To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Prawie zawsze wtedy, gdy udajemy się do lekarza z maluchem, który ma objawy przeziębienia, słyszymy, że potrzebne będą inhalacje na katar dwa lub trzy razy dziennie. Dlaczego? Ponieważ inhalacje skutecznie łagodzą nie tylko katar, lecz także inne uporczywe objawy takie jak m.in. suchy lub mokry kaszel oraz duszności. Sprawdzają się zarówno wtedy, gdy dziecko przechodzi łagodną infekcję wirusową, jak i wtedy, gdy ma zapalenie oskrzeli, krtani albo płuc.
W jaki sposób wykonuje się inhalacje na przeziębienie i inne problemy z drogami oddechowymi?
Jak zrobić dziecku inhalację?
Inhalacja to termin, którego używa się na określenie zabiegów z wykorzystaniem pary wodnej, inhalatorów osobistych oraz nebulizatorów.
Inhalacje na katar z wykorzystaniem pary wodnej nazywa się inaczej parówkami. Jak się je przeprowadza? Do głębokiego naczynia należy wlać gorącą wodę i dodać do niej sól kuchenną lub kilka kropli olejku eterycznego. Następnie powinno się pochylić nad naczyniem i głowę przykryć ręcznikiem, a później spokojnie oddychać, żeby para wodna trafiła do dróg oddechowych.
Niestety trzeba pamiętać, że tego typu inhalacje są nie tylko mało komfortowe, lecz także niezbyt bezpieczne, zwłaszcza dla dzieci. Gorąca para może doprowadzić do poparzeń skóry, a nawet dróg oddechowych. Jeśli chodzi o inhalatory osobiste, tych używa się w leczeniu przewlekłych chorób układu oddechowego – głównie astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Mają postać dysków lub niewielkich tub i automatycznie dozują dawki preparatów. Wydawane są wyłącznie na receptę i nie są wskazane do stosowania przy katarze.
Inhalacje na przeziębienie u dzieci wykonuje się najczęściej z wykorzystaniem nebulizatorów. Nebulizator to element inhalatora, który rozbijają preparaty na małe cząsteczki, tworząc aerozol. Na rynku dostępne są trzy rodzaje inhalatorów:
- kompresorowe z pompą tłokową,
- ultradźwiękowe,
- membranowo-siateczkowe.
Inhalatory kompresorowe można kupić w wersji stacjonarnej lub przenośnej. Składają się ze sprężarki, która pracując, wytwarza aerozol, nebulizatora, przewodu powietrznego, ustnika, widełek nosowych i maski. Zazwyczaj są dość głośne, ale skuteczne i stosunkowo tanie.
Inhalatory ultradźwiękowe nadają się do nebulizacji wybranymi lekami – nie mogą być stosowane do inhalacji glikokortykosteroidami i dornazą alfa. Mają głowicę, która emituje fale ultradźwiękowe rozbijające roztwory na mikrocząsteczki. Są wygodne i stosunkowo ciche, ale zdecydowanie droższe niż kompresorowe.
Inhalatory membranowo-siateczkowe należą do najnowocześniejszych, a zarazem najdroższych urządzeń na rynku. Można je wykorzystywać do szybkiego podawania różnego rodzaju leków, w tym preparatów stosowanych w leczeniu chorób przewlekłych. Działają bezgłośnie, zazwyczaj są zasilane bateriami i mają kompaktowe rozmiary.
Inhalacje na katar – jak je prawidłowo wykonać?
Bez względu na to, jakiego urządzenia użyje się do przeprowadzenia inhalacji, warto przede wszystkim zapoznać się z ulotką dołączoną przez producenta oraz pamiętać o kilku ważnych zasadach. O jakich?
Przede wszystkim inhalacje na katar i kaszel należy wykonywać w pozycji siedzącej – w przypadku starszych dzieci – lub półleżącej – gdy mówimy o niemowlakach. Nigdy nie powinno się inhalować malucha w pozycji leżącej, ponieważ w ten sposób uniemożliwia się zejście aerozolu do dalszych części dróg oddechowych.
Najlepiej, żeby w trakcie inhalacji dziecko spokojnie, głęboko oddychało. Jeśli zaczyna płakać, jest zdenerwowane albo próbuje uciec, lepiej kontynuować zabieg wtedy, gdy się uspokoi.
A co wykorzystać do inhalacji – maskę, widełki czy ustnik? Wtedy, gdy mały pacjent ma katar, najlepsze będą widełki albo maska. Widełki sprawdzą się u dzieci powyżej 3. roku życia, natomiast maskę można stosować od pierwszych dni życia. Należy jedynie zwrócić uwagę na to, czy przylega do twarzy i zasłania nos oraz usta malucha. Im dokładniej jest dociśnięta, tym mniej preparatu zostaje uwolnione na zewnątrz.
Po zakończeniu inhalacji powinno się dokładnie umyć maskę, widełki lub ustnik i część, w której znajdował się preparat. W przypadku podawania glikokortykosteroidów wziewnych – gdy wykonuje się inhalacje na przeziębienie lub zapalenie oskrzeli – dodatkowo trzeba zadbać o umycie twarzy dziecka i wypłukanie jamy ustnej, żeby zapobiec rozwojowi zakażeń grzybiczych mogących powodować powstawanie bolesnych aft.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Inhalacja na katar – jak działa?
W jaki sposób działają inhalacje na przeziębienie? W zależności od tego, czego użyje się do ich wykonania, mogą m.in.:
- intensywnie nawilżać błonę śluzową dróg oddechowych,
- redukować stany zapalne,
- zmniejszać obrzęk błony śluzowej nosa,
- upłynniać wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych, co pozwala na jej bardziej efektywne usunięcie,
- rozkurczać drogi oddechowe.
Inhalacja na katar: co stosować?
Jakie inhalacje na katar stosuje się najczęściej? W przypadku zarówno lejącego się, jak i gęstego kataru zaleca się przede wszystkim wykorzystanie roztworu chlorku sodu. W aptekach dostępne są preparaty do inhalacji o różnym stężeniu chlorku sodu.
Zazwyczaj do inhalacji używa się soli fizjologicznej, czyli izotonicznego roztworu chlorku sodu (0,9% NaCl) o stężeniu identycznym jak np. w ludzkich łzach. Roztwór izotoniczny delikatnie nawilża śluzówkę i może również w pewnym stopniu rozwodnić zalegającą wydzielinę, dzięki czemu po inhalacji da się łatwiej wydmuchać nosek. Warto wybierać roztwór dodatkowo wzbogacony o kwas hialuronowy lub ektoinę, które działają nawilżająco. Jednak w przypadku bardzo gęstego kataru warto sięgnąć po inne preparaty.
Uwaga – izotoniczny roztwór chlorku sodu sprawdza się również do codziennej higieny nosa dla dzieci od pierwszego dnia życia.
Inhalacje na katar – co na zatkany nos?
Które inhalacje na katar będą skuteczne przy bardzo zatkanym nosie? Jeśli gęsty katar nie daje się wydmuchać i utrudnia oddychanie, powinno się wykonać inhalacje na przeziębienie z wykorzystaniem hipertonicznego roztworu chlorku sodu (1,5–3% NaCl).
Dlaczego? Ponieważ im wyższe stężenie chlorku sodu, tym lepsze działanie osmotyczne. Co to znaczy? Osmoza to zjawisko, które umożliwia przenikanie cząsteczek wody z roztworu o mniejszym stężeniu do roztworu o większym stężeniu. W przypadku inhalacji preparatami hipertonicznymi – czyli mającymi większe stężenie niż stężenie płynu w komórkach organizmu – woda z błon śluzowych przenika do jam nosa, rozrzedzając gęstą wydzielinę i ułatwiając jej usuwanie.
Tego typu roztwory w ten sam sposób działają w oskrzelach, dlatego sprawdzają się w przypadku stanów zapalnych dolnych dróg oddechowych przebiegających z zaleganiem wydzieliny.
Warto pamiętać, że roztwory hipertoniczne chlorku sodu zmniejszają obrzęk śluzówki, co w połączeniu z działaniem osmotycznym pozwala odetkać zatkany nosek.
A co z preparatami zawierającymi n-acetylocysteinę (NAC)? Te również polecane są wtedy, gdy dziecko ma gęsty katar. Inhalacje na przeziębienie z NAC skutecznie upłynniają gęstą i lepką wydzielinę. N-acetylocysteina wykazuje bowiem działanie mukolityczne – rozszczepia wiązania disiarczkowe (odpowiedzialne za konsystencję wydzieliny), rozrzedzając tym samym gęsty śluz.
Uwaga – preparaty z n-acetylocysteiną zalecane są dzieciom powyżej 2. roku życia. Jeśli zalegająca wydzielina występuje u młodszego malucha, można zastosować inhalacje na katar z soli hipertonicznej.
Inhalacja z soli kuchennej i soli fizjologicznej na katar i przeziębienie
Jak wspomniano wcześniej, inhalacje na katar z soli fizjologicznej, czyli izotonicznego roztworu chlorku sodu (0,9% NaCl) są wykorzystywane powszechnie w łagodzeniu zarówno lejącego, jak i gęstego kataru. Mogą być bezpiecznie stosowane nie tylko u starszych, lecz także bardzo małych dzieci – również u niemowląt – przy użyciu każdego rodzaju nebulizatora.
Preparaty do inhalacji są dostępne w aptece w postaci pojedynczych sterylnych ampułek. Zawartość ampułki – przeważnie 2,5 lub 5 ml roztworu – wystarczy wlać do odpowiedniego miejsca w nebulizatorze i można rozpocząć inhalację. Jeśli preparat nie zostanie zużyty, nie powinno się używać go ponownie, ponieważ istnieje ryzyko szybkiego zanieczyszczenia roztworu.
A czy wtedy, gdy nie ma się izotonicznego roztworu chlorku sodu, można wykonać inhalacje na katar z soli kuchennej? Tak, ale nie z użyciem nebulizatora, a wyłącznie w formie parówki. Wówczas do 1 litra gorącej wody dodaje się 1 łyżkę soli kuchennej. Parę wodną wydobywającą się z tak przygotowanego roztworu można wdychać, przykrywając głowę ręcznikiem. Zaleca się, żeby inhalacje na przeziębienie z soli kuchennej trwały nie dłużej niż 10 minut i były wykonywane nie częściej niż raz lub dwa razy dziennie.
Uwaga – tego typu inhalacje na katar nie sprawdzą się u małych dzieci, u których istnieje ryzyko poparzenia i podrażnienia śluzówki dróg oddechowych.
Inhalacje na katar i przeziębienie z olejkami eterycznymi
A co z olejkami eterycznymi? Często słyszy się, że olejki eteryczne np. miętowy, tymiankowy czy eukaliptusowy skutecznie udrażniają nos w trakcie kataru. Rzeczywiście naturalne działanie niektórych olejków wspomaga oddychanie wtedy, gdy nos jest zatkany, jednak należy pamiętać o kilku kwestiach w trakcie ich stosowania.
U dzieci z katarem sprawdzą się wyłącznie delikatne olejki takie jak eukaliptusowy, sosnowy, lawendowy czy rozmarynowy. Nie powinno się za to wykorzystywać olejku miętowego, który może podrażnić drogi oddechowe.
Olejki eteryczne nadają się do użycia w dyfuzorach ultradźwiękowych i nebulizujących, kominkach i nawilżaczach powietrza. W ten sposób rozpylane są w całym pomieszczeniu. Można je także dodawać do inhalacji z wykorzystaniem naczynia z gorącą wodą albo do ciepłej kąpieli pod warunkiem, że nie będzie ona trwała dłużej niż 20 minut. W dwóch ostatnich przypadkach ze względów bezpieczeństwa lepiej nie używać olejków u dzieci poniżej 4. roku życia.
Uwaga – nigdy nie należy stosować olejków eterycznych do inhalacji nebulizatorem. Nebulizator rozbija preparat na miniaturowe cząsteczki, które docierają do głębokich części dróg oddechowych, a olejki nie są przeznaczone do działania głęboko w oskrzelach. Ich użycie w nebulizatorze stwarza ryzyko skurczu oskrzeli i duszności, co jest szczególnie niebezpieczne dla małych dzieci. Ponadto, olejki eteryczne mogą uszkodzić aparaturę nebulizatora. Zatem takie inhalacje na przeziębienie nie są dobrym pomysłem.
Inhalacje na katar z amolu
A co z gotowymi preparatami zawierającymi olejki eteryczne? Jednym z najpopularniejszych preparatów zawierającym olejki mięty pieprzowej, cytronelowy, lawendowy, cynamonowy, goździkowy i cytrynowy jest Amol. Płyn składa się nie tylko z olejków, lecz także z alkoholu – etanolu. Czy można wykonywać inhalacje na katar z Amolu u dzieci?
Zgodnie z tym co podaje ulotka, Amolu w żadnej formie nie należy stosować u małych dzieci. Brak jest bowiem wystarczających badań na temat wykorzystania Amolu u pacjentów poniżej 12. roku życia.
Jeśli chcesz przeprowadzić inhalacje na przeziębienie u pięcio-, siedmio- czy 10-latka, lepiej zatem sięgnij po odpowiednie roztwory chlorku sodu albo użyj własnej mieszanki olejków eterycznych.
Domowe sposoby na inhalację
Jak wspomniano wcześniej, inhalacje na katar można wykonywać nawet wtedy, gdy nie ma się nebulizatora, chociaż to urządzenie bardzo się przydaje przy małych dzieciach.
Do domowych inhalacji wykorzystuje się głębokie naczynie z gorącą wodą i ręcznik. Warto jednak pamiętać, że ten sposób niesie za sobą ryzyko poparzenia, a poza tym jest dość niekomfortowy, bo para osadza się nie tylko w drogach oddechowych, lecz także na twarzy i włosach.
Inhalacje na katar – jak często i jak długo należy je wykonywać?
Na koniec dodajmy jeszcze, ile powinny trwać inhalacje na katar. Inhalacje na katar należy wykonywać przez maksymalnie 15 minut lub do momentu zużycia preparatu. Jeśli mgiełka przestaje się wydobywać z nebulizatora, trzeba wyłączyć urządzenie.
W przypadku parówek przyjmuje się, że inhalacje u dzieci na katar powinno się zakończyć również po 10–15 minutach, żeby nie doszło do podrażnienia dróg oddechowych.
A co z częstotliwością? Przeważnie to lekarz określa, jak często należy wykonywać inhalacje. Może to być zarówno raz dziennie, jak i dwa lub trzy razy w ciągu doby. Uwaga – jeśli preparat ma za zadanie rozrzedzać wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych nie powinno się go używać przed zaśnięciem, ponieważ może wywołać nasilony kaszel, który utrudni spokojny sen.
Jak długo – przez ile dni – można robić inhalacje na przeziębienie? W zależności od tego, jaki jest przebieg infekcji i jakie preparaty się stosuje, zaleca się inhalacje do zakończenia objawów lub do momentu zużycia wszystkich ampułek przepisanego leku.
Podsumowując, inhalacje na katar skutecznie nawilżają drogi oddechowe, ułatwiają usuwanie wydzieliny, a w niektórych przypadkach również zmniejszają obrzęk błon śluzowych. Działają zarówno na lejący się, jak i na gęsty śluz. Obecnie wykonywane są głównie z użyciem nebulizatora, bo ten sposób jest najbezpieczniejszy i najskuteczniejszy.
Zmniejsza suchy, drażniący kaszel, intensywnie nawilża drogi oddechowe.
3% roztwór soli przeznaczony do nebulizacji, w celu poprawienia komfortu oddychania.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Redukuje stany zapalne dróg oddechowych, chroni i nawilża błonę śluzową dróg oddechowych.
Ampułki do inhalacji rozrzedzające zalegającą wydzielinę.
Roztwór do inhalacji szczególnie polecany osobom wrażliwym na wyższe stężenie chlorku sodu.
Bibliografia
- Alkiewicz J., Zastosowanie aerozolu fizjologicznego roztworu wody morskiej w terapii pediatrycznej, „Nowa Pediatria”, 2002, 4, s. 277–280.
- Wronikowska O., Budzyńska B., Inhalacja i nebulizacja – zasady, rodzaje i bezpieczeństwo terapii, „Aptekarz Polski”, 2019, nr 3.
- Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J., Fitoterapia i leki roślinne, Warszawa, 2007.
- Amol – ulotka dołączona do opakowania https://www.amol.pl/pobierz/ulotka.pdf
- Karolewicz B., Pluta J., Haznar D., Nebulizacja jako metoda podawania leków, „Farmacja polska”, 2009, nr 4.