To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Niewydolność cieśniowo-szyjkowa – co to oznacza?
Według danych WHO co roku aż 15 mln ciąż kończy się przed osiągnięciem minimum 38. tygodnia, co stanowi w różnych krajach od 5 do nawet 18% wszystkich porodów. Średnio 15% porodów przedwczesnych jest spowodowanych wystąpieniem niewydolności cieśniowo-szyjkowej. Dzieci urodzone w wyniku wystąpienia tego powikłania bardzo często wymagają specjalistycznego wsparcia zaraz po narodzinach, gdyż są nie tylko bardzo małe, ale również bardzo niedojrzałe.
W prawidłowej ciąży szyjka macicy jest twarda, zamknięta czopem śluzowym i skierowana w stronę kości krzyżowej. W badaniu ginekologicznym jest długa, około 3-4,5 cm. Nie jest wyczuwalne żadne rozwarcie, chyba że badanie ma miejsce na kilka tygodni przed porodem – zdarza się wtedy, że lekarz wyczuwa np. 1 cm rozwarcia. Jednak warunek twardości i długości szyjki zostaje zachowany, nie ma akcji skurczowej, a szyjka zmienia się dopiero pod koniec ciąży, w terminie porodu.
W ciąży powikłanej niewydolnością cieśniowo-szyjkową czasem nawet przed 20 tyg., czyli jeszcze w drugim trymestrze, lekarz w czasie rutynowej wizyty bada powiększające się rozwarcie. Mimo że do porodu jeszcze kilkanaście tygodni, szyjka macicy nie spełnia swojej funkcji. Konieczne jest badanie USG, aby precyzyjnie ocenić jej długość, gdyż uznaje się, że szyjka krótsza niż 25 mm poniżej 20. tygodnia ciąży stanowi bardzo istotny czynnik ryzyka porodu przedwczesnego, a nawet poronienia, jeśli do rozwiązania dojdzie przed 22. tygodniem ciąży.
Niewydolność cieśniowo-szyjkowa nie daje żadnych objawów – brak krwawienia, dolegliwości bólowych, odpływania płynu owodniowego czy skurczów macicy. Fakt, że powstawanie rozwarcia jest właściwie bezobjawowe, mocno utrudnia szybką diagnostykę – dopiero badanie lekarskie jest w stanie wykryć, że szyjka się skraca i zagraża przebiegowi ciąży.
Niewydolność cieśniowo-szyjkowa – czynniki ryzyka
Trudności z zachowaniem swojej funkcji przez szyjkę macicy mogą być spowodowane defektem w jej budowie lub wcześniejszym uszkodzeniem. Uznaje się, że niedobór kolagenu oraz elastyny, czyli substancji odpowiadających za sprężystość i elastyczność tkanek może sprawiać, że szyjka nie jest w stanie utrzymać się zamknięta przez ciążę.
Kolejne czynniki ryzyka powstawania niewydolności cieśniowo-szyjkowej to np.:
- wcześniejsze zabiegi na szyjce macicy wymagające jej mechanicznego rozszerzenia (łyżeczkowanie),
- operacje wykonywane na części pochwowej szyjki macicy,
- niewydolność cieśniowo-szyjkowa w poprzednich ciążach lub wśród kobiet w bliskiej rodzinie (czynnik genetyczny),
- ciąża mnoga,
- wady rozwojowe macicy,
- pęknięcie szyjki macicy w czasie poprzedniego porodu,
- poprzednio przedłużający się drugi okres porodu (faza skurczy partych i aktywnego rodzenia się dziecka),
- konizacja szyjki macicy (wycięcie stożka szyjki macicy, np. w ramach diagnostyki i leczenia nieprawidłowości w wyniku cytologii).
- poprzedni poród z założeniem wysokich kleszczy,
- przebyte poronienia lub porody przedwczesne w II trymestrze ciąży,
- przedwczesnego odpływanie płynu owodniowego w poprzednich ciążach.
Diagnostyka niewydolności cieśniowo-szyjkowej
Po rozpoznaniu w badaniu ginekologicznym rozwarcia i skrócenia szyjki macicy w II lub na początku III trymestru ciąży konieczne jest pogłębienie diagnostyki, aby oszacować wagę problemu i ryzyko wystąpienia porodu. Poród przedwczesny zawsze stanowi bardzo duże obciążenie dla niedojrzałego płodu, który często rodzi się z niską masą urodzeniową.
Po badaniu ginekologicznym i rozpoznaniu niewydolności szyjki macicy specjalista wykonuje badanie USG dopochwowe, w którym mierzy długość szyjki macicy, ogląda rozwarcie, szczególnie ujścia wewnętrznego szyjki macicy oraz sprawdza, czy pęcherz płodowy nie wpukla się do jej kanału.
W zależności od stopnia rozpoznanej niewydolności lekarz może zaproponować trzy podstawowe rozwiązania. Jakie?
Leczenie niewydolności cieśniowo-szyjkowej
We wczesnej ciąży każdy dzień ma ogromne znaczenie dla rozwoju płodu, dlatego wdrożenie odpowiedniego leczenia daje szansę na przeżycie i nadzieję na uniknięcie poważnych powikłań wcześniactwa.
Dostępne są dwie metody mechanicznego zatrzymania powiększania się rozwarcia, czyli szew okrężny na szyjce macicy oraz założenie pessara.
Szew okrężny to inwazyjna metoda, do której przeprowadzenia konieczne jest zapewnienie sali operacyjnej. Lekarz zakłada szew na szyjkę macicy, bardzo podobnie jak w przypadku rany i zaciskając go sprawia, że kanał szyjki znacząco się zamyka.
Kolejna metoda to założenie na szyjkę macicy pierścienia silikonowego, pessara, w którego środek wkłada się szyjkę, co zapobiega poszerzaniu się rozwarcia.
Lekarz może również zaproponować leczenie farmakologiczne, czyli progesteron dopochwowo, tokolityki (czyli leki wyciszające skurcze macicy) oraz leki przeciwzapalne czy antybiotyki, w zależności od indywidualnej sytuacji ciężarnej. Dodatkowo konieczne jest leczenie zachowawcze: reżim łóżkowy, unikanie chodzenia, stania, ale również współżycia, zakaz wykonywania prac fizycznych.
Przeciwwskazaniem do zastosowania jakichkolwiek metod leczenia niewydolności cieśniowo-szyjkowej jest aktywna infekcja i zakażenie, obumarły płód, płód z wadami letalnymi oraz sączące się wody płodowe czy aktywna akcja skurczowa.
Aktualnie nie ma żadnych pewnych metod, które pozwalają przewidzieć, że pacjentka może mieć trudności z utrzymaniem ciąży z powodu niewydolności cieśniowo-szyjkowej.
Powikłania niewydolności cieśniowo-szyjkowej
Podstawowym powikłaniem niewydolności cieśniowo-szyjkowej jest poród przedwczesny oraz wcześniactwo u noworodka. Niewydolność cieśniowo-szyjkowa jest istotnym czynnikiem wpływającym na ryzyko urodzenia dziecka z małą masą ciała, gdyż niska waga w momencie porodu towarzyszy praktycznie każdemu noworodkowi urodzonemu przed terminem.
W zależności od czasu wykrycia niewydolności cieśniowo-szyjkowej można próbować oszacować, kiedy jest największe ryzyko porodu przedwczesnego. Jeśli niewydolność zostaje wykryta poniżej 20. tygodnia ciąży, jest nawet 75% pewności, że poród nastąpi przed 24. tygodniem ciąży. Pozostałe 25% to pewność porodu przed 28. tygodniem ciąży. To sprawia, że niewydolność szyjki macicy to niezwykle trudne powikłanie dla przebiegu ciąży, mogące zaważyć na zdrowiu i życiu płodu oraz nowo narodzonego dziecka.
Porody przedwczesne z powodu niewydolności cieśniowo-szyjkowej oznaczają długie tygodnie na oddziałach intensywnej terapii noworodka, walkę o życie, a później walkę o zdrowie. Dziecko z porodu przedwczesnego często obciążone jest jego skutkami na długo po narodzinach. Niska masa ciała noworodków jest nieodłączną cechą wcześniaków. Jednak współczesna medycyna potrafi ratować nawet takie maluszki, których narodziny oscylują na granicy porodu przedwczesnego i poronienia.
Warto mieć na uwadze, że niewydolność cieśniowo-szyjkowa w przebiegu ciąży może poważnie skrócić czas jej trwania i stać się powodem szeregu różnych powikłań, stąd ważna jest odpowiednia opieka medyczna w czasie całej ciąży, a także prawidłowe postępowanie nie tylko personelu medycznego oraz także samej ciężarnej.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
Bibliografia:
1. Śmiech O. Bonior J.: Poród przedwczesny – etiopatogeneza i leczenie. Sztuka Leczenia, 2019, 1, 47-56.
2. Milanowska-Koloch K.: Niewydolność cieśniowo-szyjkowa: diagnostyka i leczenie. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i narodowego Instytutu Leków w Warszawie, Rzeszów, 2014, 4, 374-380.
3. Thakur M., Jenkins S.M., Mahajan K.: Cervical insufficiency, StatPearls, aktualizacja 6.11.2024 r., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525954/
4. Markham K., Iams J.D.: Powszechny czy selektywny skrining długości szyjki macicy? Ginekologia po Dyplomie, 2013, 15(4), 17-24.