Kolka jelitowa może dotyczyć nawet 40% prawidłowo odżywionych niemowląt i jest jednym z najczęstszych powodów wizyt u pediatry w pierwszych miesiącach życia dziecka. Nie jest groźna, ale niewątpliwie stanowi bardzo frustrujący problem – zarówno dla rodziców, jak i niemowlęcia. Co czuje dziecko z kolką? Czy cierpi? Jak rozpoznać kolkę jelitową u niemowlaka?
- Kolka jelitowa to bolesne skurcze brzucha u niemowląt, które najczęściej pojawiają się w 2. tygodniu życia i ustępują w 3.-4. miesiącu.
- Ból może występować w całej jamie brzusznej (w okolicach jelit), często pojawia się po lewej stronie.
- Dziecko jest rozdrażnione, płacze bez wyraźnej przyczyny, ma grymas bólu na twarzy, a także zaciska piąstki i podciąga nóżki.
Jak rozpoznać kolkę jelitową u niemowlaka? Czy dziecko cierpi?
Kolka jelitowa nie stanowi zagrożenia dla życia dziecka i nie wpływa negatywnie na jego rozwój, ale może być bolesna i nieprzyjemna. Choć niemowlę nie potrafi zlokalizować i opisać bólu, jego organizm reaguje bardzo wyraźnie.
Rozpoznanie kolki jelitowej opiera się na występowaniu niepokoju i napadowego płaczu przez co najmniej 3 godziny w ciągu dnia (najczęściej w godzinach wieczornych), częściej niż 3 dni w tygodniu i utrzymywaniu się tych objawów przez ponad 3 miesiące.
Dziecko płacze wówczas bez wyraźniej przyczyny, a rodzice mają problem z uspokojeniem go. Charakterystyczną cechą jest nagły początek i koniec kolki bez wyraźnej przyczyny poprawy stanu dziecka.
Kolka może pojawić się od 3. dnia do 3. tygodnia życia (u ok. 80% dzieci pierwsze objawy pojawiają się w 2. tygodniu życia), a ustępuje zwykle samoistnie w 3.-4. miesiącu życia. Według niektórych autorów im wcześniej pojawią się pierwsze objawy kolki jelitowej, tym dłużej trwają napady w ciągu doby i tym dłuższy jest okres jej występowania.
Kolka niemowlęca – gdzie boli?
Dziecko może odczuwać kłujący lub skurczowy bólw każdej okolicy jamy brzusznej (łącznie z nadbrzuszem i podbrzuszem), jednak często pojawia się on po lewej stronie.
Dla niemowlęcia doznania bólu brzucha są czymś całkowicie nowym i niezrozumiałym. Może odczuwać nagłe skurcze, ucisk, a nawet pieczenie w brzuszku. Nie wie, co się z nim dzieje – nie potrafi zlokalizować źródła bólu ani zrozumieć, że to minie. Taka sytuacja wywołuje nie tylko fizyczny dyskomfort, ale także dezorientację i niepokój.
Objawy towarzyszące kolce obejmują:
- niepokój psychoruchowy (np. podciąganie nóżek, zaciskanie piąstek, prężenie się),
- częste oddawanie gazów,
- nadmierne napięcie powłok brzusznych,
- zaczerwienienie na twarzy,
- grymas na twarzy.
Warunkiem rozpoznania kolki jest to, że dziecko rośnie i prawidłowo się rozwija oraz nie zostały u niego zdiagnozowane żadne choroby.
Nawilża śluzówkę nosową.
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Krople enzymatyczne z laktazą kwaśną i neutralną.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Kolka jelitowa a kolka po bieganiu u starszych dzieci
Choć słowo „kolka” pojawia się w kontekście zarówno niemowląt, jak i starszych dzieci, należy wiedzieć, że to zupełnie różne zjawiska, które łączy jedynie ogólne pojęcie bólu brzucha.
U starszych dzieci kolka pojawia się np. po intensywnym wysiłku fizycznym, takim jak bieganie. Dziecko zgłasza wtedy ostry, kłujący ból z boku brzucha, najczęściej po prawej stronie pod żebrami. To tzw. kolka wysiłkowa, związana nie z układem trawiennym, ale z przeponą, czyli głównym mięśniem oddechowym.
W przeciwieństwie do kolki jelitowej u niemowlęcia ból wysiłkowy u starszego dziecka pojawia się w trakcie ruchu i ustępuje po odpoczynku. Ponadto nie towarzyszy mu napięcie brzucha czy oddawanie gazów, a także nie wymaga on masażu, a raczej nauki prawidłowego oddychania i odpowiedniego przygotowania do wysiłku (rozgrzewki, nawodnienia).
Jak pomóc dziecku, które ma kolkę jelitową?
Nie ma jednego idealnego sposobu na kolkę jelitową, ponieważ u każdego niemowlaka zadziałać może coś innego. Terapię dobiera się indywidualnie m.in. na podstawie stopnia nasilenia objawów. Wśród zalecanych metod specjaliści wymieniają:
- delikatny masaż brzuszka (np. ruchy okrężne zgodnie z ruchem wskazówek zegara),
- ciepłe okłady,
- ciepłą kąpiel,
- ułożenie dziecka na brzuszku (np. na klatce piersiowej rodzica).
Warto rozważyć podawanie kropli doustnych z enzymem – laktazą. Tego typu preparat wspiera trawienie laktozy i ogranicza jej fermentację w jelitach, co pomaga w redukcji wzdęć i bólu. Ponadto warto pamiętać, aby zapewnić maluszkowi odpowiednią opiekę i warunki do odpoczynku.
Dziecko z kolką jelitową odczuwa nie tylko ból, ale też rozdrażnienie i stres. Dlatego ważne jest, aby podchodzić do niego z cierpliwością i czułością. Niemowlę potrzebuje nie tylko fizycznego ukojenia, ale również emocjonalnego wsparcia – ciepła i bliskości rodzica, spokojnego głosu. Pomocne mogą okazać się tzw. białe szumy – odgłosy przypominające np. szum suszarki, odkurzacza, fal morskich czy bicia serca, które działają uspokajająco.
- Czerwionka-Szaflarska, M., & Gawryjołek, J. (2010). Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 4, No. 6, pp. 408-414).
- Maślany, A., Kalicki, B., Rustecka, A., & Jung, A. (2010). Najczęstsze zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego u niemowląt i ich związek z żywieniem Część I. Kolka i ulewania. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6(3), 194-197.
- Lewandowska, A., & Zych, B. (2017). Kolka jelitowa u noworodków–częstość występowania oraz metody postępowania przez rodziców Intestinal colic in newborn babies: incidence and methods of proceeding applied by parents.
- Morton D, Callister R. Exercise-related transient abdominal pain (ETAP). Sports Med. 2015 Jan;45(1):23-35. doi: 10.1007/s40279-014-0245-z. PMID: 25178498; PMCID: PMC4281377.