Lek bez recepty LEVOSOL zawiera substancję czynną – lewodropropizynę o działaniu przeciwkaszlowym i znoszącym skurcz oskrzeli. Wskazany jest w objawowym leczeniu nieproduktywnego (suchego) kaszlu.
Czarny kaszel – choroba zwana krztuścem
Czarny kaszel jest objawem krztuśca (dawniej: kokluszu) – bakteryjnego zakażenia tchawicy i oskrzeli. To choroba wysoce zakaźna. Jeden chory może zarazić nawet 15 osób. Do tego najbardziej zakaźny jest pierwszy okres infekcji, kiedy objawy są łagodne, a czarny kaszel jeszcze nie występuje.
Ten specyficzny objaw krztuśca pojawia się dopiero po kilku tygodniach. Wówczas, nie ma wątpliwości co do diagnozy: krztusiec – nazwa tej choroby jest bardzo obrazowa, chory ma tak silny napad kaszlu, że wydaje się, jakby się krztusił.
Krztusiec u dzieci przebiega w trzech fazach:
- Faza nieżytowa, objawy typowe dla przeziębienia: Przez 1-2 tygodnie utrzymuje się suchy kaszel, katar, stan podgorączkowy, ból i zapalenie gardła, czasem też zapalenie spojówek.
- Faza napadów kaszlu, typowy czarny kaszel napadowy, który trwa 2-4 tygodnie.
- Faza zdrowienia, czarny kaszel stopniowo łagodnieje, napady pojawiają się coraz rzadziej, ale wyraźna jest nadreaktywność oskrzeli. Faza zdrowienia może trwać do 3 miesięcy.
Czarny kaszel – objawy krztuśca u dzieci
Rozpoznanie krztuśca u dzieci nie jest proste. Wczesne postawienie trafnej diagnozy zdarza się rzadko, zwykle wtedy, gdy wiadomo, że pacjent miał kontakt z chorym. Pierwsze objawy krztuśca to objawy nieżytowe, bardzo podobne do tych, które pojawiają się podczas przeziębienia.
Dopiero gdy przedłużający się kaszel zaczyna przybierać na sile, występuje napadowo z charakterystycznymi wdechami świstowymi, przypominającymi pianie koguta, staje się jasne, że przyczyną choroby nie są wirusy wywołujące przeziębienie, lecz bakterie Bordetella pertussis.
Kaszel krztuścowy trudno pomylić z jakimkolwiek innym. Pojawia się głównie w nocy, wyrywając chorego ze snu. Atak kaszlu jest nagły, duszący i tak silny, że dziecko aż się zanosi. Może poczerwienieć lub posinieć na twarzy, mogą nabrzmieć mu żyły, łzawić oczy, może mieć torsje, skarżyć się na ból brzucha w okolicy żeber. Czarny kaszel jest bardzo męczący i trudny do opanowania. Można spróbować złagodzić go, podając dziecku syrop przeciwkaszlowy z lewodropropizyną (od 2. roku życia).
Napad piejącego kaszlu prowokującego wymioty to typowa oznaka krztuśca u dzieci, ale u niemowląt często jedynymi objawami krztuśca są groźne bezdechy i sinica. Charakterystyczne piania na wdechu raczej nie występują u dzieci poniżej 3. miesiąca życia.
Objawy krztuśca:
- przedłużający się kaszel (ostry kaszel trwający <4 tygodnie),
- kaszel napadowy (seria kaszlnięć na wdechu),
- świsty wdechowe (po napadzie kaszlu, gdy dziecko bierze wdech, wydaje dźwięki jak „pianie koguta”)
- wymioty pokrztuśne (napad kaszlu kończy się wymiotami).
Czarny kaszel – suchy czy mokry
Choć czarny kaszel może brzmieć jak silny kaszel wykrztuśny, jest to raczej suchy kaszel zawierający komponent flegmy. Chory podczas napadu kaszlu usiłuje usunąć zalegający gęsty śluz, który powstał w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych pod wpływem stanu zapalnego. To dlatego po napadzie tego suchego kaszlu dziecko może odkrztuszać wydzielinę i wymiotować.
Czarny kaszel – ile trwa krztusiec
Czarny kaszel potrafi trwać nawet 3 miesiące, czyli niemal 100 dni, przez co w medycynie chińskiej nosi nazwę „kaszel studniowy”. Czas utrzymywania się tego objawu różni się w zależności od cech indywidualnych chorego, w tym od wieku i stopnia odporności.
Kaszel w przebiegu krztuśca zmienia się, w zależności od fazy choroby. Na początku to sporadyczny suchy kaszel, który staje się przewlekły. Z czasem nasila się, powodując trudne do opanowania napady, występujące głównie podczas snu. Okres napadowego kaszlu jest najtrudniejszy – to wtedy objawy krztuśca są najbardziej intensywne i najbardziej męczące. Trwa to 2-4 tygodnie, po czym czarny kaszel zaczyna łagodnieć. Napady występują rzadziej, choć mogą utrzymywać się jeszcze wiele tygodni i nasilać pod wpływem różnych czynników, np. infekcji górnych dróg oddechowych, alergii, zimnego powietrza, wzmożonego wysiłku fizycznego.
Czarny kaszel – jak rozpoznać krztusiec u dzieci
Początkowo krztusiec daje objawy podobne do przeziębienia. Powoduje długotrwały suchy kaszel, który można uznać za kaszel poinfekcyjny lub alergiczny. Rozpoznanie krztuśca u dzieci utrudnia nie tylko alergia, ale też astma, gdyż w jej przebiegu kaszel to często powracająca dolegliwość.
To wszystko może sprawić, że diagnoza krztuśca padnie dość późno, a w leczeniu tej choroby czas ma duże znaczenie. Im wcześniej wdrożony antybiotyk, tym skuteczniej wpływa na objawy i przebieg zakażenia. Niestety rozpoznanie krztuśca u dzieci nie jest proste.
Zanim uda się ustalić przyczynę dolegliwości, dziecko zaraża wśród bliskich w domu i rówieśników w szkole czy przedszkolu, powodując lokalne epidemie. Często jest tak, że chorobę rozpoznaje się dopiero wówczas, gdy jest już rozwinięta i objawia się czarnym kaszlem.
Choć przewlekły kaszel, pojawiający się napadowo pozwala podejrzewać krztusiec, do rozpoznania tej choroby konieczne są badania morfologiczne i/lub serologiczne. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wiadomo, że panuje epidemia krztuśca lub pacjent miał kontakt z kimś chorym, a do tego sam wykazuje typowe objawy.
Czarny kaszel – jak leczyć krztusiec u dzieci
Krztusiec jest chorobą bakteryjną, dlatego w leczeniu stosuje się antybiotyki, głównie z grupy makrolidów (jak azytromycyna, klarytromycyna czy kotrimoksazol). Antybiotykoterapia podana we wczesnym okresie skraca zakaźność i czas trwania choroby, wdrożona później eliminuje zakaźność, ale nie wpływa na przebieg choroby.
Podając dziecku antybiotyk, trzeba pamiętać o osłonie jelitowej. Probiotyki warto stosować nie tylko w trakcie kuracji antybiotykowej, lecz również po jej zakończeniu. Preparaty zawierające szczepy drożdży Saccharomyces boulardii wspomagają odbudowę flory przewodu pokarmowego i zapobiegają biegunce poantybiotykowej.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Jaki syrop na czarny kaszel u dzieci?
Oprócz antybiotykoterapii na krztusiec, która stanowi leczenie przyczynowe, stosuje się również leczenie objawowe.
Jeśli czarny kaszel podrażnia drogi oddechowe i powoduje chrypkę, można sięgnąć po syrop powlekający np. z porostu islandzkiego.
Ponadto niekiedy w leczeniu krztuśca stosuje się leki mukolityczne, np. syrop z karbocysteiną, która ułatwia usuwanie trudnej do odkrztuszenia wydzieliny z oskrzeli.
Natomiast do złagodzenia napadów kaszlu krztuścowego przeznaczone są np. syropy przeciwkaszlowe z lewodropropizyną, która hamuje skurcz oskrzeli wywołany histaminą.
Histamina to hormon i mediator stanu zapalnego. Jej poziom wzrasta w wyniku zakażenia pałeczkami krztuśca – wytwarzane przez nie toksyny zwiększają wrażliwość histaminy, powodując tym samym skurcze oskrzeli, ale i limfocytozę (wzrost liczby białych krwinek – będących obrońcami układu odpornościowego).
UWAGA! Syropów przeciwkaszlowych i mukolitycznych nie wolno łączyć. Należy podawać je w odpowiednich odstępach czasowych.
Syropy wykrztuśne zwykle podaje się dzieciom w ciągu dnia, aby ułatwić odkrztuszanie gęstej wydzieliny oskrzelowej. Syropy przeciwkaszlowe niosą pomoc, gdy przez silne ataki nocnego kaszlu dziecko nie może spać, odpocząć i zregenerować sił, tak potrzebnych do walki z chorobą.
Syrop przeciwkaszlowy z lewodropropizyną oraz wykrztuśny z karbocysteiną są odpowiednie dla dzieci powyżej 2. roku życia. Młodsze dzieci z napadami kaszlu krztuścowego zwykle wymagają leczenia szpitalnego. Ataki czarnego kaszlu mogą bowiem wywołać u nich groźne powikłania – w tym zapalenie płuc, bezdechy, niedotlenienie, zapalenie mózgu i inne.
Jakie inhalacje na czarny kaszel?
W złagodzeniu objawów krztuśca mogą pomóc także inhalacje (nebulizacje). Warto wykonać je z roztworu soli fizjologicznej (izotoniczny roztwór chlorku sodu – 0,9% NaCl) wzbogaconej kwasem hialuronowym i ektoiną, który działa oczyszczająco i nawilżająco na drogi oddechowe, łagodząc nadwrażliwość oskrzeli. Do rozrzedzenia gęstej, trudnej do odkrztuszenia wydzieliny lepsze są inhalacje z roztworów soli hipertonicznej – małym dzieciom poleca się zwłaszcza sól lekko hipertoniczną 1,5% NaCl.
Inhalacje na czarny kaszel można wykonać z:
- soli fizjologicznej (Nebu-Dose Isotonic) – dla oczyszczenia i nawilżenia dróg oddechowych,
- roztworu izotonicznego z ektoiną (Ectodose) – dla oczyszczenia i intensywnego nawilżenia dróg oddechowych,
- roztworu lekko hipertonicznego (Nebu-Dose Baby) – dla rozrzedzenia gęstej wydzieliny i oczyszczenia dróg oddechowych,
- roztworu hipertonicznego z ektoiną (Nebu Pulmo) – dla rozrzedzenia wydzieliny, silniejszego oczyszczenia i nawilżenia dróg oddechowych.
Jakie domowe sposoby na czarny kaszel?
W leczeniu krztuśca u dzieci ważne jest zadbanie o korzystny mikroklimat. Jeśli w mieszkaniu jest suche powietrze – warto przykręcić kurki kaloryferów tak, aby temperatura oscylowała w granicach 20-22 stopni C. oraz zastosować nawilżacz powietrza. Dobrze też wietrzyć regularnie pomieszczenia oraz pamiętać o dokładnym odkurzaniu, zwłaszcza jeśli chory jest uczulony na roztocze kurzu domowego – alergeny mogą nasilać ataki czarnego kaszlu.
Oprócz alergenów niekorzystny wpływ na rekonwalescenta mają także silne zapachy, smog, dym tytoniowy – najlepiej wyeliminować je z otoczenia.
Z domowych sposobów na infekcje najważniejsze są te, zapewniające odpowiednie nawodnienie i odżywienie organizmu. Dlatego warto podawać choremu na krztusiec ciepłe napoje, np. herbatę z sokiem malinowym i pożywne zupy-kremy. W łagodzeniu czarnego kaszlu pomóc mogą syrop z miodem oraz kleik z siemienia lnianego. Jeśli napady czarnego kaszlu są bardzo silne i kończą się wymiotami, dziecko nie powinno jeść dużych porcji, lecz spożywać częściej małe posiłki.
Czarny kaszel u dzieci – podsumowanie
Czarny kaszel jest objawem krztuśca. Jak go rozpoznać? Przede wszystkim po tym, że jest długotrwały – najpierw suchy i spaoradyczny, a z czasem zmienia się w bardzo silny, napadowy. Atak czarnego kaszlu może trwać nawet kilka minut, powodując bóle w okolicy brzucha, a nawet wymioty. Krztusiec jest bardzo męczącą chorobą, którą leczy się wiele miesięcy. Z czasem czarny kaszel łagodnieje, ale pozostała po chorobie nadwrażliwość oskrzeli może powodować, że dziecko będzie pokasływać jeszcze długo po wyzdrowieniu.
Krztusiec leczy się antybiotykami, a czarny kaszel można próbować złagodzić, podając leki przeciwkaszlowe, wykonując nebulizacje i dbając o korzystny mikroklimat w mieszkaniu.
Najlepszym sposobem na pokonanie krztuśca są szczepienia ochronne. Dzieci powinny je wykonać zgodnie z harmonogramem szczepień obowiązkowych, zaszczepieni dorośli powinni natomiast doszczepiać się co 10 lat.
Polecane do inhalacji
Zmniejsza suchy, drażniący kaszel, intensywnie nawilża drogi oddechowe.
3% roztwór soli przeznaczony do nebulizacji, w celu poprawienia komfortu oddychania.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Redukuje stany zapalne dróg oddechowych, chroni i nawilża błonę śluzową dróg oddechowych.
Ampułki do inhalacji rozrzedzające zalegającą wydzielinę.
Roztwór do inhalacji szczególnie polecany osobom wrażliwym na wyższe stężenie chlorku sodu.
Bibliografia:
A. Nitsch-Osuch, Diagnoza krztuśca na podstawie objawów klinicznych – aktualne wytyczne, Medycyna po Dyplomie, 2019
E. Duszczyk, Krztusiec – jak rozpoznać, leczyć i zapobiegać, Forum Pediatrii Praktycznej, 2024
Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020