Atopowe zapalenie skóry – objawy
Na objawy kliniczne atopowego zapalenia skóry (AZS) składają się dwa najważniejsze aspekty – silny świąd oraz zmiany skórne w typowych lokalizacjach. U osób dorosłych zmiany skórne pojawiają się najczęściej w lokalizacjach takich jak zgięcia stawowe (kolanowe, łokciowe), skóra na nadgarstkach, tułów oraz twarz.
Co możemy zobaczyć na skórze pacjenta z AZS? Przede wszystkim zmiany o charakterze wypryskowym – występują zaczerwienienia (zmiany rumieniowe), a także zmiany o charakterze złuszczającym i sączącym. Świąd może predysponować do drapania, co kończy się pojawieniem nadżerek (a więc miejsc, gdzie zdarty jest naskórek). Skóra w AZS jest bardzo sucha i czasami wygląda tak, jakby była oglądana przez szkło powiększające (w dermatologii nazywane jest to wzmożonym poletkowaniem).
Należy zaznaczyć, że atopowe zapalenie skóry ma charakter nawrotowy, co oznacza, że przebiega z okresami zaostrzeń i wyciszenia objawów – jest to więc przewlekłe schorzenie skóry.
Atopowe zapalenie skóry – przyczyny
Nie ma jednej, konkretnej przyczyny, która odpowiadałaby za pojawienie się objawów atopowego zapalenia skóry. Na wystąpienie tej choroby składa się zarówno predyspozycja genetyczna, jak i zjawiska immunologiczne zachodzące w skórze. Ważną przyczyną pojawienia się AZS jest mutacja genu białka filagryny. Białko to warunkuje utrzymanie integralności naskórka. Jego nieprawidłowa budowa skutkuje tym, że skóra przypomina dziurawy mur – jest bardzo podatna na utratę wody i wnikanie do wnętrza patogenów (bakterie, wirusy), jak i alergenów.
Do zaostrzeń objawów dochodzi często pod wpływem czynników środowiskowych, do których należy między innymi:
- stres,
- infekcje,
- zmiany temperatury otoczenia,
- czy też narażenie na alergeny, takie jak roztocza kurzu domowego, czy alergeny pokarmowe.
Atopowe zapalenie skóry w ciąży – przebieg choroby
U kobiet ciężarnych możemy mieć do czynienia z zaostrzeniem atopowego zapalenia skóry, ale również z pierwszorazowym epizodem wystąpienia choroby. W tym przypadku bardzo często mamy dodatni wywiad dotyczący chorób atopowych (AZS, astma, alergiczny nieżyt nosa) u krewnych ciężarnej.
W ciąży mamy do czynienia ze zmianami nie tylko w gospodarce hormonalnej organizmu, ale także w immunologicznej – dochodzi bowiem do zmniejszenia produkcji jednych cytokin, kosztem zwiększenia produkcji drugich. Konsekwencją tego jest właśnie przebieg chorób dermatologicznych – w atopowym zapaleniu skóry obserwujemy zazwyczaj pogorszenie stanu skóry, zaś dla przykładu w przebiegu łuszczycy pacjentki ciężarne podają typowo poprawę stanu skóry. Wszystko zależy od gospodarki immunologicznej i przewagi jednego typu komórek nad drugim.
Atopowe zapalenie skóry w ciąży – emolienty
Jak wiadomo, okres ciąży wiąże się z pewnymi wyłączeniami, co do możliwości stosowania leków. Należy wyraźnie podkreślić, że podstawą leczenia atopowego zapalenia skóry są emolienty. Co to właściwie jest? Emolienty to specjalne preparaty zawierające na przykład substancje okluzyjne, które zmniejszają utratę wody (wazelina), substancje wiążące wodę (mocznik, kwas mlekowy), czy też składniki uszczelniające barierę naskórkową (ceramidy, cholesterol).
Aktualnie polecane są również tak zwane “emolienty plus”, które zawierają dodatkowe substancje, wzmacniające działanie preparatu. Taką substancją jest na przykład ektoina. Ektoina ma zdolność do wiązania cząsteczek wody i wbudowywania jej w kompleksy, co poprawia uwodnienie skóry i zmniejsza świąd. Ponadto, substancja ta ma zdolność do tworzenia na powierzchni błon komórkowych specjalnych otoczek, które mają za zadanie chronić komórki. Można więc powiedzieć, że ektoina ogranicza wnikanie do komórek skóry szkodliwych czynników wewnętrznych, w tym alergenów, które nasilają objawy w AZS. Co więcej, ektoina ma działanie przeciwzapalne i wpływa na funkcjonowanie układu immunologicznego.
Z ektoiną
prosto z natury
Balsam z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopowej.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Idealny sposób na pielęgnacje ust poza domem.
O działaniu nawilżającym i ochronnym
Nie powinniśmy bagatelizować stosowania emolientów i traktować tego w ramach czegoś dodatkowego, czy po prostu jako pielęgnacji. Jest to zdecydowanie podstawowy element leczenia pacjentów z AZS. Co ciekawe, badania udowodniły, że stosowanie emolientów od pierwszego dnia życia zmniejsza ryzyko rozwoju AZS o około 50% u dzieci, które w wywiadzie rodzinnym obciążone są chorobami atopowymi.
AZS w ciąży – leczenie
W bardziej zaawansowanych przypadkach atopowego zapalenia skóry w ciąży lekarz może zdecydować się na dołożenie innej substancji poza emolientami. Zależnie od stanu klinicznego pacjentki możliwe jest zastosowanie niektórych maści i kremów, zawierających sterydy. W atopowym zapaleniu skóry wykorzystujemy ich przeciwzapalne działanie na skórę. W niektórych sytuacjach lekarz może również zdecydować się na krótkie leczenie sterydami doustnymi.
Przy dużym zajęciu skóry, zgodnie z wytycznymi możemy zastosować lek immunosupresyjny (mówiąc bardziej obrazowo – zmniejszający reakcje immunologiczne) z wyboru w ciąży – mowa tutaj o cyklosporynie. Cyklosporyna stosowana jest nie tylko w leczeniu atopowego zapalenia skóry, ale także w terapii łuszczycy pospolitej czy reumatoidalnego zapalenia stawów. Przed włączeniem leku ogólnego należy wykluczyć przeciwwskazania do jego stosowania – w przypadku cyklosporyny przeciwwskazaniem jest między innymi niewydolność nerek, nieuregulowane nadciśnienie tętnicze, niewydolność wątroby, a także niektóre zaburzenia elektrolitowe. Kolejnym krokiem do wykonania przed włączeniem leku jest wykonanie odpowiednich badań laboratoryjnych, w tym dwukrotnego oznaczenia kreatyniny (jest to parametr oceniający funkcjonowanie nerek). Leczenie cyklosporyną powinno być prowadzone przez doświadczonego dermatologa i wymaga realizacji badań kontrolnych, dzięki którym wiemy, że lek nie daje skutków ubocznych (na przykład w postaci zaburzenia funkcji nerek).
Podsumowując, odpowiednie traktowanie skóry atopowej w okresie ciąży może zdecydowanie zmniejszyć ryzyko pogorszenia stanu skóry. Preparaty emolientowe stosowane przynajmniej dwa razy dziennie to coś, o czym powinna pamiętać każda ciężarna, ale i każdy pacjent z atopowym zapaleniem skóry. Jeżeli w czasie ciąży doszło jednak do zaostrzenia objawów – warto odwiedzić swojego dermatologa, który zaproponuje odpowiednie postępowanie.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
- L. Rudnicka i inni, Współczesna dermatologia, Tom 1, PZWL, Warszawa 2022,
- S. Jabłońska, Dermatologia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2005.
- S. Thomsen, Atopic Dermatitis: Natural History, Diagnosis, and Treatment, ISRN Allergy. 2014; 2014: 354250,
- R. Nowicki i inni, Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2019, 106, 354–371.