Przedwczesne pęknięcie błon płodowych – co to znaczy?
Przedwczesne pęknięcie błon płodowych to stan, w którym wody płodowe sączą się przed rozpoczęciem akcji porodowej. Jeśli okazuje się, że do takiej sytuacji dochodzi przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, diagnozuje się przedwczesne pęknięcie błon płodowych w ciąży niedonoszonej.
Postępowanie medyczne oraz rokowania są zależne od wielu czynników, z których najbardziej istotne to wiek ciążowy, występowanie objawów zagrożenia zdrowia i życia płodu oraz matki, a także stopień zaawansowania porodu.
Jak diagnozuje się przedwczesne pęknięcie błon płodowych?
Zazwyczaj wywiad z ciężarną daje podstawy, aby sądzić, że doszło do przerwania ciągłości błon płodowych. Wody płodowe rzadko chlustają jak na filmach, częściej sączą się powoli, dlatego diagnostyka przedwczesnego odpływania płynu owodniowego musi być poparta badaniami. Zwykle płyn owodniowy jest jasnożółty i przejrzysty, dlatego kobiety czasem mylą go z moczem, szczególnie jeśli do przerwania ciągłości błon płodowych dochodzi na wcześniejszym etapie ciąży.
Ginekolog przy podejrzeniu przedwczesnego pęknięcia błon płodowych nie bada pacjentki wewnętrznie, aby nie zwiększyć ryzyka zakażenia, jedynie ocenia sytuację za pomocą wziernika. Ślad płynu w pochwie trzeba rozróżnić z obfitymi upławami lub śluzem związanym z procesem rozwierania szyjki macicy.
Następnie konieczne jest badanie USG i ocena stanu płodu oraz ilości płynu owodniowego. Badanie KTG, czyli badanie czynności serca dziecka i skurczy macicy, pozwala rozszerzyć ocenę stanu płodu.
Można również zbadać próbkę płynu owodniowego, aby potwierdzić jego faktyczne odpływanie z jamy macicy.
Jeśli wszystko wskazuje na to, że naprawdę doszło do pęknięcia błon owodniowych, analizując wiele czynników, lekarz podejmuje decyzję o postępowaniu zachowawczym i próbie przedłużenia ciąży lub o jej zakończeniu.
Czynniki ryzyka wystąpienia przedwczesnego pęknięcia błon płodowych
Przedwczesne odpływanie płynu owodniowego to duży problem współczesnego położnictwa. Można jednak wyróżnić sytuacje, w których jest większe prawdopodobieństwo wystąpienia tego powikłania. Jakie?
- niski status socjoekonomiczny matki,
- zakażenia pochwy i choroby przenoszone drogą płciową,
- palenie papierosów,
- niewydolność cieśniowo-szyjkowa i obecność szwu okrężnego na szyjce macicy,
- ciąża mnoga,
- wielowodzie,
- wady płodu i nieprawidłowe położenie płodu w macicy,
- przedwczesne pęknięcie błon płodowych we wcześniejszej ciąży,
- zabiegi i operacje na szyjce macicy przed ciążą.
Istnieje związek pomiędzy występowaniem bakterii chorobotwórczych jako elementów mikroflory bakteryjnej matki, a przedwczesnym odpływaniem płynu owodniowego. Szczególnie zakażenia, które przekazywane są na drodze kontaktów seksualnych, jak chlamydia, rzęsistek pochwowy, rzeżączka uznaje się za groźne dla prawidłowego przebiegu ciąży.
Jakie zagrożenia dla matki i dziecka niesie przedwczesne odpływanie płynu owodniowego?
Przerwanie błon płodowych przed terminem porodu powoduje, że dziecko nie jest chronione przed drobnoustrojami, które mogą stać się powodem zakażenia wewnątrzmacicznego. To przyczynia się do wzrostu umieralności okołoporodowej płodów i noworodków oraz zachorowalności matek.
Najpoważniejszymi konsekwencjami przerwania ciągłości błon płodowych jest infekcja uogólniona, sepsa i śmierć w wyniku zakażenia. Jeśli dojdzie do porodu na wczesnym etapie ciąży, na kilka czy kilkanaście tygodni przed terminem porodu, dziecko obarczone jest typowymi powikłaniami wcześniactwa.
Gdy jest możliwość przedłużenia trwania ciąży, gdyż płód jest niedojrzały, nie ma akcji skurczowej lub można skutecznie ją wyciszyć, oraz nie ma żadnych oznak zakażenia, także nie można mieć pewności, że dziecko urodzi się w pełni zdrowe.
Wody płodowe są niezwykle istotne dla rozwoju płuc, zawierają substancje wspierające ich dojrzewanie oraz zapobiegają sklejaniu się pęcherzyków płucnych. Jeśli podtrzymywanie ciąży trwa długo przy pękniętych pęcherzu płodowym, jedną z trudności, jaka może się pojawić u noworodka, jest hipoplazja, czyli niedorozwój płuc.
Pęcherz płodowy i wody płodowe mają bardzo ważne zadanie w przebiegu ciąży. Tworzą jałowe środowisko dla rozwoju dziecka, zabezpieczają przed bakteriami i wirusami z zewnątrz, umożliwiają dziecku poruszanie, rozwój układów wewnętrznych. Płyn owodniowy dodatkowo zabezpiecza przed uciśnięciem pępowiny i wystąpieniem niedotlenienia wewnątrzmacicznego.
Kolejnym powikłaniem dla płodu może być niedotlenienie wewnątrzmaciczne, gdyż mniejsza ilość wód płodowych oznacza wzrost ryzyka ucisku na pępowinę i wystąpienia zaburzenia w jej przepływie. Noworodek, który przechodzi niedotlenienie wewnątrzmaciczne, w zależności od ciężkości zamartwicy, może wyjść z takiej sytuacji praktycznie bez większych deficytów, ale może również przez całe życie cierpieć z powodu np. mózgowego porażenia dziecięcego czy ciężkich deficytów neurologicznych.
Postępowanie w przypadku przedwczesnego pęknięcia błon płodowych
Działania medyczne uzależnione są od wielu czynników. Jeśli występują objawy zakażenia, zazwyczaj jest to przesłanka do zakończenia ciąży.
Gdy ciąża jest wczesna, w zależności od objawów ewentualnej infekcji, można zalecić postępowanie zachowawcze (wzmożony nadzór medyczny, hospitalizacja, nakaz leżenia, szczególna dbałość o higienę), aktywne (czyli zachowawcze z włączeniem leków tokolitycznych, zatrzymujących poród, glikokortykosteroidów wspomagających rozwój płuc oraz antybiotykoterapii profilaktycznej) lub czynne, czyli mające na celu jak najszybszy poród.
Poród naturalny jest możliwy, a cesarskie cięcie wykonuje się wg standardowych wskazań. W czasie porodu częściej dochodzi do przedwczesnego odklejenia się łożyska oraz do występowania krwotoków okołoporodowych.
Jeśli poród ma nastąpić na wczesnym etapie ciąży, pacjentkę należy przekazać do ośrodka o najwyższym stopniu referencyjności, by noworodek zaraz po porodzie mógł trafić na intensywną terapię, gdzie będzie miał zapewnione najlepsze warunki, by walczyć o zdrowie i życie.
Warto pamiętać, że przedwczesne pęknięcie błon płodowych w czasie ciąży może rzutować na zdrowie matki również po porodzie. Odnotowuje się większe ryzyko wystąpienia zakażenia w połogu, krwotoku czy zakrzepicy.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
1. Bręborowicz G.: Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2005, 272-281.
2. Bręborowicz G.: Położnictwo. Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2020, 216-222.