Rozszerzanie diety niemowląt – początki
Rozszerzanie diety niemowlaka rozpoczynamy między 17. a 26. tygodniem życia. Robimy to po to, aby:
- dostarczyć dziecku dodatkowych wartości odżywczych,
- nauczyć gryzienia i żucia,
- zaproponować nowe smaki,
- zaspokoić głód przy pomoc pokarmów stałych.
Początkom wprowadzania produktów uzupełniających niestety towarzyszą tzw. „problemy brzuszkowe” – dzieje się tak dlatego, że przewód pokarmowy malucha nie jest do końca gotowy na przyjmowanie i trawienie innych niż mleko produktów.
To dlatego na etapie rozszerzania diety mogą pojawić się np.
- kolki niemowlęce,
- dyschezja,
- biegunki czynnościowe bądź zaparcia czynnościowe.
Zaparcia czynnościowe mogą dotyczyć nawet 30% niemowląt. Problemy z kupką u niemowląt nie muszą być powodem do niepokoju, o ile nie trwają zbyt długo i o ile nie towarzyszą im inne niepokojące objawy (gorączka, wymioty, utrata masy ciała, krew w kale).
Dietetyczne przyczyny zaparć u niemowląt
- Zmiana mleka mamy na mleko modyfikowane – u dzieci karmionych mieszankami częściej pojawiają się zaparcia. Co więcej, karmienie piersią przez okres krótszy niż 6 miesięcy wiąże się istotnie z większym wskaźnikiem zaparć czynnościowych.
- Zmiana mleka początkowego na mleko następne – różnią się składem i dziecko musi nauczyć się trawienia innych składników.
- Nieodpowiednie proporcje mieszanki mleko modyfikowane/woda.
- Zbyt mała ilość płynów w diecie – dzieci w momencie rozpoczęcia rozszerzania diety powinny zacząć uczyć się pić z otwartego kubeczka/bidonu z rurką.
- Zbyt mała ilość błonnika w diecie – znajduje się przede wszystkim w warzywach, owocach i produktach zbożowych. Należy pamiętać, że niektóre warzywa mogą być przydatne w zaparciach, a inne odwrotnie – mogą utrudniać wypróżnianie (patrz tabele poniżej). Tak samo w przypadku owoców i różnego stopnia przemiału produktów zbożowych. Okazuje się, że dzieci cierpiące na zaparcia spożywają znacznie mniej owoców i warzyw tygodniowo w porównaniu z dziećmi bez zaparć.
Jakie produkty mogą powodować zaparcia u niemowląt – produkty niewskazane w nadmiarze
| Produkty zbożowe | Kasze drobnoziarniste (manna, kuskus, kukurydziana), płatki ryżowe, kleik ryżowy, ryż biały, makaron pszenny, pieczywo z mąki pszennej, pieczywo drożdżowe |
| Produkty mleczne | Ser żółty, śmietana |
| Warzywa | Gotowana marchew, ziemniak, kapusta, cebula, groch, fasola, ciecierzyca |
| Owoce | Banany, czereśnie, gotowane jabłko |
Jak widać, produkty, które mogą wywoływać zaparcia u niemowląt, podaje się maluchom jako pierwsze – kaszki zbożowe, pieczywo pszenne, gotowana marchew i ziemniaki, banany czy gotowane jabłko. Oczywiście mogą one występować w diecie niemowlęcia, ale w rozsądnych ilościach i pamiętając o odpowiedniej podaży wody źródlanej.
Tłuste produkty mleczne, takie jak ser żółty i śmietana, mogą okazać się zbyt ciężkie dla delikatnych jelit maluszka. Jeżeli dojdzie u niemowlaka do zaparcia po konkretnym produkcie spożywczym, należy wstrzymać się z jego podawaniem lub podać go następnym razem mniejszej ilości, aby uniknąć ponownych nieprzyjemnych dolegliwości.
Jakie produkty mogą pomagać w zaparciach u niemowląt – produkty wskazane
| Produkty zbożowe | Kasze gruboziarniste (jaglana, gryczana, jęczmienna, bulgur); płatki owsiane, orkiszowe, jaglane; ryż brązowy; makaron pełnoziarnisty; pieczywo razowe, graham |
| Produkty mleczne | Serek naturalny, kefir, jogurt, maślanka |
| Warzywa | Surowy pomidor, ogórek, papryka; gotowane pietruszka, seler, burak, brokuł, dynia, szpinak |
| Owoce | Starte surowe jabłko lub gruszka, śliwka w postaci przecieru, kiwi w postaci musu; suszone śliwki, rodzynki, żurawina; kompoty bez cukru z jabłka, gruszki, śliwki |
Wprowadzenie do diety niemowlęcia z zaparciami produktów wymienionych w powyższej tabeli (sukcesywne, nie wszystkie na raz) poskutkuje ułatwionym pasażem jelitowym. Wszystkie są bezpieczne w diecie dzieci, o ile nie stwierdzono alergii na którykolwiek składnik. To produkty o zwiększonej ilości błonnika pokarmowego, które dla prawidłowego trawienia potrzebują zwiększonej podaży wody, dlatego należy w tym czasie zwracać uwagę czy dziecko ma kubek lub bidon w zasięgu swoich rąk.
Więcej praktycznych wskazówek opisałam tutaj: Zaparcia u dziecka – jakie posiłki mogą pomóc maluchowi?
Aby uniknąć problemu zaparć u niemowląt, nie możemy doprowadzić do nadmiernej ilości zapierających składników diety – ważna jest różnorodność spożycia produktów błonnikowych. Szczególną uwagę należy przykładać do odpowiedniej podaży wody.
Może okazać się, że zaparcia będą nieuniknione w rozwoju przewodu pokarmowego małego dziecka – układ pokarmowy ciągle dojrzewa w pierwszych latach życia. Maluchy częściej niż dorośli cierpią na bóle brzucha, biegunki i zaparcia. Między innymi dlatego, że proces trawienia, żucie, gryzienie i perystaltyka jelit nie osiągnęły pełni swoich możliwości. Niezaprzeczalną rolę w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego ma też mikrobiota jelitowa, która stopniowo przyzwyczaja się do nowych składników w diecie.
Załęski, A., Czyżniejewska, N. (2018). Najczęstsze zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego u dzieci – część I. Forum Pediatrii Praktycznej, dostęp online: https://forumpediatrii.pl/artykul/najczestsze-zaburzenia-czynnosciowe-przewodu-pokarmowego-u-dzieci-czesc-i
Ciborowska, H., Rudnicka, A. (2017). Żywienie w zaparciu, W: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL.
Waterham, M., Kaufman, J., & Gibb, S. (2017). Childhood constipation. Australian family physician, 46(12), 908–912.
Koppen, I. J. N., Vriesman, M. H., Saps, M., et al. (2018). Prevalence of Functional Defecation Disorders in Children: A Systematic Review and Meta-Analysis. The Journal of Pediatrics, 198, 121–130.e6.