Bierne palenie w ciąży
Rozróżnia się dwa rodzaje palenia papierosów: czynne i bierne. Z tym pierwszym mamy do czynienia, gdy ktoś aktywnie pali tytoń i wdycha wytwarzające się podczas jego spalania substancje. O paleniu biernym można mówić, kiedy kobieta w ciąży sama wprawdzie nie pali, ale wdycha dym tytoniowy powstający podczas palenia papierosów przez inną osobę (np. domownika).
W dymie tytoniowym znajduje się kilkaset składników w fazie gazowej oraz ponad 3000 w fazie cząsteczkowej. Wiele z nich to związki o potwierdzonym działaniu rakotwórczym.
Wbrew pozorom do wywołania negatywnych efektów palenia tytoniu ekspozycja na dym wcale nie musi być długotrwała. Wystarczy chwila, aby u biernego palacza pojawiły się takie objawy, jak zaczerwienienie i łzawienie oczu czy kaszel. Długotrwałe palenie bierne może prowadzić m.in. do:
- zapalenia oskrzeli;
- Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc;
- zmian nowotworowych w obrębie jamy ustnej, gardła lub płuc.
Według obecnego stanu wiedzy zdaniem WHO [1] nie ma bezpiecznego poziomu ekspozycji na dym tytoniowy – każda jest szkodliwa. Warto pamiętać, że choć bezpośrednio biernym palaczem jest kobieta w ciąży, poprzez łożysko szkodliwe substancje trafiają również do organizmu jej dziecka.
Przeczytaj także: Co to znaczy urodzić tęczowe dziecko?
Skutki palenia w ciąży
Skutki palenia w czasie ciąży dotyczą zarówno matki, jak i dziecka. Z jakich konsekwencji należy sobie zdawać sprawę sięgając po papierosy?
Skutki palenia w ciąży dla matki
Palenie tytoniu w okresie ciąży to dla marki przede wszystkim ryzyko wcześniejszego porodu, a nawet poronienia. Wiadomo też, że kontakt ze związkami zawartymi w tytoniu, może spowodować błędne usadowienie się łożyska lub nawet jego przedwczesne odklejenie. Taki stan zagraża zdrowiu matki oraz dziecka i wymaga niezwłocznej konsultacji medycznej.
Poza powikłaniami związanymi z rozwojem płodu, skutki palenia w czasie ciąży dla matki są związane z bezpośrednim kontaktem z substancjami znajdującymi się w dymie tytoniowym [2]. Wśród nich można wymienić m.in.:
- nikotynę – silna neurotoksyna o działaniu uzależniającym;
- tlenek węgla – uniemożliwia wiązanie hemoglobiny z tlenem;
- dwutlenek azotu – gaz uszkadzający nabłonek wyściełający drogi oddechowe;
- amoniak i akroleina – działają drażniąco na drogi oddechowe i hamują ich funkcje;
- cyjanowodór – działa silnie toksycznie.
Kontakt ze szkodliwymi związkami jest tym groźniejszy, że obowiązujące przepisy określają maksymalny poziom jedynie kilku z nich, w tym nikotyny i tlenku węgla.
Skutki palenia w ciąży dla dziecka
Dla dziecka palenie w ciąży oznacza obciążenie organizmu szkodliwymi związkami jeszcze przed narodzeniem. Przede wszystkim sięganie przez kobietę po papierosy powoduje wzrost tętna u płodu oraz niedokrwienie rozwijającego się organizmu. Pośredni kontakt z tytoniem pociąga za sobą również mniejszą masę ciała (nawet o 500 g) oraz jego wymiary, w tym mniejszy obwód głowy. Im więcej papierosów pali matka, tym większa szkoda dla zdrowia dziecka.
Kontakt z dymem tytoniowym zwiększa ryzyko wykształcenia się wad rozwojowych, w tym w obrębie serca, płuc lub podniebienia. Wśród innych potencjalnych skutków wymienia się też [3]:
- większe ryzyko wcześniactwa;
- niższy iloraz inteligencji;
- słabszą odporność i większą zapadalność na choroby;
- większe ryzyko agresji oraz ADHD;
- zwiększone ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej.
Co ciekawe, zmiany nie zawsze muszą być widoczne od razu po narodzeniu dziecka. Skutki palenia w czasie ciąży często nie ujawniają się przez wiele lat. Poza tym mogą wystąpić nawet wtedy, gdy maluch urodził się w perfekcyjnym stanie zdrowia według powszechnie stosowanej skali Apgar.
Aby zabezpieczyć płód przed negatywnymi skutkami palenia tytoniu, najlepiej pozbyć się nałogu jeszcze przed zajściem w ciążę. Dotyczy to obojga partnerów! Nie ma również medycznych przeciwwskazań, aby walkę z uzależnieniem podjąć wtedy, kiedy dziecko się rozwija, choć niewątpliwie dla matki będzie to dodatkowy stres.
Sporadyczne palenie w ciąży też jest szkodliwe
Choć oczywiście skutki palenia podczas ciąży są mniejsze, kiedy kobieta wypali kilkanaście papierosów, niż w sytuacji regularnego nałogu, żadnej ilości nikotyny nie uznaje się za bezpieczną. Lekarze stoją na stanowisku, że palenie tytoniu jest równie szkodliwe niezależnie od trymestru.
W okresie ciąży, a także karmienia dziecka, najlepiej definitywnie zrezygnować z używek. Rodzice minimalizują wtedy ryzyko ekspozycji dziecka na szkodliwe substancje. Dotyczy to nie tylko klasycznego tytoniu, ale również takich rozwiązań jak popularny IQOS [4].
Może zainteresować Cię także: 6 pytań do położnej – hipnoporód
To lek bez recepty wskazany w odzwyczajaniu się od palenia tytoniu i zmniejszeniu głodu nikotynowego u osób, które chcą przestać palić. Celem stosowania leku DENICIT jest trwałe zaprzestanie używania produktów zawierających nikotynę. Zawiera cytyzynę, która zwiększa ok. 3-krotnie szansę na rzucenie palenia¹.
¹Hajek P et al.: Efficay of cytisine in helping smokers quit;systematic review and meta-analysis. Thorax, 2013
1. https://www.who.int/news/item/16-03-2021-new-brief-outlines-devastating-harms-from-tobacco-use-and-exposure-to-second-hand-tobacco-smoke-during-pregnancy-and-throughout-childhood];
2. Hamadneh S, Hamadneh J. Active and Passive Maternal Smoking During Pregnancy and Birth Outcomes: A Study From a Developing Country. Ann Glob Health. 2021;87(1):122. Published 2021 Dec 3. doi:10.5334/aogh.3384;
3. Diabelková J, Rimárová K, Urdzík P, et al. Influence of maternal smoking during pregnancy on birth outcomes. Cent Eur J Public Health. 2022;30(Supplement):S32-S36. doi:10.21101/cejph.a6811;
4. https://zdrowie.pap.pl/uzaleznienia/niezdrowa-alternatywa-dla-papierosow