Co to jest laktoferyna i jakie funkcje pełni w organizmie?
Laktoferyna to białko, które jest naturalnie produkowane w organizmie człowieka. Uwalniają ją komórki nabłonkowe błon śluzowych, np. w drogach oddechowych czy jelitach. Jest obecna także we wszelkich wydzielinach, np. łzach, soku żołądkowym, moczu, płynie mózgowo-rdzeniowym, a także mleku kobiecym.
Największe stężenie laktoferyny występuje w siarze, czyli pokarmie wczesnym. Noworodek urodzony w terminie i karmiony piersią w ciągu pierwszego tygodnia życia przyjmuje aż 3 g laktoferyny na dobę. Niestety zamrażanie lub pasteryzacja pokarmu zmniejszają jej stężenie. Problematyczna może być także podaż tego białka u wcześniaków, ponieważ ich przewód pokarmowy nie jest w pełni rozwinięty.
Laktoferyna pełni w organizmie wiele funkcji, ponadto ciągle trwają nad nią badania, które mogą wykazać kolejne właściwości tej substancji. Jej najważniejszym zadaniem jest kontrola poziomu jonów żelaza. Laktoferyna tworzy z nimi kompleksy za pomocą silnych, ale odwracalnych wiązań. W takiej postaci żelazo jest nieaktywne i niedostępne dla żadnych procesów, dopóki nie powróci do postaci wolnych jonów.
Oprócz tego laktoferyna wykazuje też właściwości:
- przeciwbakteryjne,
- przeciwwirusowe,
- przeciwgrzybicze,
- przeciwpasożytnicze,
- immunomodulujące.
Wpływ laktoferyny na drobnoustroje chorobotwórcze
Mechanizm kontroli aktywności jonów żelaza leży u podstawy przeciwbakteryjnego działania laktoferyny. Wynika to z faktu, że bakterie potrzebują tego pierwiastka w postaci wolnej do rozmnażania. Związanie żelaza w trwały kompleks odcina patogenom dostęp do niego i znacznie ogranicza rozwój infekcji.
Jednak to nie jedyne możliwości laktoferyny. Białko to potrafi oddziaływać bezpośrednio z powierzchnią zarówno bakterii, jak i grzybów. Uszkadza ich ścianę komórkową, a w konsekwencji doprowadza do śmierci całej komórki. Badania wykazały też jej aktywność przeciwpasożytniczą, chociaż stojący za nią mechanizm nie został w pełni poznany.
Co ciekawe, laktoferyna nie wpływa na bakterie probiotyczne, więc nie osłabia mikroflory jelitowej. Przeciwnie, w przypadku bakterii z rodzaju Bifidobacterium białko to wspomaga ich wzrost poprzez udostępnianie im żelaza. Z kolei pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus nie potrzebują żelaza do namnażania się, więc laktoferyna nie zaburza im tych procesów.
Wpływa ona za to na wirusy chorobotwórcze – wiąże się z receptorami na komórkach naszego organizmu, blokując w ten sposób patogenom możliwość wniknięcia do nich. Laktoferyna działa na wiele typów wirusów, także tych najczęściej odpowiadających za infekcje dróg oddechowych, w tym:
- wirus grypy,
- adenowirusy,
- koronawirusy,
- wirus RSV.
Wpływ laktoferyny na odporność
Laktoferyna, ze względu na swoją aktywność przeciwdrobnoustrojową, jest pierwszą linią obrony organizmu przed zakażeniem. Ponadto aktywnie wpływa ona na pracę układu odpornościowego. Reguluje syntezę mediatorów stanu zapalnego, czyli substancji uwalnianych w odpowiedzi na atak patogenów. Dzięki temu może zarówno zwiększać, jak i zmniejszać ich stężenie, w zależności od aktualnych potrzeb organizmu. Stąd wynikają też właściwości przeciwzapalne tego białka.
Co więcej, laktoferyna reguluje syntezę reaktywnych form tlenu, czyli tzw. wolnych rodników. Podczas zakażenia ich obecność jest wskazana, ponieważ wykazują działanie bakteriobójcze. Jednak zbyt duże ilości wolnych rodników mają toksyczny wpływ na organizm. Dlatego tak ważne jest zachowanie równowagi, do której niezbędna jest laktoferyna.
Laktoferyna jest szczególnie ważna dla dzieci
Laktoferyna odgrywa ważną rolę w rozwoju noworodków. W ich jelitach wykryto specjalne receptory dla tego białka, które pośredniczą w jej działaniu immunomodulującym oraz w pobieraniu żelaza. Może to świadczyć o kluczowej roli laktoferyny w regulacji pracy układu odpornościowego w pierwszym okresie życia. Podejrzewa się, że to ona jest czynnikiem warunkującym mniejszą podatność na choroby dzieci karmionych piersią w stosunku do maluchów przyjmujących mleko modyfikowane.
Laktoferyna stymuluje rozrastanie się komórek nabłonkowych jelita cienkiego i zwiększa efektywność uwalnianych przez nie enzymów trawiennych. Może też być pomocna w łagodzeniu zakażeń przewodu pokarmowego przebiegających z biegunką.
Laktistim Baby – źródło laktoferyny dla dzieci
Laktistim Baby to laktoferyna dla dzieci w postaci otwieranych kapsułek, która może być stosowana u maluchów już od 6. miesiąca życia. Zawarty w kapsułkach proszek można rozpuścić płynie lub pokarmie płynnym, np. mleku, jogurcie. Ważne, żeby był on w temperaturze pokojowej.
Laktoferyna w preparacie Laktistim Baby pochodzi z mleka krowiego, przez co ma ona właściwości zbliżone do ludzkiej. Towarzyszy jej inulina, która jest prebiotykiem, czyli pożywką dla flory jelitowej. Dzięki temu preparat korzystnie wpływa na stan bakterii probiotycznych, które również odgrywają ważną rolę w procesach odpornościowych.
Kiedy warto sięgnąć po laktoferynę?
Wskazania, w jakich warto rozważyć suplementację laktoferyny u dzieci, to m.in.:
- osłabiona odporność i częste infekcje,
- nieprawidłowy poziom żelaza,
- zaburzenia mikrobioty jelitowej, np. po antybiotykach, przewlekłych biegunkach,
- wzmocnienie układu odpornościowego podczas infekcji,
- problemy jelitowe,
- wsparcie niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym.
Laktoferyna jest dobrze przebadaną, bezpieczną dla niemowląt substancją. Warto jednak pamiętać, że pozyskuje się ją z mleka, dlatego jest przeciwwskazana w przypadku uczulenia na białka mleka krowiego. Jeśli masz wątpliwości dotyczące suplementacji laktoferyny, porozmawiaj o tym z lekarzem lub farmaceutą.
Bibliografia:
- Actor, J. K., Hwang, S. A., & Kruzel, M. L. (2009). Lactoferrin as a natural immune modulator. Current pharmaceutical design, 15(17): 1956-1973.
- Lauterbach, R., Kamińska, E., Michalski, P., & Lauterbach, J. P. (2016). Laktoferyna – glikoproteina o dużym potencjale terapeutycznym. Developmental Period Medicine, 2(20): 118-125.
- Tuszyński P. K. (red.), Składniki suplementów diety, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2021.