Co to jest owulacja?
Owulacja to uwolnienie z jajnika komórki jajowej, którą następnie wyłapują strzępki jajowodu i kierują przez jajowód do macicy. W jajowodzie zwykle dochodzi do zapłodnienia, jednak aby doszło do pojedynczej owulacji, potrzeba synchronizacji wielu procesów w organizmie. Jakich?
Żeński płód w 16-20 tygodniu ciąży ma w swoich jajnikach około 6-7 milionów pęcherzyków pierwotnych, z których każdy może stać się dojrzałą komórką jajową. W chwili urodzenia liczba pęcherzyków spada do 2 milionów, a w momencie dojrzewania maleje do 300 tysięcy. Przyjmuje się, że jedna kobieta w swoim życiu przechodzi około 400 owulacji.
Jak dojrzewa komórka jajowa?
Pierwszym stadium komórki jajowej jest pęcherzyk pierwotny. Na około 85 dni przed danym cyklem miesięcznym rozpoczyna się proces dojrzewania. Pęcherzyk pierwotny dzięki obecności folitropiny przekształca się w pęcherzyk preantralny, później folitropina wraz z estrogenem powoduje dojrzewanie do pęcherzyka antralnego. Z pęcherzyków antralnych dochodzi do selekcji 3-7 pęcherzyków, z których każdy ma szansę zostać pęcherzykiem dominującym, czyli pęcherzykiem Graafa.
W 6.-8. dniu cyklu miesięcznego, czyli zaraz po ustaniu krwawienia, zostaje wybrany jeden pęcherzyk; zwiększa się produkcja estradiolu, co skutecznie obniża folitropinę i sprawia, że pozostałe pęcherzyki nie dojrzewają. Pęcherzyk dominujący zaczyna regulować oś podwzgórze-przysadka–jajnik, następuje gwałtowny wzrost poziomu estrogenów i po 14-24 godzinach następuje owulacja. Na 10-12 godzin przed jajeczkowaniem wzrasta poziom lutropiny.
Gdy komórka jajowa zostaje uwolniona i rozpoczyna swoją wędrówkę przez jajowód, z pozostałości pęcherzyka tworzy się ciałko żółte, który wydziela progesteron. Progesteron jest hormonem, który ma za zadanie ułatwić zapłodnienie i utrzymać wczesną ciążę.
Co się dzieje z ciałkiem żółtym? Jeśli dochodzi do ciąży, ciałko żółte przekształca się w ciałko ciążowe i wydziela hormony, które mają utrzymać ciążę. Jeśli nie dochodzi do zapłodnienia, ciałko żółte staje się ciałkiem białawym i stopniowo zanika.
Przeczytaj także: Pozytywny test ciążowy – co robić dalej?
Jakie są objawy owulacji?
Najpewniejszym objawem owulacji jest regularna obserwacja jajników za pomocą USG, dzięki czemu można dokładnie stwierdzić, czy komórka jajowa została uwolniona, czy nie.
W aptekach dostępne są również testy owulacyjne, które wykrywają hormon lutropowy z moczu.
A jak kobieta sama może określić moment owulacji? W naturalnych metodach planowania rodziny dużo uwagi poświęca się obserwacji własnego ciała.
- Śluz szyjkowy w czasie dni płodnych, czyli w okresie okołoowulacyjnym, jest przezroczysty, ciągliwy, wodnisty, ma ułatwić plemnikom dotarcie przez szyjkę do jamy macicy.
- Po owulacji zmienia się w mętny, gęsty i nieprzepuszczalny dla plemników.
Piersi są delikatnie większe, bardziej wyczulone na dotyk, kobiety mogą czuć to jako bolesność i nadwrażliwość.
Jeśli kobieta bada swoją temperaturę codziennie w ramach obserwacji cyklu, w dniu owulacji temperatura jest około 0,5°C wyższa niż zwykle.
Szyjka macicy w czasie dni płodnych jest miękka i znajduje się bardziej z przodu, po jajeczkowaniu twardnieje i znajduje się z tyłu (można to określić w trakcie badania ginekologicznego).
Niektóre kobiety odczuwają ból w podbrzuszu w okolicy jajnika, w czasie odpowiadającym owulacji. Ból może być o bardzo różnym nasileniu, niektóre kobiety muszą zażywać silne środki przeciwbólowe w tym czasie, inne odczuwają lekkie ukłucie. Część kobiet w ogóle nie czuje żadnych dolegliwości bólowych, towarzyszących jajeczkowaniu.
Może wystąpić delikatne plamienie owulacyjne.
Bręborowicz G.: „Położnictwo i Ginekologia. Repetytorium”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2010, 291-301.