Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
Krople do uszu wspomagające leczenie stanów zapalnych.
Krople usuwające złogi woskowiny usznej.
Ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci – budowa ucha dziecka
Ostre zapalenie ucha środkowego to stan zapalny, który obejmuje wyściółkę ucha środkowego. Najczęściej dotyka dzieci do 2. roku życia [1]. Dane z USA pokazują, że wśród pociech do 7. roku życia, zapalenie ucha przebyło około 95%, a u 70% występowało częściej niż 1 raz w roku [2].
Mali pacjenci chorują znacznie częściej niż dorośli. Wynika to z charakterystycznej budowy ucha środkowego, co ułatwia przenoszenie patogenów. Pierwszą różnicą jest krótkiej długości trąbka słuchowa (Eustachiusza), pełniąca następujące funkcje:
● wyrównuje ciśnienie pomiędzy uchem środkowym a środowiskiem zewnętrznym — trąbka otwiera się w nosowej (górnej) części gardła w przypadku ziewania, kichania i przełykania. W pozostałym sytuacjach pozostaje zamknięta,
● odprowadza wydzieliny z ucha środkowego,
● napowietrza ucho środkowe,
● chroni ucho przed inokulacją patogenów pochodzących z górnej części gardła.
Starsze dzieci chorują znacznie rzadziej na zapalenie ucha środkowego. Dlaczego? Ich trąbka słuchowa jest szersza i sztywniejsza oraz ustawiona delikatnie pionowo — wydzieliny spływającej z nosowej części gardła są łatwo odprowadzane z trąbki słuchowej i nie trafiają do ucha środkowego.
U niemowląt i młodszych dzieci trąbka słuchowa jest węższa, bardziej elastyczna, krótsza oraz ustawiona poziomo. Przez to jest bardziej podatna na zatrzymywanie odpływu wydzieliny i zapadanie się, co prowadzi do namnażania drobnoustroje, będących przyczyną infekcji.
Około 6. miesiąca życia niemowlęta stają się ogólnie bardziej podatne na infekcje. Tracą ochronę w postaci przeciwciał matki, które otrzymały jeszcze przed urodzeniem. Karmienie piersią wydaje się częściowo chronić dzieci przed zakażeniami, w tym infekcjami ucha, gdyż matczyne mleko jest bogate w przeciwciała — IgA, IgM, IgG, SIgM, SIgA [3].
Przeczytaj także: Nieoczywiste zastosowanie mleka matki
Co wywołuje zapalenie ucha środkowego?
Czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe predysponują dzieci do infekcji ucha środkowego [4]. W większości przypadków alergia lub infekcja górnych dróg oddechowych powoduje przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa, nosogardła i trąbki słuchowej. Stan zapalny prowadzi do niedrożności w przesmyku trąbki słuchowej (najwęższa część), co powoduje nagromadzenie wydzieliny ucha środkowego i zablokowanie jej odpływu do gardła. Wtórne zakażenie bakteryjne lub wirusowe powoduje ropienie i wywołuje objawy ostrego zapalenia ucha środkowego [5].
Czynnik predysponujące do rozwoju ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci [4, 6]
- Wiek – im dziecko jest młodsze, tym bardziej niedojrzały układ immunologiczny oraz odmienna budowa ucha środkowego,
- Karmienie mlekiem modyfikowanym – karmienie piersią przez co najmniej 3 miesiące wykazuje działanie ochronne. Jest to związane z utrzymywaniem właściwej pozycji niemowlęcia podczas karmienia piersią, lepszymi odruchami ssania oraz zawartością matczynych przeciwciał.
- Uczęszczanie do żłobka lub przedszkola – kontakt z liczną grupą dzieci i opiekunami przedszkolnymi ułatwia rozprzestrzenianie się patogenów bakteryjnych oraz wirusowych.
- Bierne wdychanie dymu tytoniowego.
- Niedawno przebyte zapalenie ucha środkowego leczone antybiotykami.
- Sezon – zwiększona zachorowalność występuje jesienią i zimą.
- Choroby współistniejące— dzieci z alergicznym nieżytem nosa, rozszczepem podniebienia lub zespołem Downa.
Większość przypadków ostrego zapalenia ucha środkowego jest wywołana przez obecność [7,8]:
● bakterii:
○ dwoinki zapalenia płuc — przyczyna 40-50% zakażeń ucha,
○ pałeczki grypy — odpowiada za 30-40%,
○ Moraxella catarrhalis – 10-15%,
○ innych — paciorkowiec z grupy A, bakterie anaerobowe,
● wirusów:
○ syncytialny wirus oddechowy (RSV),
○ adenowirusy,
○ rinowirusy,
○ wirus grypy.
Izolowane zakażenia wirusowe stanowią przyczynę około 10% infekcji, a w 40% współistnieją z infekcją bakteryjną [7].
Zapalenie ucha środkowego u dzieci – objawy ogólne
Objawy kliniczne zapalenia ucha środkowego są różne dla maluchów i starszaków. U niemowląt i dzieci do 2. roku życia rodzice obserwują:
● duży niepokój — silny płacz, bardzo często podczas karmienia, kiedy dochodzi do zmian ciśnienia wewnątrz ucha,
● skoki gorączki,
● wymioty,
● pocieranie, drapanie uszu jako oznaka dolegliwości bólowych — ból ucha (otalgia) występuje rzadziej niż u starszych pociech [4],
● biegunka,
● zmniejszony apetyt,
● przebieg bezobjawowy u około 10% chorych.
Pociechy powyżej 2. roku życia prezentują bardziej specyficzne symptomy zapalenia ucha środkowego [9]:
● ból ucha, nasilający się w nocy i w pozycji leżącej,
● objawy infekcji górnych dróg oddechowych — katar, zatkany nos, ból gardła, kaszel,
● wysoka gorączka (do 39-40°C) i dreszcze,
● szumy uszne,
● niedosłuch o różnym nasileniu (zależy od postępu choroby),
● złe samopoczucie i ogólne rozdrażnienie,
● ból ucha podczas pociągania,
● ewentualny samoistny wysięk z ucha.
Zapalenie ucha środkowego u dzieci i jego etapy
Środkowe zapalenie ucha przebiega w 4 następujących po sobie stadiach:
- nieżytowym,
- wysiękowym,
- ropnego wysięku
- gojenia [10].
Zapalenie ucha środkowego u dzieci – etap nieżytowy
Na początku pojawia się przekrwienie błony śluzowej. Niedrożność trąbki słuchowej, wywołanej stanem zapalnym, początkowo wytwarza podciśnienie w jamie ucha środkowego. Poczuciu pełności w uchu towarzyszy postępujący ubytek słuchu. W badaniu ucha wyraźnie przekrwiona błona bębenkowa wzdłuż rękojeści młoteczka, części wiotkiej i na obwodzie. Współtowarzyszy umiarkowana otalgia i podwyższona ciepłota ciała.
Zapalenie ucha środkowego u dzieci – etap wysięku
Surowica, fibryna, krwinki czerwone i leukocyty wielojądrzaste przedostają się do śluzu wydzielanego przez komórki kubkowe. Wysięk wypełnia jamę ucha środkowego i podnosi ciśnienie. Błona bębenkowa staje się pogrubiona i wybrzuszona, co prowadzi do przewodzeniowego ubytku słuchu i bólu ucha. Pojawia się wysoka gorączka. U dzieci obszar wyrostka sutkowatego (część kości skroniowej) może stać się tkliwy i opuchnięty.
Zapalenie ucha środkowego u dzieci – etap ropny
Często określany jako ostre ropne zapalenie ucha środkowego. Na tym etapie dochodzi do spontanicznego pęknięcia błony bębenkowej, a w jamie ucha środkowego powstaje ropa. Objawy obejmują utratę słuchu, wypływającą ropną wydzielinę z ucha, tkliwość wyrostka sutkowatego i możliwe utworzenie ropnia.
Zapalenie ucha środkowego u dzieci – etap gojenia
U około 95% chorych infekcja ustępuje bez żadnych komplikacji. U 5% dochodzi do rozwoju powikłań, takich jak: zapalenie wyrostka sutkowatego, porażenie nerwu trójdzielnego, ropień opon twardych.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Diagnostyka ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci
Do diagnozowania stanu zapalnego w uchu środkowym można zastosować:
● otoskopię zwykłą lub pneumatyczną (wziernikowanie ucha) – badanie podstawowe,
● tympanometrię,
● audiometrię tonalną,
● paracentezę.
Obraz w badaniu otoskopowym zależy od etapu zaawansowania choroby. Zwykle uwidacznia pogrubienie błony bębenkowej i zmienioną barwę na szaro-żółtą, brunatną lub żółtą. Ponadto obserwuje się uwypuklenie błony bębenkowej, jej upośledzoną ruchomość, pęcherzyki powietrza, poziomy płynów, zwiększone napięcie i przekrwienie. W przypadku pęknięcia błony uwidacznia się ropny wyciek, pulsujący razem z tętnem.
Rozpoznanie zapalenia ucha środkowego odbywa się na podstawie potwierdzenia wszystkich kryteriów [11]:
● choroba zaczyna się nagle, towarzyszy jej silny ból ucha (u niemowląt objawia się dotykaniem, szarpaniem małżowiny), niepokój, płacz, gorączka i niekiedy wyciekająca ropa z ucha,
● potwierdzenie obecności płynu w jamie ucha środkowego na podstawie badania otoskopowego,
● stwierdzenie podmiotowych i przedmiotowych objawów, typowych dla zapalenia ucha środkowego, które zaburzają codzienne funkcjonowanie lub sen.
Kryteria diagnostyczne poszczególnych rodzajów zapalenia ucha środkowego
Infekcja ucha środkowego u dzieci może przyjąć formę ostrego, ropnego, wysiękowego czy przewlekłego zapalenia. W celu zdiagnozowania poszczególnych rodzajów wyróżniono kilka charakterystycznych oznak opisanych w poniższej tabeli [12].
| Zapalenie ucha | Kryteria diagnostyczne |
| Ostre zapalenie ucha środkowego | ● ostry początek,● wysięk w uchu środkowym, na co wskazuje wybrzuszenie błony bębenkowej, ograniczona ruchliwość błony lub jej brak, poziom płynu widoczny za błoną,● objawy zapalenia ucha środkowego, na które wskazuje przekrwienie błony bębenkowej lub silny ból, zaburzające sen i normalną aktywność, |
| Przewlekłe zapalenie ucha środkowego | ● utrzymujące się cechy infekcji ucha środkowego podczas antybiotykoterapii,● nawrót w ciągu miesiąca od zakończenia leczenia, |
| Nawracające zapalenie ucha środkowego | ● 3 epizody ostrego zapalenia ucha środkowego w ciągu 6 miesięcy lub 4 infekcje w ciągu ostatnich 12 miesięcy, |
| Wysiękowe, ostre zapalenie ucha środkowego | ● płyn za błoną bębenkową przy braku cech ostrego zapalenia, |
| Przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego | ● przedłużająca się obecność płynu za nieprzerwaną błoną bębenkową z jednoczesnym brakiem objawów ostrego zapalenia, |
| Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego | ● uporczywe zapalenie ucha środkowego lub jamy wyrostka sutkowatego,● nawracający wyciek z ucha przez perforowaną błonę bębenkową. |
Jak leczyć zapalenie ucha środkowego u dziecka?
Głównym założeniem leczenia każdego ostrego zapalenia ucha środkowego jest eliminacja objawów i zapobieganie nawrotom infekcji [13]. U większości małych pacjentów (70-90%) choroba ustępuje samoistnie w ciągu 7-14 dni, dlatego antybiotyki nie powinny być rutynowo przepisywane wszystkim chorym [14]. Wstrzymanie decyzji o rozpoczęciu antybiotykoterapii zmniejsza koszty leczenia i działanie niepożądane wywołane lekami oraz minimalizuje powstawanie opornych szczepów bakterii [15].
U każdego dziecka na samym początku należy wdrożyć leczenie objawowe, by zmniejszyć uciążliwe dolegliwości bólowe. Dostępne opcje obejmują:
● paracetamol — u dzieci o masie poniżej 40 kg: 12-15 mg/kg masy ciała (maksymalna dawka dobowa 90 mg/kg masy ciała) co 4-6 godzin. U dzieci powyżej 40 kg: jedna dawka 700-1000 mg co 4-6 godziny (dawka dobowa 4 g),
● ibuprofen — u dzieci o masie poniżej 40 kg: 10 mg/kg masy ciała (maksymalna dawka dobowa 40 mg/kg masy ciała) co 4-6 godzin. U dzieci powyżej 40 kg: jedna dawka 300-400 mg (dawka dobowa 1200-1600 mg).
Specjaliści zalecają, by podawać paracetamol razem z ibuprofenem. Dzięki temu wzmacnia się działanie przeciwbólowe i nie ma konieczności stosowania silniejszych preparatów. Dawka paracetamolu powinna wynosić 12,5 mg/kg masy ciała z ibuprofenem w dawce 10 mg/kg masy ciała.
Metaanaliza badań z randomizacją wykazała, że antybiotyki są najkorzystniejsze u dzieci w wieku poniżej 2 lat z obustronnym ostrym zapaleniem ucha środkowego oraz u dzieci z ostrym zapaleniem ucha środkowego i jednoczesnym wysiękiem [16].
Amerykańska Akademia Pediatrii opracowała wskazania do natychmiastowego zastosowania antybiotyków u dzieci [17]:
● poniżej 2. roku życia z obustronną infekcją ucha,
● z ropnym wyciekiem z ucha,
● z silnym bólem ucha, wysoką gorączką (powyżej 39°C) i gorączką,
● z nawracającymi infekcjami ucha oraz współistniejącymi wadami twarzoczaszki, niedoborami odporności i z zespołem Downa.
W przypadku dzieci nieobjętych powyższymi kryteriami stosuje się technikę wyczekiwania. Pociecha otrzymuje leczenie objawowe i pozostaje pod czujną obserwacją opiekunów przez 2-3 dni. Jeśli w tym czasie nie nastąpi poprawa, konieczne będzie wdrożenie antybiotykoterapii.
Antybiotykiem pierwszego rzutu jest amoksycylina wysoce skuteczna przeciwko dwoince zapalenia płuc, będącej głównym patogenem w środkowym zapaleniu ucha. W przypadku uczulenia na amoksycylinę lekarze stosują cefalosporyny, np. cefuroksym, ceftriakson.
Średni czas leczenia zapalenia ucha środkowego u dzieci wynosi około 10 dni, w niektórych przypadkach podawanie antybiotyku może zostać skrócone do 5 dni — głównie u dzieci powyżej 2 roku życia.
Może zainteresować Cię również: Przeziębienie u rocznego dziecka o przyczyny, objawy, leczenie
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
[1] The occurrence of acute otitis media in infants. A life-table analysis | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[2] Ten-year review of otitis media pathogens | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[3] The multifaceted roles of breast milk antibodies | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[4] Acute otitis media in children: Epidemiology, microbiology, and complications | UpToDate https://www.uptodate.com/
[5] Otitis media | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[6] Management of recurrent and persistent acute otitis media: new options with familiar antibiotics | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[7] Chronic suppurative otitis media: burden of illness and management options | WHO https://apps.who.int/
[8] Does this child have acute otitis media? | JAMA Network https://jamanetwork.com/
[9] Clinical efficacy of antimicrobial drugs for acute otitis media: metanalysis of 5400 children from thirty-three randomized trials | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[10] The clinical classification of acute otitis media with special reference to tympanometry | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[11] Acute otitis media in children | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[12] Otitis Media | University of Michigan Health System http://www.med.umich.edu/
[13] Otitis media: concepts and controversies | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[14] Natural history of untreated otitis media | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[15] Evidence-based emergency medicine/systematic review abstract. Should children with otitis media be treated with antibiotics? | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[16] Antibiotics for acute otitis media: a meta-analysis with individual patient data | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/