoje „duże” łóżko, nową bardziej „dorosłą” pościel. Zaciekawienie dziecka, pokazanie mu różnych rytuałów związanych ze snem, sprzyja oswojeniu tego tematu. Do opowieści o samodzielnym zasypianiu przydają się książeczki, bajki, audiobooki, w których bohaterowie też idą spać i uczą się zasypiania w nowym łóżku.
Dodatkowo możecie stworzyć swój rytuał snu, czyli sekwencję zdarzeń, która dzieje się po kolei przed zaśnięciem, to pomaga dziecku przestawić się w tryb wieczorny, wyciszyć i uspokoić. Jak może wyglądać wieczór? Po kolacji idziecie się wykąpać, następnie ubrać w piżamkę, światła są już przygaszone, jest cisza lub spokojna muzyka, możecie poczytać książeczki lub położyć misie spać, następnie razem idziecie do pokoju i tulicie się do snu – słuchając kołysanek, bajek lub leżąc przytuleni do siebie. Taki codzienny rytuał może zminimalizować wieczorne pobudzenie dziecka, które często krzyczy, skacze i biega (wzrost pobudzenia po całym dniu doświadczania różnych bodźców). Ustalony i konsekwentnie stosowany rytuał, wprowadza w życie dziecka przewidywalność i daje mu poczucie bezpieczeństwa.
- Obecność w czasie zasypiania
Warto towarzyszyć dziecku w zasypianiu, aż do momentu, kiedy zaśnie. Dzięki obecności rodzica maluch wycisza się i czuje błogość, która pomaga przywołać sen. Nie zostawiajmy dziecka samego, szczególnie kiedy płacze, nawet jeśli już ma swoje łóżko i ulubione przytulanki. Z wiekiem i stopniem dojrzałości, dziecko będzie nas potrzebować coraz krócej, aż do momentu, kiedy będzie zasypiać samo. Ciepłe światło lampki nocnej, miękka pościel, świadomość, że mama i tata są za ścianą oraz wcześniej wypracowane zaufanie, że „kiedy zawołam – rodzice przychodzą”, pomagają dziecku szybciej nauczyć się samodzielnie zasypiać, ponieważ wie, że może liczyć na mamę i tatę. Odpowiadanie na potrzeby dziecka pozytywnie stymuluje mózg malucha i wspomaga jego rozwój, ponieważ między innymi obniża poziom stresu, który dla młodego mózgu i ciała w zbyt dużym nasileniu jest niekorzystny.
- Nauka zasypiania to proces
Dzieci uczą się zasypiać samodzielnie stopniowo, krok po kroku zauważają, jakie pojawiają się w ich ciele emocje, co dzieje się, kiedy przytulają się do poduszki, zaczynają rozumieć wieczorne rytuały. Z wiekiem i doświadczeniem coraz bardziej uczą się regulować własne emocje nie tylko poprzez bliskość rodzica, ale też dzięki swojej aktywności. W ciągu dnia dziecko doświadcza wielu bodźców, które stymulują układ nerwowy, pozwólmy mi wieczorem powoli redukować napięcie uspokajającymi sygnałami. Zmęczenie i nadmiar wrażeń może utrudniać zasypianie malucha, ponieważ nie jest ono w stanie bardzo szybko przestawić się z „wysokich obrotów” na tryb „senność, błogość”. Dajmy sobie i dziecku czas na stopniowe przyzwyczajanie się do kolejnych kroków samodzielnego zasypiania i uzbroimy się w cierpliwość, ponieważ taki proces może potrwać. Jednak przeprowadzony łagodnie, bez nagłej utraty obecności rodzica, z uważnością na gotowość dziecka, będzie procentował w przyszłości – silnymi i bliskimi więziami, poczuciem zaufania i pewności rodzica oraz większą samodzielnością dziecka.
Może zainteresować Cię również: 6 pytań do psychologa – dziecięce lęki
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Shanker S., Self-Reg, Mamania 2016.
Trybel O. i in., Jak zrozumieć małe dziecko, Natuli, 2019.