Co zawiera czarnuszka?
Nasiona czarnuszki to drobne ciemne ziarenka, które można kojarzyć z piekarni – posypuje się nimi bułki i chleby. Mają specyficzny intensywny smak, dlatego w przemyśle spożywczym wykorzystywane są jako przyprawa.
Właściwości prozdrowotne czarnuszki od wieków docenia medycyna ludowa, która używa jej w leczeniu różnych schorzeń, m.in. stanów astmatycznych, reumatycznych, biegunek i zatruć czy problemów z nerkami i wątrobą. Oprócz tego czarnuszka stosowana jest jako środek odkażający.
Jakie substancje czynne zawierają nasiona czarnuszki? M.in.:
- nienasycone kwasy tłuszczowe – głównie kwas linolowy, oleinowy i eikozadienowy zmniejszające poziom złego cholesterolu, a także regulujące poziom trójglicerydów;
- tokoferole – związki chemiczne wchodzące w skład witaminy E;
- sole mineralne – żelazo, wapń, potas, cynk, fosfor oraz miedź;
- tymochinon – silny antyoksydant działający przeciwzapalnie, przeciwutleniająco, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.
Olej z nasion czarnuszki, ziarna czy wyciągi?
Na rynku dostępne są ziarna, wyciągi i oleje z czarnuszki. Ziarna w całości lub po zmieleniu można dodawać np. do sałatek, past do kanapek, zup czy duszonych warzyw. Wyciągi są składnikami suplementów diety w tabletkach lub kapsułkach. Oleje mają najbardziej uniwersalne zastosowanie. Sprawdzają się w kuchni, można je pić np. z sokiem z cytryny i miodem w formie shotów albo używać zewnętrznie do pielęgnacji skóry.
Suplement diety.
Na co może pomóc olej z czarnuszki? Łagodzi objawy alergii i astmy
Na co może pomóc olej z czarnuszki? Skutecznie łagodzi i wspiera kurację stosowaną w alergicznym nieżycie nosa. Badania pokazują, że już po 15 dniach regularnego picia oleju u osób z alergią dochodziło do zmniejszenia:
- przekrwienia błony śluzowej,
- swędzenia nosa,
- kataru,
- ataków kichania[1].
Czarnuszka, zwłaszcza u dzieci, wspomaga również redukcję objawów towarzyszących astmie, w tym kaszlu i kataru siennego.
Olej z czarnuszki – zastosowanie u chorujących na cukrzycę
Poza tym stosowanie oleju z czarnuszki zmniejsza poziom cukru we krwi i reguluje profil lipidowy – poprawia poziom cholesterolu. Osoby chorujące na cukrzycę typu II, które przyjmowały czarnuszkę w ramach kuracji wspomagającej, miały lepsze parametry glikemii, a ich organizmy wytwarzały więcej naturalnej insuliny.
U pacjentów z insulinoopornością również dochodziło do zmniejszenia poziomu glikemii na czczo. Jednocześnie obserwowano obniżenie poziomu całkowitego cholesterolu oraz LDL, czyli tego, który nazywany jest złym cholesterolem, bo wpływa na rozwój miażdżycy.
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe czarnuszki
To nie wszystko. Czarnuszka ma działanie:
- przeciwbakteryjne – bardzo dobrze hamuje rozwój szkodliwych bakterii, wzmacniając działanie antybiotyków;
- przeciwwirusowe – przyspiesza aktywację układu odpornościowego i poprawia jego odpowiedź na niektóre wirusy (cytomegalowirusy czy wirusy wywołujące zapalenie wątroby typu C);
- przeciwgrzybicze – wpływa na zahamowanie rozwoju grzybów odpowiedzialnych za choroby skóry i Candida albicans;
- przeciwpasożytnicze – jest skuteczna w przypadku tasiemców i przywr.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wspomaga naturalną odporność.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
Mobilizacja układu odpornościowego
Wielu rodziców sięga po olej z czarnuszki, bo słyszało, że poprawia pracę układu odpornościowego. Rzeczywiście czarnuszka wpływa na mobilizację tego układu i tym samym na szybszą odpowiedź immunologiczną. Poza tym potrafi go wyciszyć wtedy, gdy jest nadreaktywny – np. w przypadku alergii i chorób autoimmunologicznych.
Jednak nawet regularne stosowanie oleju nie spowoduje, że nagle przestaniemy chorować, bo na odporność wpływa wiele kwestii. Znaczenie ma m.in. aktywność fizyczna – zwłaszcza na świeżym powietrzu, dbanie o higienę, wykonywanie szczepień ochronnych, dieta bogata w niezbędne minerały i kwasy DHA oraz właściwy poziom witaminy D czy B6. Te witaminy można suplementować razem z olejem z czarnuszki, stosując np. Imubion.
Na co jest dobry olej z czarnuszki? Inne właściwości
Na tym nie kończą się prozdrowotne właściwości czarnuszki. Olej z jej nasion sprawdza się także jako uzupełnienie leczenia w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS), ponieważ zmniejsza stany zapalne w obrębie stawów i tym samym redukuje obrzęk.
W przypadku problemów z układem trawiennym ogranicza wydzielanie kwasu żołądkowego, wspiera regenerację wątroby i trzustki, działa rozkurczowo i ochronnie na błonę śluzową.
Poza tym w niewielkim stopniu obniża ciśnienie krwi zarówno skurczowe, jak i rozkurczowe.
Olej z czarnuszki – jak stosować u dzieci?
Czy, biorąc pod uwagę wszystkie wymienione właściwości, olej z czarnuszki można stosować u dzieci? Tak, w zasadzie od początku rozszerzania diety. W jednym z badań przyjęto, że bezpieczna dawka niepowodująca dolegliwości gastrycznych to 40 mg na 1 kg masy ciała[2], ale trzeba pamiętać, że olej z czarnuszki to produkt spożywczy, dla którego nie określa się dokładnego dawkowania. Orientacyjnie, maluchom do 1. roku życia podaje się do kilku kropel dziennie, dzieciom powyżej 3. roku życia – około pół łyżeczki, a tym powyżej 6. roku życia – łyżeczkę, czyli 5 ml.
W związku z tym, że olej z czarnuszki ma bardzo intensywny smak, zaleca się zaczynać od małych ilości i stopniowo je zwiększać. Nie warto zmuszać siebie ani dzieci do picia oleju na czczo, tylko proponować go w trakcie posiłku i nie prosto z łyżeczki, tylko z dodatkami. Czarnuszka dużo lepiej smakuje np. z cytryną i miodem albo z sokiem malinowym.
Czy czarnuszka jest odpowiednia dla kobiet w ciąży?
A czy olej z czarnuszki może być stosowany w ciąży? Nie ma badań określających wpływ oleju z nasion czarnuszki na przebieg ciąży, bo to produkt jadalny wykorzystywany w przemyśle spożywczym. Jeśli chce się dodawać olej do potraw, żeby poprawić ich smak albo zjeść bułkę posypaną czarnuszką, można to bezpiecznie zrobić. Stosowanie dużych dawek oleju powinno się jednak omówić z ginekologiem.
Podsumowując, olej z czarnuszki warto włączyć do codziennej diety. Niewielka ilość oleju ma silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, wspomaga działanie układu odpornościowego i pokarmowego, a także – w połączeniu ze standardową terapią – zmniejsza objawy różnych chorób przewlekłych. Przy tym trzeba pamiętać, że czarnuszka nie jest cudownym produktem, którego regularne spożywanie sprawi, że nigdy więcej nie złapie się przeziębienia. Może za to skrócić czas trwania infekcji.
Olej z czarnuszki – przeciwwskazania
Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania oleju z czarnuszki? Jeśli olej albo nasiona traktuje się jako dodatek do potraw, w zasadzie nie ma przeciwwskazań – każdy może je włączyć do codziennej diety.
Jednak wtedy, gdy planuje się przyjmowanie powyżej 5 ml oleju dziennie, warto wcześniej skonsultować się z lekarzem. Dotyczy to szczególnie kobiet w ciąży, karmiących piersią, osób mających skłonność do niedociśnienia (hipotensji), przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, stosowane w leczeniu nadciśnienia oraz zaburzeń rytmu serca. Czarnuszka może bowiem wykazywać działanie przeciwskurczowe, obniżać ciśnienie i wchodzić w interakcje z niektórymi preparatami.
Ponadto, u niektórych występuje nadwrażliwość na czarnuszkę. Nadwrażliwość objawia się nudnościami, bólami brzucha, odbijaniem i uczuciem dyskomfortu w jamie brzusznej bezpośrednio po spożyciu oleju. Wówczas należy albo zmniejszyć dawkę, albo wykorzystywać czarnuszkę wyłącznie do celów kulinarnych.
Olej z czarnuszki a interakcje z lekami
Skoro mowa o interakcjach z lekami, w przypadku których preparatów należy zachować szczególną ostrożność? Jeżeli stosuje się leki:
- immunosupresyjne,
- przeciwzakrzepowe,
- moczopędne,
- obniżające ciśnienie krwi,
- stosowane w leczeniu cukrzycy,
- uspokajające,
- przeciwlękowe,
- antydepresanty,
- inne leki psychiatryczne.
Wtedy, gdy przyjmuje się preparaty z jednej z powyższych grup, picie oleju z czarnuszki należy skonsultować ze specjalistą. Istnieje ryzyko, że olej może wejść z nimi w interakcje i nasilić albo osłabić ich działanie, a tym samym przyczynić się np. do nawrotu objawów w chorobach przewlekłych.
Toksyczność oleju z czarnuszki
Mimo licznych właściwości prozdrowotnych czarnuszki, niektórzy obawiają się jej toksyczności. Badania wykazały jednak, że nasiona mają bardzo niski stopień toksyczności – podawanie ekstraktu z nasion lub oleju z czarnuszki nie wywołuje znaczącego niekorzystnego wpływu na funkcje wątroby albo nerek[3].
Skutki uboczne – to znaczy bóle brzucha, uczucie przelewania, odbijanie czy problemy z wypróżnianiem, obserwowane były w przypadku stosowania dużych ilości oleju albo nadwrażliwości na czarnuszkę w ogóle. Ustępowały jednak całkowicie po odstawieniu produktów z czarnuszką, a u niektórych osób już po zmniejszeniu dawek.
Bezpieczna dawka oleju z czarnuszki
Czy da się zatem powiedzieć, jaka jest bezpieczna dawka oleju z czarnuszki? Badania pokazują, że bezpieczna dawka, która nie powoduje dolegliwości gastrycznych to 40 mg na 1 kg masy ciała. Tym samym dziecko ważące 15 kg może przyjmować około 600 mg oleju z czarnuszki dziennie, nastolatek ważący 40 kg – 1600 mg, a dorosły ważący 80 kg – 3200 mg.
Żeby określić, ile łyżeczek oleju podać, należy sprawdzić, jaką zawartość czarnuszki ma konkretny preparat. Jeśli np. jest to 2000 mg na 2,5 ml, dziecko ważące 20 kg może bezpiecznie, czyli bez ryzyka wystąpienia bólu brzucha wypić 1 ml oleju, zaś dorosły ważący 60 kg – 3 ml dziennie.
Podsumowanie
Podsumowując, olej z czarnuszki warto włączyć do codziennej diety. Niewielka ilość oleju ma silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, wspomaga działanie układu odpornościowego i pokarmowego, a także – w połączeniu ze standardową terapią – zmniejsza objawy różnych chorób przewlekłych. Przy tym trzeba pamiętać, że czarnuszka nie jest cudownym produktem, którego regularne spożywanie sprawi, że nigdy więcej nie złapie się przeziębienia. Może za to skrócić czas trwania infekcji.
Upłynnia gęstą i zalegającą wydzielinę. Udrożnia nos i zatoki.
Hipertoniczny spray do nosa z ektoiną.
Spray wspomagający leczenie stanów zapalnych gardła, spowodowanych przez infekcje bakteryjne i wirus...
3% roztwór soli przeznaczony do nebulizacji, w celu poprawienia komfortu oddychania.
Pastylki na gardło z ektoiną przeznaczone do stosowania podczas objawów przeziębienia.
Pastylki do ssania na chrypkę, pieczenie błony śluzowej jamy ustnej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Pierwszy oryginalny syrop z porostu islandzkiego. Skutecznie łagodzi suchy kaszel.
[1] Nikakhlagh S., Rahim F., Aryani FH., Syahpoush A., Brougerdnya MG., Saki N., Herbal treatment of allergic rhinitis: the use of Nigella sativa, „American Journal of Otolaryngology”, 2011, nr 32(5).
[2] Kalus U., Pruss A., Bystron J., Jurecka M., Smekalova A., Lichius JJ., Kiesewetter H., Effect of Nigella sativa (black seed) on subjective feeling in patients with allergic diseases, „Phytotherapy Research”, 2003, nr 17.
[3] Ali BH, Blunden G., Właściwości farmakologiczne i toksykologiczne czarnuszki siewnej, „Phytother Res.”, 2003, nr 17(4).
- Kalus U., Pruss A., Bystron J., Jurecka M., Smekalova A., Lichius JJ., Kiesewetter H., Effect of Nigella sativa (black seed) on subjective feeling in patients with allergic diseases, „Phytotherapy Research”, 2003, nr 17.
- Kheirouri S., Hadi V., Alizadeh M., Immunomodulatory Effect of Nigella sativa Oil on T Lymphocytes in Patients with Rheumatoid Arthritis, „Immunol Invest”, 2016, nr 45(4).
- Nikakhlagh S., Rahim F., Aryani FH., Syahpoush A., Brougerdnya MG., Saki N., Herbal treatment of allergic rhinitis: the use of Nigella sativa, „American Journal of Otolaryngology”, 2011, nr 32(5).
- Salem ML., Immunomodulatory and therapeutic properties of the Nigella sativa L. Seed, „International Immunopharmacology”, 2005, nr 5(13-14).
- Daryabeygi-Khotbehsara R., Golzarand M., Ghaffari M.P. i in., Nigella sativa improves glucose homeostasis and serum lipids in type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis, „Complementary Therapies in Medicine”, 2017, 35.
- Borusiewicz M., Janeczko Z., Nigella sativa L. – roślinny surowiec o właściwościach plejotropowych, „Postępy Fitoterapii”, 2015, nr 4