Dym tytoniowy – dlaczego jest szkodliwy?
Palenie tytoniu to bardzo powszechny nałóg, a dym tytoniowy szkodzi nie tylko palaczom, ale również ich bliskim. Badacze wyodrębnili dwa strumienie dymu: główny i boczny, a w każdym z nich toksyczne substancje, dlatego wiadomo, że bierne palenie jest bardzo szkodliwe dla zdrowia człowieka. Dym tytoniowy znajdujący się w strumieniu bocznym jest nawet bardziej niebezpieczny dla zdrowia niż strumień główny, wdychany przez palacza.
Podczas spalania papierosa wydziela się nawet 4 tysiące substancji, które mają udowodniony zły wpływ na zdrowie człowieka. Płodność jest jednym z bardzo ważnych aspektów zdrowia, a trudności z zajściem w ciążę dotykają tak wiele par, że niepłodność aktualnie jest uważana za problem społeczny. WHO wyodrębniło czynniki ryzyka, które wpływają na obniżenie płodności. Palenie tytoniu jest w czołówce tych czynników.
Dym tytoniowy wpływa na praktycznie wszystkie układy człowieka, również na kluczowe dla płodności układ endokrynny i rozrodczy. Jak palenie wpływa na płodność kobiety, a jak na płodność mężczyzny?
Przeczytaj także: 6 pytań do położnej – badania na płodność kobiety i mężczyzny
To lek bez recepty wskazany w odzwyczajaniu się od palenia tytoniu i zmniejszeniu głodu nikotynowego u osób, które chcą przestać palić. Celem stosowania leku DENICIT jest trwałe zaprzestanie używania produktów zawierających nikotynę. Zawiera cytyzynę, która zwiększa ok. 3-krotnie szansę na rzucenie palenia¹.
¹Hajek P et al.: Efficay of cytisine in helping smokers quit;systematic review and meta-analysis. Thorax, 2013
Palenie tytoniu i jego wpływ na płodność kobiet
U kobiet sięgających po papierosy lub przebywających w obecności osób palących, wzrasta ryzyko problemów hormonalnych. Zaburzenia hormonów przejawiają się pod postacią:
- nieregularnych miesiączek,
- cykli bezowulacyjnych,
- mniejszej rezerwy jajnikowej,
- komórki jajowe są gorszej jakości.
Kobiety palące wcześniej przechodzą menopauzę, dlatego nie powinny zbytnio odkładać w czasie myśli o dziecku, jeśli w ogóle planują potomstwo.
Nieprawidłowo działają gruczoły endokrynne, czyli tarczyca, przysadka mózgowa, jajniki. Oprócz oczywistego wpływu na zaburzenie płodności, całe ciało kobiety mocno odczuwa działanie substancji z dymu tytoniowego.
- Wzrasta ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, np. udarów, zawałów serca, przewlekłej choroby niedokrwiennej serca, czyli choroby wieńcowej.
- Palaczki są bardziej narażone na występowanie tętniaków.
- Zdecydowanie zwiększa się ryzyko występowania nowotworów, tj. rak płuca, krtani.
Jeśli kobieta jest w grupie ryzyka zachorowania na nowotwory układu rozrodczego, palenie tytoniu może znacząco zwiększyć ryzyko jego powstania.
Pamiętając o tym, że kobiety palące aktywnie i biernie są bardziej narażone na niepłodność, niż kobiety unikające papierosów, warto wspomnieć, że to ryzyko niepłodności jest nawet 2-3 razy większe.
Palenie papierosów a płodność męska
U mężczyzn papierosy również nie pozostają obojętne na płodność, gdyż znacząco obniżają jakość spermy.
W nasieniu jest mniej plemników o prawidłowej budowie i odpowiedniej ruchliwości, czyli tych zdolnych do zapłodnienia. Część plemników jest uszkodzona, ma zaburzenia w łańcuchu DNA – to efekt działania substancji toksycznych zawartych w dymie tytoniowym.
Mężczyźni palący częściej zmagają się z zaburzeniami erekcji. Dotyczą ich także zaburzenia hormonalne – szczególnie w funkcjonowaniu jąder i wydzielanie przez nie testosteronu. Wzrasta, podobnie jak u kobiet, ryzyko powstawania nowotworów płuca i krtani.
Czy warto rzucić palenie przed zajściem w ciążę?
Na to pytanie można odpowiedzieć krótko – tak! Jednak w społeczeństwie istnieją np. teorie dotyczące negatywnych skutków rzucenia palenia przez ciężarne, dlatego warto wyjaśnić, jak rzucenie palenia wpływa na zdrowie przyszłych rodziców.
U kobiet rzucenie palenia pozytywnie oddziałuje na regulację cykli miesiączkowych, pojawiają się owulację, co przekłada się na znaczący wzrost płodności. U palaczek odkryto, że w płynie pęcherzykowym w jajnikach obecne są te same substancje toksyczne, co w dymie tytoniowym. Nawet jeśli rezerwa jajnikowa jest pomniejszona, wzrasta jakość komórek jajowych zdolnych do zapłodnienia.
Mężczyźni, którzy rezygnują z palenia papierosów, mają lepsze parametry nasienia.
Zmniejsza się ryzyko poronienia w pierwszym trymestrze ciąży, ciało kobiety lepiej reaguje na znajdujący się w jej macicy płód. Dzieje się to również za sprawą tego, że zapłodniona komórka ma większą szansę na donoszenie, jeśli oboje rodzice nie palą.
Dla planujących powiększenie rodziny, ważna powinna być informacja na temat tego, jak palenie wpływa na rozwijający się płód. Ciężarna, która sięga po papierosy lub ma kontakt z dymem tytoniowym jako bierny palacz, znajduje się w grupie ryzyka powikłań ciążowych i porodowych.
Skraca się czas trwania ciąży, jest większe ryzyko powikłań wcześniaczych u dziecka. Noworodek po porodzie może prezentować zespół odstawienia, zwykle ma mniejszą urodzeniową masę ciała niż dziecko kobiety niepalącej, urodzone w tym samym tygodniu ciąży. Nikotyna sprawia, że płód jest narażony na powstawanie wad wzroku, układu sercowo-naczyniowego czy moczowego. Wraz z rozwojem dziecka mogą ujawniać się zaburzenia funkcji poznawczych.
Odpowiedzialne planowanie rodziny i rezygnacja z palenie papierosów, aby zajść w zdrową ciążę i mieć szansę na jej donoszenie, oraz urodzenie zdrowego dziecka, to najlepsza decyzja, jaką mogą podjąć przyszli rodzice, w trosce o swoje zdrowie i swoich dzieci.
Może zainteresować Cię także: Skutki palenia w ciąży (aktywnego i biernego)
1. Seli M., red. Dębski R.: „Niepłodność. Ginekologia w praktyce klinicznej”, Elsevier Urban & Partner, 2011, Wrocław.
2. Studnicka A., Bączek G., Dmoch-Gajzlerska E.: „Zachowania zdrowotne podejmowane przez kobiety i ich wpływ na płodność w świetle badań”, Problematyka Płodności i Prokreacji, Kwartalnik Naukowy, 2017, 1(29), 58-66.
3. Koperwas M., Głowacka M.: „Problem niepłodności wśród kobiet i mężczyzn – epidemiologia, czynniki ryzyka i świadomość społeczna”, Aspekty Zdrowia i Choroby, 2017, 2(3), 31-49.