Co to jest kolka jelitowa?
Kolka jelitowa to zaburzenie przewodu pokarmowego, które występuje najczęściej od drugiego tygodnia do czwartego miesiąca życia dziecka. W latach 80. XX wieku zauważono zależność pomiędzy ciężkością przebiegu kolki a okresem życia, w którym pojawiły się jej pierwsze objawy. Jeśli pierwszy napad kolki jelitowej wystąpił u bardzo małego dziecka, tym dłużej najczęściej trwają następne epizody napadowe w ciągu doby i tym dłuższy jest okres ich występowania. Charakterystyczne w rozpoznaniu kolki jelitowej jest to, że maluszek, który się z nią boryka, podkurcza nóżki, a jego brzuszek często jest powiększony i wzdęty.
Ta dolegliwość mija samoistnie w okolicy pierwszego półrocza życia malucha (choć u 7% niemowląt granica ta przesuwa się aż do dziewiątego miesiąca). Jednak widok cierpiącego i zanoszącego się płaczem noworodka czy niemowlęcia jest tak przejmujący, że wielu rodziców wielokrotnie szuka pomocy u pediatry.
Kolka jelitowa – jak ją rozpoznać?
Kolka jelitowa u noworodka objawia się napadowym, przeraźliwym płaczem, wzdęciami i podkurczaniem nóżek. Jednak – według specjalistów – by stwierdzić z całą pewnością, że problemem dręczącym malucha jest kolka jelitowa, symptomów musi być więcej.
Kryteria kolki jelitowej u noworodka i niemowlęcia to:
- napady krzyku lub rozpaczliwego płaczu, którego nie da się ukoić; zwykle pojawiają się bez widocznej dla opiekunów przyczyny i równie nagle się kończą;
- kolka jelitowa trwa przynajmniej przez trzy godziny;
- kolka jelitowa występuje przynajmniej trzy razy w ciągu tygodnia (regularność ta musi mieć miejsce co najmniej przez jeden tydzień);
- mimo męczących kolek jelitowych dziecko rozwija się prawidłowo i odpowiednio przybiera na wadze.
Co wywołuje kolkę jelitową u noworodka i niemowlęcia?
Choć kolka jelitowa u małych dzieci od lat jest w polu zainteresowania badaczy, nadal nie do końca wiadomo co sprawia, że dolegliwość ta tak uporczywie utrudnia pierwsze miesiące życia dziecka. Etiologia kolki jelitowej nadal pozostaje nieznana. Oczywiście, są pewne przypuszczenia uznane powszechnie przez specjalistów. Zakłada się, że kolkę jelitową u noworodka i niemowlęcia najprawdopodobniej wywołują:
- przyczyny żywieniowe
Naukowcy sugerują, że nadwrażliwość na białko mleka krowiego lub nietolerancja laktozy, którą przyswaja matka w swojej diecie, a także (niezwiązane tylko z alergią pokarmową) gromadzenie się gazów w jelitach dziecka może upośledzać pasaż jelitowy. W efekcie zaczynają występować bolesne skurcze jelit, na które noworodek reaguje krzykiem lub przejmującym płaczem i podkurczaniem nóżek.
- zaburzenia motoryki żołądkowo-jelitowej
Problemowi temu często towarzyszy gromadzenie się zbyt dużej ilości gazów, nadmierne skurcze, a także (w skrajnych przypadkach) uszkodzenia błony śluzowej jelita.
- zaburzenia mikrobioty przewodu pokarmowego
- nieodpowiednie techniki pielęgnacyjne stosowane podczas karmienia czy noszenia przez opiekunów
Niewłaściwie przystawione do piersi czy butelki dziecko, połyka powietrze, co przekłada się na zwiększoną ilość gazów w jelitach.
- nieprawidłowy kontakt emocjonalny rodzica z dzieckiem
- przebodźcowanie dziecka i niedojrzały układ nerwowy
Zbyt duża ilość bodźców, którymi stymulowany jest maluch (hałas, światło etc.) może mieć wpływ na występowanie kolki jelitowej. Zaburzeniu ulega działanie osi mózg-jelito.
- stany lękowe u matki i stres
- narażenie matki na dym papierosowy
Udowodniono, że nikotyna zaostrza ataki kolki jelitowej.
Jak sobie radzić z kolką jelitową?
Choć w wielu przypadkach dzieci wyrastają z kolki jelitowej, trudno bezczynnie patrzeć, jak maluch męczy się podczas jej ataku. Złe samopoczucie noworodka czy niemowlaka odbija się na rodzicach i opiekunach. Dlatego w walce z tą dolegliwością warto uzbroić się w cierpliwość. Na szczęście istnieją sposoby, farmakologiczne i niefarmakologiczne, na złagodzenie jej objawów.
Po pierwsze należy zadbać o właściwą pozycję maluszka w czasie karmienia i jego poprawne odbicie po jedzeniu. Fachowych rad udzielić może położna środowiskowa lub doradczyni laktacyjna. Jeśli dziecko jest karmione butelką, dobrze zaopatrzyć się w tak zwane butelki antykolkowe, które wyposażone są w specjalne odpowietrzacze.
W opróżnianiu zalegających w jelitach gazów pomaga też przytulanie połączone z delikatnym masażem brzuszka (trzeba go lekko uciskać zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, czyli takim, jak przebiega jelito grube). By ograniczyć małemu człowiekowi nadmiar bodźców, warto go wyciszać. Wielu rodziców uważa, że gdy ich dziecko miało atak kolki, pomagały spacery w wózku, kołysanie, jazda samochodem, szumiące odgłosy (tak zwany biały szum) lub ciepłe okłady. W przypadku ciepłych okładów trzeba pamiętać, że mają być ciepłe, ale nie gorące!
Niestety nie ma badań, które potwierdziłyby, które z domowych rozwiązań jest najskuteczniejsze. Często rodzice metodą prób dochodzą do tego, który sposób najbardziej sprawdza się w przypadku ich dziecka. Kryteria Rzymskie mówią jasno, że każda metoda jest dobra, jeżeli jest skuteczna i nie niesie za sobą negatywnych konsekwencji dla zdrowia niemowlęcia lub noworodka.
Jakie preparaty na kolkę jelitową u niemowląt?
Dawniej popularnym remedium na kolkę jelitową była herbata z kopru włoskiego. Współczesne badania pokazują jednak jasno, że nie wolno jej stosować, ponieważ zawiera wiele estrogenów.
Jeżeli przyczyną kolki jelitowej u niemowlaka są problemy z tolerancją laktozy, warto podać mu preparaty z laktazą, czyli enzymem, który zwiększa przyswajalność laktozy z mleka. Takie preparaty dostępne są w formie wygodnych w dawkowaniu kropelek.
Skuteczny preparat na kolkę dla niemowląt zawiera dwie formy laktazy – laktazę neutralną, pochodzącą z wyciągu z drożdży Kluyveromyces lactis oraz laktazę kwaśną, z wyciągu z grzyba Aspergillus oryzae. Dzięki zawartości wspomnianych składników kropelki są niezwykle skuteczne, ponieważ działają w szerokim zakresie pH, które jest inne dla mleka matki, a inne dla mleka modyfikowanego.
Kropelki enzymatyczne na kolkę jelitową u noworodka można stosować przy każdym rodzaju karmienia – karmieniu piersią, karmieniu mlekiem modyfikowanym, a także mlekiem odciąganym do późniejszego wykorzystania. Kropelek na kolkę jelitową u noworodka nie należy dodawać do gorącego mleka.
Kropelki na kolkę jelitową można stosować u noworodka od pierwszego dnia życia, aż do 3-4 miesiąca, czyli do momentu rozpoczęcia prawidłowej produkcji enzymów przez jelita dziecka.
Bibliografia:
Czerwonka-Szaflarska M., Gawryjołek J., Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej;
Rurarz A.,Ratajczak K.M, Faleszko W., Kolki niemowlęce;
Stahlberg M.R. Infantile colic: occurrence and risk factors;
Śmiech O.,Benior J., Kolka niemowlęca: etiopatogeneza i leczenie.