Wiele mitów narosło wokół żywienia matki karmiącej. W świetle aktualnego stanu wiedzy dieta matki karmiącej nie ma wpływu na ryzyko wystąpienia zaparć u niemowląt. Wobec tego, podczas laktacji nie trzeba unikać produktów uznawanych za powodujące zaparcia u dzieci.
Dieta matki karmiącej piersią powinna być prawidłowo zbilansowana, aby pokrywała wydatek energetyczny związany z produkcją mleka oraz dostarczała niezbędnych składników odżywczych, które wraz z mlekiem przechodzą do dziecka.
„Dieta matki karmiącej” nie istnieje
Według najnowszych doniesień naukowych pojęcia takie jak „dieta matki karmiącej”, „dieta eliminacyjna stosowana profilaktycznie” czy „lista produktów zakazanych w czasie laktacji” nie mają racji bytu i nie powinny być już używane.
Chociaż były powtarzane z pokolenia na pokolenie w dobrej wierze, to przyniosły więcej szkody niż pożytku – były przyczyną niedoborów pokarmowych kobiet oraz ich dzieci, a także zniechęcały kobiety do karmienia piersią. Matki nieraz wdrażały diety eliminacyjne z powodu zauważenia niepokojących dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego u dziecka czy nietypowego wyglądu stolca – bez wcześniejszej diagnostyki. Dieta matki karmiącej wzbudzała w kobietach przerażenie, obawę o zdrowie dziecka i poczucie winy gdy problemy brzuszkowe się pojawiły – „czy to ja szkodzę mojemu dziecku?”.
Otóż nie ma dowodów naukowych na to, że to co zje mama, może wywołać zaparcia u jej maluszka.
Prewencyjne unikanie produktów potencjalnie wywołujących zaparcia (tj. białe pieczywo, makaron pszenny, ryż biały, tłusty nabiał, gotowana marchewka) również nie ma uzasadnienia. Przyczyna zaparć u niemowląt leży zupełnie gdzie indziej, dlatego mama nie musi eliminować żadnych produktów ze swojej diety.
Przyczyny zaparć u niemowląt
Skoro nie w diecie matki, to gdzie leży przyczyna zaparć u maluszka? Może być to:
- wprowadzenie lub zmiana mieszanki mlekozastępczej (jeśli dziecko jest dokarmiane mlekiem modyfikowanym oprócz karmienia piersią),
- rozpoczęcie rozszerzania diety (na pierwszy ogień z reguły idą oczyszczone produkty zbożowe i gotowana marchewka – w zbyt dużej ilości mogą prowadzić do zaparć),
- nieprawidłowo zbilansowana dieta dziecka (nie dotyczy dzieci karmionych wyłącznie piersią),
- niewystarczająca ilość płynów (przez to występuje utrudniony pasaż jelitowy),
- nauka korzystania z nocnika (niektóre dzieci odczuwają przed tą sytuacją lęk i wstrzymują defekację).
- statystycznie najczęściej dolegliwości gastrologiczne wynikają z niedojrzałości przewodu pokarmowego, która generuje część zaburzeń czynnościowych, w tym zaparć.
Zanim skrytykujemy dietę matki musimy przyjrzeć się ostatnim dniom, a nawet tygodniom życia dziecka – być może coś zmieniło się w jego otoczeniu i miało to wpływ na wystąpienie zaparć.
Jak pomóc dziecku z zaparciami?
Zaparcia mogą dotyczyć nawet 30% niemowląt.
Nawet jeżeli mama wyeliminuje ze swojej diety produkty potencjalnie wywołujące zaparcia – nie pomoże tym swojemu dziecku.
Wsparciem dietetycznym mogą być produkty poprawiające pasaż jelitowy, zwiększające częstotliwość oddawania stolca o bardziej miękkiej konsystencji i niosące ulgę w zaparciach, np. manna z jesionu, prebiotyki, oligosacharydy mleka kobiecego, galaktooligosacharydy, fruktooligosacharydy, laktuloza.
Korzyści ze stosowania manny z jesionu w diecie niemowląt opisałam TUTAJ.
Dieta mamy a zaparcia u dziecka – podsumowanie
Diety eliminacyjne dla kobiet karmiących piersią, bez wskazań medycznych, nie są rekomendowane, ze względu na ich szkodliwość zdrowotną. W badaniu przeprowadzonym przez Centrum Nauki o Laktacji blisko 8% kobiet stosowało u siebie dietę eliminacyjną z powodu wystąpienia zaparć u dziecka. Z dietetycznego punktu widzenia nie ma to sensu, gdyż nie przyniesie ulgi dziecku, a przy długotrwałym stosowaniu może nieść ryzyko niedoborów pokarmowych i być czynnikiem stresogennym przyczyniającym się do przedwczesnej rezygnacji z karmienia piersią. Dieta matki karmiącej nie istnieje, więc kobieta po porodzie może i powinna odżywiać się standardowo, a zaparcia u dziecka to problem niezależny od jej talerza.
Nehring-Gugulska, M., Krauze, A., Godyń-Myśliwy, Z., Popiel, M., & Bębenek, D. (2023). Stosowanie diety eliminacyjnej przez polskie matki karmiące piersią w świetle aktualnej wiedzy. Pediatria po Dyplomie, 6, 57-65.
Pięta, M. (2020). Właściwości HMO w profilaktyce i likwidowaniu kolek i zaparć u dzieci. Położna, Praktyka, 3, 51, 51-53.
Załęski, A., Czyżniejewska, N. (2018). Najczęstsze zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego u dzieci – część I. Forum Pediatrii Praktycznej, dostęp online: https://forumpediatrii.pl/artykul/najczestsze-zaburzenia-czynnosciowe-przewodu-pokarmowego-u-dzieci-czesc-i
Bzikowska-Jura, A., Żukowska-Rubik, M., Wesołowska, A., Pawlus, B., Rachtan-Janicka, J., Borszewska-Kornacka, K. M., & Wielgoś, M. (2023). Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji – aktualizacja. Standardy Medyczne Pediatria, 20, 233-248.
Wierzejska, R. (2017). Dieta matki karmiącej. W: Banki mleka w Polsce. Funkcjonowanie w podmiotach leczniczych – idea i praktyka. 109-113.