Kolizja pępowinowa – co to jest?
Kolizja pępowinowa to powikłanie ciąży bliźniaczej, jednoowodniowej i jednokosmówkowej. Ciąża, w której bliźnięta mają wspólne łożysko oraz jeden worek owodniowy, stanowi przypadek ciąży ekstremalnie ryzykownej, w której często mogą występować niebezpieczne powikłania. Kolizja pępowinowa to komplikacja, która może doprowadzić nawet do śmierci płodów. Jednak na czym właściwie polega?
Kolizja pępowinowa występuje wtedy, kiedy pępowiny płodów zapętlają się ze sobą lub pępowina jednego płodu owija ciało drugiego bliźniaka. Ciąże jednoowodniowe i jednokosmówkowe wymagają szczególnego monitorowania, dlatego na wczesnym etapie ciąży, dzięki badaniu ultrasonograficznemu, jest możliwe zdiagnozowanie kolizji pępowinowej.
Dlaczego kolizja pępowinowa uznawana jest za szczególnie groźne powikłanie? Może doprowadzić do ostrych zaburzeń hemodynamicznych, w postaci np. zaciśnięcia pępowiny jednego z płodów. Wtedy istnieje ryzyko śmierci jednego dziecka lub obojga dzieci, dlatego diagnoza kolizji wymaga częstszego badania przepływów w naczyniach pępowinowych oraz naczyniach mózgowych płodów, niż w przypadku ciąży pojedynczej.
Owinięcie pępowiną – przyczyny
Pępowina to elastyczny sznur łączący płód z łożyskiem. Składa się z jednej żyły, którą do dziecka dociera krew natlenowana i bogata w składniki odżywcze, oraz dwóch tętnic, które „zabierają” z organizmu płodu krew pozbawioną tlenu i zawierającą zbędne metabolity.
Bardzo ważną składową pępowiny jest galareta Whartona – tkanka łączna, która pozwala na zachowanie przepływu w naczyniach krwionośnych, zabezpieczająca przed ich zaciśnięciem.
Zazwyczaj pępowina ma około 60 cm długości. O zbyt krótkiej pępowinie można powiedzieć, gdy ma około 35 cm, o długiej, gdy ma powyżej 80-100 cm.
Warto zaznaczyć, że owinięcie płodu pępowiną jest wpisane w fizjologię ciąży, nie stanowi patologii, którą należy leczyć. Pojawienie się pętli pępowinowej jest wynikiem ruchów płodu w macicy. Pojedyncze czy podwójne owinięcie płodu pępowiną zazwyczaj nie stanowi czynnika ryzyka powstawania urazów płodu, niedotlenienia czy wystąpienia zgonu wewnątrzmacicznego. Nawet 30% dzieci jest owiniętych pępowiną w chwili porodu, a opętlenie najczęściej zlokalizowane jest na szyi, nie zmienia to faktu, że dzieci te zwykle rodzą się w bardzo dobrym stanie.
Inaczej wygląda postępowanie w sytuacji, gdy płód owinięty jest pępowiną cztery razy i więcej. Wtedy wskazana jest bardzo wnikliwa opieka i monitorowanie stanu płodu, gdyż czterokrotne owinięcie płodu pępowinową uznaje się za stan zagrażający życiu i zdrowiu płodu. Podobnie wygląda sytuacja, gdy na pępowinie występuje węzeł prawdziwy, który wygląda jak supeł na linie.
Nawilża śluzówkę nosową.
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Krople enzymatyczne z laktazą kwaśną i neutralną.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Owinięcie pępowiną – czy daje objawy?
Często owinięcie płodu pępowiną nie daje żadnych objawów, szczególnie na wczesnych etapach ciąży i w drugim trymestrze. W trzecim trymestrze może, ale nie musi dawać objawów.
Owinięcie pępowiną w czasie akcji porodowej może być sygnalizowane przez zaburzenia tętna płodu. Jest również większe ryzyko kwasicy w krwi pępowinowej u dziecka urodzonego z opętleniem.
Wielokrotna pętla pępowinowa na ciele płodu, zdiagnozowana za pomocą USG stanowi powód do rozważenia zakończenia ciąży w terminie porodu przez cięcie cesarskie, gdyż czterokrotne zapętlenie jest istotnym czynnikiem ryzyka niedotlenienia wewnątrzmacicznego i pojawienia się zielonych wód płodowych, czy zaburzeń tętna płodu. Dzieci opętlone co najmniej 4-krotnie, częściej rodzą się z obniżoną punktacją Apgar.
Warto pamiętać, że nie ma opracowanych rekomendacji dotyczących postępowania w przypadku diagnozy jedno- i wielokrotnego owinięcia pępowiną płodu. Lekarz powinien dopasować postępowanie medyczne indywidualnie do stanu zdrowia pacjentki i jej dziecka.
Owinięcie pępowiną a poród naturalny
Pamiętając, że nawet co trzecie dziecko rodzi się opętlone pępowiną można śmiało stwierdzić, że nie stanowi to przeszkody porodowej. Na dodatek przeprowadzone w ostatnich kilkudziesięciu latach badania dowodzą, że fakt owinięcia pępowiną nie jest powodem zgonów wewnątrzmacicznych i okołoporodowych. Wystąpienie owinięcia pępowiną jeszcze w okresie prenatalnym nie przyczynia się do powstania mózgowego porażenia dziecięcego czy do zahamowania wzrostu wewnątrzmacicznego płodu.
W czasie porodu, jeśli wiadomo o opętleniu dziecka pępowiną, należy dokładniej monitorować tętno płodu, aby zareagować na ewentualne zaburzenia. Samo opętlenie nie stanowi podstawy do wykonania cięcia cesarskiego.
Owinięcie pępowiną a cięcie cesarskie
Pojedyncze owinięcie płodu pępowiną nie może stać się podstawą do zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego. Jeśli jednak wystąpią komplikacje okołoporodowe, które wymagają szybkiego ratowania życia matki i/lub dziecka – lekarz powinien bezzwłocznie zadecydować o rozwiązaniu ciąży.
Czterokrotne owinięcie płodu pępowiną jest sytuacją zwiększonego ryzyka pojawienia się powikłań okołoporodowych, dlatego lekarz musi, na podstawie stanu zdrowia matki, dziecka i sytuacji położniczej, podjąć decyzje o najbezpieczniejszym sposobie porodu.
Czy owinięcie pępowiną jest niebezpieczne dla dziecka?
W 2005 roku wykonano planowe cięcie cesarskie kobiecie, której dziecko było opętlone aż 9-krotnie! Mimo tylu owinięć pępowiną dziecko urodziło się zupełnie zdrowe.
Owinięta pępowiną szyja to częsty widok na porodówce, gdyż pojedyncza pętla właśnie na szyi pojawia się u około 21-35% noworodków. Wielokrotne zapętlenie pępowiny spotyka się mniej niż u 4% dzieci. Czy to oznacza, że około 1/3 dzieci powinno urodzić się przez cięcie cesarskie tylko z powodu pojawienia się pętli pępowinowej, skoro żadne badania naukowe nie potwierdzają związku pomiędzy poważnymi zaburzeniami neurologicznymi lub śmiercią płodu a pojawieniem się owinięcia pępowiną?
Pojedyncze owinięcie pępowiną nie jest niebezpieczne dla płodu, a stanowi przejaw fizjologii ciąży. Dopiero wielokrotne owinięcie czy pojawienie się węzła prawdziwego na pępowinie, stanowi czynnik ryzyka wystąpienia poważnych powikłań.
Każdy przypadek lekarz powinien rozpatrywać indywidualnie, wybierając rozwiązanie najlepsze dla mamy i dziecka.
Bibliografia:
1. Silver R. M.: Diagnostyka niegenetycznych przyczyn zgonu płodów. Ginekologia po Dyplomie, 2010, 40-47.
2. Pietrzak Z., Baum M. i in.: „Wpływ okręcenia płodu pępowina na sposób porodu oraz stan noworodka”, Ginekologia Polska, 2008, 79(1), 54-57.
3. Kaczyński J.: „Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury”, Postępy Nauk Medycznych, 2016, 29(7), 505-507.
4. Ropacka-Lesiak M., Lebioda A., Bręborowicz G.: Kolizja pępowinowa w I trymestrze ciąży bliźniaczej jednoowodniowej – czy naprawdę ma znaczenie? Ginekologia Polska, 2012, 9 (83), 708-712.