Wpływ nadmiaru cukru w diecie na rozwój i zdrowie dziecka
Negatywne skutki nadmiaru spożywanego cukru mogą dotyczyć dziecka na każdym etapie rozwoju – od życia w łonie matki (nadmiar cukru spożywanego przez kobietę w ciąży), po dzieciństwo i młodość. Zwykle najmniej odległym i najbardziej widocznym rezultatem tego rodzaju diety jest nadmierna masa ciała oraz próchnica zębów. Dalsze konsekwencje namiaru podaży cukrów to insulinooporność, cukrzyca, dyslipidemie (prowadzące m.in. do miażdżycy naczyń krwionośnych) nadciśnienie i inne choroby układu krążenia oraz schorzenia o podłożu zapalnym.
Cukier powinien być spożywany tylko jako część posiłku i pod naturalnymi postaciami m.in. jako: mleko kobiece, mleko zwierzęce, niesłodzone produkty mleczne i świeże owoce, a nie jako słodzone napoje, soki owocowe, koktajle mleczne i/lub słodzone produkty mleczne, słodzone produkty piekarnicze.
W ostatnim czasie podkreśla się, że soki owocowe i słodzone napoje owocowe należą do napojów wysokoenergetycznych, które mogą być związane z występowaniem otyłości wśród małych dzieci. Szacuje się, że nawet pół szklanki soku owocowego dziennie zwiększa ryzyko wystąpienia otyłości aż o 30%.
Cukry w postaci płynnej powinniśmy zastępować wodą lub niesłodzonymi napojami mlecznymi. Natomiast w przypadku wyrobów piekarniczych, mąk i makaronów należy wybierać produkty pełnoziarniste, takie jak: pełnoziarnisty chleb lub makaron, płatki owsiane, prażona kukurydza, komosa ryżowa, brązowy lub dziki ryż.
Tłuszcz w diecie a rozwój chorób metabolicznych
Według dostępnych źródeł naukowych istnieją ograniczone dowody na to, że dieta z niską zawartością tłuszczów znacząco wpływa na rozwój miażdżycy w przyszłości.
Tłuszcze są niezbędne w diecie dziecka, nie wolno ich ograniczać, ale należy wybierać mądrze ich rodzaj (przewaga tłuszczów nienasyconych nad nasyconymi). Nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych wiąże się ze wzrostem poziomu cholesterolu we krwi i chorobami serca w późniejszym życiu. Niektóre pokarmy o wyższej zawartości tłuszczów nasyconych, takie jak ser, warto jednak włączyć do diety malucha, ponieważ dostarczają ważnych składników odżywczych, takich jak witaminy z grupy B i wapń. Inne produkty spożywcze, ciasta, herbatniki, fast foody itp. są często bogate w tłuszcze nasycone, ale dostarczają niewiele witamin i minerałów. Powinny być zdecydowanie ograniczone w diecie dzieci.
Tłuszcze nasycone pochodzą głównie ze źródeł zwierzęcych, takich jak: czerwone mięso, parówki, masło i inne pełnotłuste produkty mleczne.
Jednonienasycone kwasy tłuszczowe występują m.in. w awokado; maśle orzechowym, orzechach (migdały i orzechy pekan) oraz w olejach z oliwek, orzechów ziemnych i rzepaku. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, występują w większości olejów roślinnych, takich jak olej kukurydziany i sojowy. Kwasy tłuszczowe omega-3 (rodzaj wielonienasyconych kwasów tłuszczowych) występują w tłustych rybach, takich jak łosoś, orzechy włoskie i nasiona lnu.
Podczas gotowania warto szukać sposobów na zastąpienie tłuszczów nasyconych olejami roślinnymi i orzechowymi, które dostarczają niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy E.
Dlaczego warto zadbać o dostarczanie dzieciom niezbędnych dobrych kwasów tłuszczowych? Niektóre witaminy: A, D, E i K rozpuszczalne są tylko w tłuszczach, a więc ich brak diecie może ograniczyć wchłanianie tych witamin i skutkować niedoborami.
Dieta uboga w witaminy i mikroelementy a rozwój dziecka
Mikroelementy to pierwiastki występujące w przyrodzie w śladowych ilościach. Należą do nich między innymi: cynk, potas, wapń, żelazo, miedź, magnez, jod i wiele innych. Część z nich odgrywa niezastąpioną rolę w organizmie małego człowieka, a ich niedobór może powodować problemy zdrowotne.
- Niedobór wapnia – zaburzenia rozwoju zębów i kości, pracy serca i układu nerwowego.
- Niedobór żelaza – anemia z niedoboru żelaza.
- Niedobór jodu – niedoczynność tarczycy, opóźnienie rozwoju psychicznego i fizycznego.
- Niedobór potasu – zaburzenia pracy serca.
- Niedobór cynku – problemy skórne i z paznokciami, wypadanie włosów.
- Niedobór fluoru – niszczenie szkliwa nazębnego, zaburzenia rozwoju kości.
Profilaktyczna suplementacja mikroelementów u zdrowych dzieci nie jest zalecana, jednak podstawą zapobiegania niedoborom jest zbilansowana dieta, bogata w różne składniki odżywcze – m.in. owoce warzywa, kasze, orzechy, nasiona.
Suplementacja witaminy D
Witamina D odgrywa kluczową rolę w równowadze gospodarki wapniowo-fosforanowej i metabolizmie kości. W wyniku niedoboru witaminy D następuje spadek wchłaniania wapnia i fosforu w jelitach, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia poziomu wapnia we krwi i skutkuje rozwojem nadczynności przytarczyc (niewielkich gruczołów położonych w sąsiedztwie tarczycy). Nadczynność przytarczyc prowadzi do zwiększenia wydzielania fosforu z moczem i przyspieszonej demineralizacji kości. Może to prowadzić do osteomalacji (osłabienia i niedostatecznej mineralizacji kości) i osteoporozy (zaburzenia struktury tkanki kostnej) u dorosłych oraz osteomalacji i krzywicy u dzieci. Niedobór witaminy D może powodować także takie objawy jak:
- zmęczenie,
- zaburzenia snu,
- zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego,
- obniżenie odporności.
Witamina D jest obecnie jedyną witaminą, której dodatkowa suplementacja zalecana jest u wszystkich noworodków, niemowląt, dzieci i dorosłych. Według wytycznych dawki witaminy D, które powinny być przyjmowane uzależnione są od wieku, masy ciała oraz ilości witaminy D przyjmowanej z pokarmem i wynoszą kolejno:
1. Noworodki–niemowlęta do 6. miesiąca życia: 400 IU/dobę (niezależnie od sposobu karmienia).
2. Niemowlęta od 6.do 12. miesiąca życia – dawka 400–600 IU/dobę – w zależności od masy ciała dziecka i ilości witaminy D w diecie.
3. Dzieci od 1 r.ż. do 10 r.ż. – 600–1000 IU/dobę, w zależności od masy ciała dziecka i ilości witaminy D w diecie.
4. Dzieci z otyłością 1600–4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości i ilości witaminy D w diecie.
5. Młodzież od 11. do 18 r.ż. i dorośli – 800–2000 IU/dobę w zależności od masy ciała dziecka i ilości witaminy D w diecie.
Suplementacja witaminy D jest zalecana i bezpieczna przez cały rok. Stanowi inwestycję w zdrowe kości, prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i zdrowie psychiczne.
Sposób przygotowania posiłków i ich wpływ na wartość odżywczą pokarmu
Duże badania naukowe wielokrotnie wykazały istotny związek między spożywaniem wysoko przetworzonej żywności a ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy i nowotworów. Jako rodzic wiem, że czasem ciężko uniknąć żywności, która została przetworzona, należy jednak pamiętać by ograniczyć jej spożywanie do minimum.
Podobne skutki jak spożywanie przetworzonych pokarmów może mieć spożywanie posiłków niewłaściwie przygotowanych. Smażenie w głębokim tłuszczu, używanie do smażenia tłuszczów nasyconych (np. smalcu), bardzo długie gotowanie – pozbawiają produktów witamin i zmieniają niekorzystnie ich wartość odżywczą. Najlepsze dla zdrowia naszych dzieci pozostaje przyrządzanie posiłków na parze, duszenie i gotowanie, a także spożywanie surowych owoców i warzyw.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
Bibliografia:
Lee JY, So TY, Thackray J. A review on vitamin d deficiency treatment in pediatric patients. J Pediatr Pharmacol Ther. 2013 Oct;18(4):277-91.
O’Connor TM, Yang SJ, Nicklas TA. Beverage intake among preschool children and its effect on weight status. Pediatrics. 2006 Oct;118(4):e1010-8.
Olson RE. Is it wise to restrict fat in the diets of children? J Am Diet Assoc. 2000 Jan;100(1):28-32.
Rupérez AI, Mesana MI, Moreno LA. Dietary sugars, metabolic effects and child health. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2019 May;22(3):206-216
Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i wsp.: Zasady suplementacji i leczenia witaminą D –nowelizacja 2018. Postępy Neonatologii, 2018; 24 (1).
Yakoob MY, Lo CW. Nutrition (Micronutrients) in Child Growth and Development: A Systematic Review on Current Evidence, Recommendations and Opportunities for Further Research. J Dev Behav Pediatr. 2017 Oct;38(8):665-679.