To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Anatomia małego noska a zapalenie zatok
Każdy człowiek posiada wymienione zatoki przynosowe:
● czołowe — umieszczone w kości czołowej tuż nad oczodołami. Nie występują u noworodków, a w wieku 7-8 lat pozostają nadal słabo wykształcone. Pełen rozwój następuje po osiągnięciu dojrzałości płciowej,
● szczękowe — położone w kości szczękowej nad górnym łukiem zębowym,
● sitowe — znajdują się w kości sitowej, po obu stronach nosa,
● klinowe — położone wewnątrz czaszki w kości klinowej.
Zgodnie z definicją zatoki to jamy wewnątrz kości czaszki wypełnione powietrzem i wyścielone urzęsionym nabłonek bogatym w gruczoły śluzowe. Zatoki odpowiadają za modulację tonu i rezonansu głosu, ogrzewanie oraz nawilżanie powietrza. Aparat śluzowo-rzęskowy ma wyłapywać drobnoustroje, zanieczyszczenia i alergeny. Dzięki synchronicznym ruchom rzęsek śluz wraz ze schwytanymi cząsteczkami jest przesuwany w kierunku ujścia zatok do jamy nosowej, skąd może zostać usunięty na zewnątrz lub spłynąć po tylnej ścianie gardła do żołądka.
Niestety, w trakcie infekcji wirusowej lub bakteryjnej funkcje aparatu śluzowo-rzęskowego zostają zaburzone. Dochodzi do nadmiernego wydzielania śluzu, który z czasem w wyniku złuszczania komórek nabłonka i napływu komórek odpornościowych nie tylko gęstnieje, ale także zmienia zabarwienie. Obrzęk błony śluzowej nosa, zatok i ujść zatok dodatkowo utrudnia swobodny odpływ zalegającej wydzieliny, przez co pojawia się uciążliwe uczucie zatkanego nosa. Wówczas w skutecznej ewakuacji gęstego śluzu z pomocą przychodzi płukanie zatok.
Czym jest płukanie zatok?
Płukanie zatok to metoda oczyszczania jam nosa i zatok przynosowych przy pomocy sterylnego roztworu chlorku sodu (najczęściej izotonicznego bądź hipertonicznego), a także wody morskiej.
Płukanie zatokpolega na zaaplikowaniu izotonicznego lub hipertonicznego roztworu chlorku sodu pod odpowiednim ciśnieniem do jednego nozdrza, przepłynięciu płynu przez zatoki przynosowe i wypłynięciu drugim nozdrzem.
Płukanie zatok pozwala na [1,2]:
● upłynnienie wydzieliny zalegającej w nosie i zatokach — zaleganie wydzieliny w jamie nosowej i zatokach sprzyja kolonizacji drobnoustrojów, prowadząc do chorób dróg oddechowych,
● poprawę wydolności aparatu śluzowo-rzęskowego — lepsza praca rzęsek przekłada się na zwiększony ruch śluzu w kierunku nosowej części gardła, co bezpośrednio oczyszcza błony śluzowe nosa i zatok.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Kiedy warto wykonać płukanie zatok u dziecka? Od jakiego wieku?
Płukanki nosa i zatok służą nie tylko leczeniu infekcji (leczenie objawowe), ale także mogą być stosowane jako codzienna higiena nosa.
Płukanie zatok u dzieci w celach leczniczych wykonuje się w przypadku:
● ostrego i przewlekłego zapalenia zatok,
● ostrego i przewlekłego nieżytu nosa,
● alergicznego nieżytu nosa,
● przed i po zabiegu w obrębie jamy nosowej i/lub zatok (po uprzedniej konsultacji z lekarzem).
Co więcej, oczyszczanie zatok u dzieci za pomocą płukania można zastosować:
● po ekspozycji na dużą ilość alergenów wziewnych, pyłu lub innych zanieczyszczeń,
● jako codzienna profilaktyka i higiena nosa oraz zatok.
Płukanie nosa i zatok można przeprowadzić samodzielnie wyłącznie u dzieci powyżej 4. roku życia. U młodszych maluchów płukanie powinno być wykonywane wyłącznie przez personel medyczny, ze względu na ryzyko zachłyśnięcia i podrażnień dróg oddechowych.
Płukanie zatok i nosa u dzieci – kiedy nie stosować?
Płukanie zatok jest bezpiecznym zabiegiem o potwierdzonych naukowo właściwościach, jednak nie powinno być stosowane:
● u dzieci poniżej 4. roku życia,
● przy całkowicie zatkanej przegrodzie nosowej (konieczne jest wcześniejsze obkurczenie śluzówki nosa),
● podczas stanu zapalnego ucha lub uczucia zatkania,
● przy nadwrażliwości na chlorek sodu lub inne sole,
● u dzieci ze skrzywioną przegrodą nosową należy zachować szczególną ostrożność.
Zatkany nosek a płukanie zatok u dziecka
W ostrym nieżycie nosa, czyli stanie zapalnym błony śluzowej nosa, który może równocześnie przebiegać z zapaleniem zatok przynosowych, główne objawy stanowią katar i zatkany nos. Jak wówczas przeprowadzić płukanie zatok? Początkowo należy obkurczyć błonę śluzową nosa za pomocą kropli zawierających np. ksylometazolinę lub oksymetazolinę. Warto pamiętać, że takie preparaty nie mogą być używane dłużej niż 7 dni. W innym przypadku może dojść do wtórnego rozszerzenia naczyń krwionośnych błony śluzowej i ponownego, ciągłego uczucia zatkania nosa, co wymusza dalsze stosowanie kropli.
Roztwór izotoniczny czy hipertoniczny – co wybrać?
Planując płukanie zatok u dziecka, rodzice stają przed wyborem – roztwór izotoniczny czy hipertoniczny? Efekt terapeutyczny zależy od zawartości soli w danym preparacie. Roztwór izotoniczny (0,9% chlorku sodu, czyli sól fizjologiczna):
● zawiera takie stężenie soli jak płyny ustrojowe,
● dobrze oczyszcza i nawilża błony śluzowe,
● zalecany do codziennej higieny nosa,
● stosowany w celu oczyszczenia nosa i zatok z alergenów.
Roztwór hipertoniczny (stężenie chlorku sodu wyższe niż 0,9%, najczęściej 1,5-3%):
● zawiera stężenie soli wyższe niż płyny ustrojowe,
● szczególnie polecany przy mocnym przekrwieniu błony śluzowej nosa i zatok z dużą ilością gęstego, zalegającego śluzu,
● intensywnie upłynnia zalegającą wydzielinę, ułatwiając jej usunięcie.
Płukanie zatok jak przeprowadzić?
W aptekach dostępne są gotowe zestawy służące do irygacji zatok, które składają się z butelki z aplikatorem i saszetek z chlorkiem sodu do przygotowania roztworu. Do sporządzenia roztworu niezbędna jest przegotowana i ostudzona woda. Nie zaleca się używania wody z kranu. Przed przystąpieniem do przygotowania roztworu konieczne jest dokładnie umycie rąk. Następnie należy postępować zgodnie z poniższymi krokami.
- Do butelki wsypać saszetkę z chlorkiem sodu.
- Napełnić butelkę przegotowaną i ostudzoną wodą do linii wyznaczonej na butelce (240 ml).
- Zakręcić butelkę i energicznie potrząsnąć butelką, doprowadzając do całkowitego rozpuszczenia proszku.
- Pochylić dziecko nad zlewem bądź miską delikatnie przechylając głową w bok.
- Przyłożyć końcówkę butelki do wyżej położonego otworu nosowego i poprosić dziecko by oddychało przez usta.
- Płynnym ruchem ścisnąć butelkę w taki sposób, by z butelki wydobywał się ciągły strumień, dostając się do jednego nozdrza i wypływając drugim.
- Przechylić delikatnie głowę dziecka w drugą stronę i powtórzyć kroki 4-6 na drugim otworze nosowym.
- Dziecko nie powinno połykać roztworu.
- Po zakończeniu płukania zatok należy poprosić dziecko o delikatne wydmuchanie nosa.
- Pozostałość roztworu wylać.
- Butelkę dokładnie umyć i osuszyć przed kolejnym użyciem.
Płukanie zatok powinno się wykonywać 1 lub 2 razy dziennie. Ostatnie płukanie nie powinno być przeprowadzane później niż godzinę przed planowanym snem dziecka.
Płukanie nosa u dzieci poniżej 4. roku życia i niemowląt – dlaczego nie wolno wykonywać płukania zatok samodzielnie?
Typowe zestawy stosowane do płukania jam nosa i zatok są przeznaczone do użytku u dzieci powyżej 4. roku życia. Istnieje kilka powodów, dla których zaleca się unikanie tej praktyki u najmłodszych dzieci:
● brak współpracy z maluchem — prawidłowe płukanie zatok wymaga współpracy i zrozumienia ze strony dziecka co do właściwego oddechu buzią, a nie noskiem,
● ryzyko zachłyśnięcia — u małych dzieci może dojść do zachłyśnięcia się roztworem, powodując zagrażające życiu problemy z oddychaniem,
● delikatność struktur anatomicznych — niewłaściwie przeprowadzone płukanie zatok pod wysokim ciśnieniem może potencjalnie podrażniać nos i zatoki, prowadząc do podrażnień, a nawet urazów.
Zamiast płukania zatok u małych dzieci zaleca się stosowanie innych metod łagodzenia objawów zapalenia zatok, takich jak nebulizacje, zakraplanie soli fizjologicznej do nosa, nawilżanie powietrza w pomieszczeniu.
Upłynnia gęstą i zalegającą wydzielinę. Udrożnia nos i zatoki.
Ampułki do inhalacji rozrzedzające zalegającą wydzielinę.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Zestaw do płukania nosa i zatok.
Źródła:
[1] Nasal irrigations: good or bad? | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[2] Saline nasal irrigation for upper respiratory conditions | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/