Czym jest zespół nagłej śmierci niemowląt?
Zespół nagłej śmierci niemowląt (SIDS– sudden infant death syndrome) to nagła i niewyjaśniona śmierć dziecka w wieku poniżej 1. roku życia. Pomimo badań (przegląd historii klinicznej, dochodzenie w sprawie śmierci i pełna sekcja zwłok), żadne dowody nie potwierdzają konkretnej pojedynczej przyczyny zgonu. Badania identyfikują przyczynę śmierci tylko w 15% przypadków SIDS.
Nagła śmierć łóżeczkowa niemowląt występuje podczas snu i jest główną przyczyną śmierci niemowląt w wieku od jednego do dwunastu miesięcy (90% przypadków występuje przed szóstym miesiącem życia).
Badania sugerują, że SIDS wiąże się zaburzeniami odpowiedzi na hipoksemię (niski poziom tlenu we krwi) i hiperkapnię (wysoka poziom dwutlenku węgla we krwi) oraz kombinacją kilku czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Za aktualny model kombinacji czynników odpowiedzialnych za wystąpienie SIDS uważa się nałożenie się 3 grup tych czynników:
- wewnętrzne czynniki ryzyka,
- zewnętrzne czynniki ryzyka,
- krytyczny moment w rozwoju dziecka.
Jakie są czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo SIDS?
Według przeprowadzanych badań naukowych, aż 95% przypadków SIDS było związanych z co najmniej jednym czynnikiem ryzyka, a 78% przypadków było związanych z co najmniej dwoma czynnikami ryzyka.
Wewnętrzne czynniki ryzyka nagłej śmierci łóżeczkowej
- Czynniki genetyczne, m.in. zespół wydłużonego QT, zespół Brugadów (oraz inne choroby genetyczne powodujące zaburzenia rytmu i budowy serca) oraz takie choroby wrodzone jak miastenia, zespół wrodzonej ośrodkowej hipowentylacji, ale również padaczka.
- Ekspozycja na dym tytoniowy w ciąży (palenie papierosów przez matkę, ale również ojca). Prenatalna ekspozycja na dym tytoniowy powoduje wykształcenie upośledzonych wzorców pobudzenia ośrodka oddychania w mózgu i zaburza regulację sercowo-naczyniową oddychania.
- Nieprawidłowości w budowie mózgu i pnia mózgu. Badania sugerują, że nieprawidłowości w mózgu i pniu mózgu, w szczególności związane z neuroregulacją (w tym nieprawidłowości receptora serotoninowego) funkcją sercowo-oddechową.
- Wcześniactwo i IUGR (hipotrofia wewnątrzmaciczna płodu).Zarówno dzieci urodzone wcześniej, jak i te o mniejszej masie mogą mieć niewystarczająco rozwinięte mechanizmy prawidłowej wentylacji i termoregulacji.
Zewnętrzne czynniki ryzyka nagłej śmierci łóżeczkowej
- Pozycja do spania jest najsilniejszym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka SIDS. Niemowlęta należy układać do snu na wznak do 1 roku życia lub do momentu, gdy niemowlę może przewrócić się z pozycji leżącej na brzuch i z powrotem. Pozycje do spania na brzuchu i na boku są niebezpieczne i powinny należy ich unikać, ponieważ są powiązane ze zwiększonym ryzykiem hiperkapnii, niedotlenienia, zmienionej kontroli autonomicznej układ sercowo-naczyniowy niemowlęcia.
- Miękka lub luźna pościel i ochraniacz do łóżeczka zwiększają prawdopodobieństwo SIDS do 5 razy! To samo dotyczy przytulanek, misiów i innych akcesoriów wkładanych do łóżeczka na czas spania.Wszystkie te przedmioty i nawyki mogą spowodować zatkanie dróg oddechowych niemowlaka w czasie snu.
- Przegrzewanie. Przegrzane dziecko częściej zapada w głęboki sen, z którego trudno się wybudzić. Dowody naukowe wykazują, że zwiększone ryzyko SIDS jest związane ze zbyt ciepłym ubieraniem lub przykrywaniem dziecka oraz wyższą temperaturą panującą w pomieszczeniu.
- Infekcje dróg oddechowych. Badanie epidemiologiczne w Wielkiej Brytanii wykazało, że 26% wszystkich przypadków SIDS u dzieci w ciągu tygodnia poprzedzającego ich śmierć przechodziło infekcję. Wytłumaczeniem tego zjawiska może być fakt powstawania silnych reakcji zapalnych na pozornie łagodne infekcje, prowadzące do burzy cytokin (małych cząsteczek białka pobudzających komórki układu odpornościowego do pewnych działań), która w konsekwencji może przyczynić się do śmierci.
- Współspanie (spanie rodzica z dzieckiem). Śpiący rodzic może nieświadomie przesłonić twarz dziecka uniemożliwiając mu swobodny oddech. Kategorycznie nie wolno spać z dzieckiem, gdy spożywano alkohol lub/i na bardzo miękkim/dmuchanym materacu. Z większym ryzykiem wystąpienia SIDS wiąże się także spanie z wcześniakiem lub dzieckiem z niską masą urodzeniową.
Badania wykazały, że karmienie piersią chroni przed SIDS. Najlepsze jest więc karmienie piersią lub karmienia odciągniętym mlekiem matki, chyba że jest to przeciwwskazane. Używanie smoczka do drzemek i przed snem wiąże się również ze zmniejszeniem ryzyka SIDS, chociaż dokładny mechanizm ochrony jest nieznany.
Jak można zapobiegać wystąpieniu zespołowi nagłej śmierci niemowląt?
Najprostsze zalecenia, które mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia u niemowlęcia nagłej śmierci łóżeczkowej:
1. Nie palenie papierosów w ciąży oraz nie narażanie dziecka na dym tytoniowy pochodzący od innych osób (w tym palący ojciec dziecka) oraz nie spożywanie alkoholu i narkotyków w ciąży,
2. Zaleca się karmienie piersią, o ile jest to możliwe,
3. Nie wolno umieszczać w łóżeczku ochraniaczy, dodatkowych kocyków, kokonów i maskotek. Dla dziecka najlepsze jest spanie w śpiworku (nie ma wtedy ono możliwości zakrycia twarzy pościelą),
4. Zalecaną pozycją do spania dla niemowlęcia jest pozycja na plecach. Na brzuszku można układać niemowlę tylko pod kontrolą wzroku rodzica,
5. Nie zaleca się stosowania monitorów oddechu w celu uniknięcia SIDS,
6. Należy zapewnić odpowiednią temperaturę w pomieszczeniu i nie przegrzewać dziecka,
7. W celu zminimalizowania ryzyka infekcji należy szczepić dziecko zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (Kalendarzem szczepień),
8. Unikanie spania razem z dzieckiem,
9. Spanie z dzieckiem w jednym pokoju w pierwszych miesiącach życia,
10. Poddawanie się regularnym badaniom zalecanym dla ciężarnych,
11. Używanie smoczka w czasie drzemki i zasypiania.
Może zainteresować Cię również: Jaki smoczek dla dziecka sprawdzi się najlepiej?
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Bigger HR. – Influence of increased survival in very low birth weight, low birth weight, and normal birth weight infants on the incidence of sudden infant death syndrome in the United States: 1985-1991. J Pediatr. 1998 Jul;133(1):73-8.
Goldberg N, – Sudden Infant Death Syndrome: A Review. Pediatr Ann. 2018 Mar 1;47(3):e118-e123.
Keywan C. – Genetic Factors Underlying Sudden Infant Death Syndrome. Appl Clin Genet. 2021 Feb 15;14:61-76. doi: 10.2147/TACG.S239478. PMID: 33623412; PMCID: PMC7894824.
Kim H, Pearson-Shaver AL. – Sudden Infant Death Syndrome. [Updated 2022 Jul 25]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. (dostęp:23.20.2022)
Thompson JM.- Are the risk factors for SIDS different for preterm and term infants? Arch Dis Child. 2006 Feb;91(2):107-11. doi: 10.1136/adc.2004.071167. Epub 2005 May 4. PMID: 15871984; PMCID: PMC2082673.