Jak dochodzi do zapłodnienia?
Potrzeba zgodności wielu procesów w ciele kobiety, aby doszło do zapłodnienia. W jajniku dojrzewa pęcherzyk dominujący, który pod wpływem hormonów, takich jak estrogen, luteina, estradiol i progesteron pęka i uwalnia komórkę jajową.
Przed samą owulacją następuje gwałtowny wzrost lutropiny i estradiolu, określany jako „pik”. Gdy pęcherzyk pęknie, z jego pozostałości tworzy się ciałko żółte, produkujące progesteron. Progesteron to hormon, który ma za zadanie utrzymać ciążę i ułatwić zapłodnienie. Wpływa np. na śluz szyjkowy – ułatwia plemnikom dotarcie do komórki jajowej.
W momencie owulacji w organizmie kobiety notuje się najwyższe stężenie hormonów płciowych, które wpływają nie tylko na narządy rozrodcze, ale również na samopoczucie. Dni płodne to czas, kiedy kobieta ma fizjologicznie większą ochotę na zbliżenie, a jej ciało przygotowuje się do ewentualnego zapłodnienia. Szyjka macicy jest bardziej wysunięta do przodu, śluz szyjkowy jest wodnisty i sprzyja plemnikom w ich wędrówce do jajowodu, gdzie „czeka” komórka jajowa.
W momencie zbliżenia, plemniki przez pochwę, szyjkę macicy i jej jamę mkną do jajowodu. Ich żywotność w drogach rodnych kobiety to około 72 godziny, dlatego do zapłodnienia może dojść w wyniku stosunku niekoniecznie w sam dzień owulacji. Komórka jajowa od uwolnienia z pęcherzyka w jajniku przeżywa od 12 do 24 godzin.
Komórka jajowa porusza się wzdłuż jajowodu, a jej ruch regulowany jest przez znajdujące się wewnątrz rzęski i płyn jajowodowy. Gdy dochodzi do bańki, czyli najszerszego miejsca jajowodu, tam najczęściej napotyka na plemniki, które dążą do jej zapłodnienia. Jeden plemnik przebija się przez otoczkę komórki jajowej i łączy z nią, tworząc zygotę. Zygota, ciągle się dzieląc na coraz większą liczbę komórek, wędruje powoli do jamy macicy, gdzie błona wyściełająca macicę już czeka na zagnieżdżenie. Od momentu implantacji można mówić o ciąży.
Ile czasu potrzebuje plemnik na dotarcie do komórki jajowej?
Plemnik drogę do komórki jajowej pokonuje bardzo szybko, biorąc pod uwagę jego mikroskopijne rozmiary i długość trasy, jaką musi przebyć. Drogi rodne kobiety w czasie dni płodnych znacząco sprzyjają plemnikowi, aby jak najszybciej dotarł do jajowodu, przez co w czasie maksymalnie trzech dni jest w stanie się tam znaleźć. Po tym czasie plemnik ginie.
Ile dni po stosunku może dojść do zapłodnienia?
Uważa się, że plemnik żyje w drogach rodnych kobiety do trzech dni, bardzo silne i żywotne plemniki nawet pięć. Jeśli zbliżenie nastąpiło trzy dni przed owulacją – może dojść do zapłodnienia. Stosunek dwa dni przed, w dzień owulacji lub dzień po może być powodem zajścia w ciążę.
W związku z tym, że nie zawsze można precyzyjnie wyznaczyć datę owulacji, a dzień, kiedy powinna ona nastąpić jej dniem właściwie orientacyjnym, uważa się, że stosunek do trzech dni po owulacji również może doprowadzić do zapłodnienia. Może nastąpić niekontrolowane przesunięcie owulacji, spowodowane np. sytuacją stresową.
Po jakim czasie dochodzi do zapłodnienia po inseminacji?
Inseminacja, czyli wprowadzenie plemników do jamy macicy za pomocą specjalnego cewnika, to jedna z najprostszych metod wspomaganego rozrodu.
Plemniki, które trafiają do macicy kobiety, są specjalnie wyselekcjonowane, aby miały jak największą szansę na zapłodnienie komórki jajowej. Moment podania plemników również jest szczegółowo wybrany, musi być zgodny z czasem owulacji kobiety. Konieczna jest stymulacja owulacji za pomocą preparatów hormonalnych – to wszystko ma na celu zwiększenie szansy na ciążę.
Po wprowadzeniu plemników do zapłodnienia powinno dojść w ciągu 1-2 dni, po około 3 dniach od momentu wykonania zabiegu kliniki leczenia niepłodności rekomendują wykonanie kontrolnego USG.
Czy da się rozpoznać, że doszło do zapłodnienia?
Kobieta sama nie jest w stanie rozpoznać, czy doszło do zapłodnienia, czy nie. Zapłodniona komórka jajowa, przechodząc w stadium zygoty i wędrując w drogach rodnych, nie powoduje tak dużych zmian w organizmie, aby można było to zauważyć.
Jeśli dojdzie do zagnieżdżenia komórki w macicy, następują zmiany hormonalne, które pozwalają na odkrycie, że kobieta jest w ciąży. Samego zapłodnienia nie można wybadać łatwo dostępnymi metodami, ani na drodze obserwacji własnego organizmu.
A co możemy zrobić, aby zwiększyć szansę na poczęcie dziecka?
Jeśli staramy się o dziecko, należy w jak największym stopniu zadbać o swoje zdrowie. Dotyczy to zarówno kobiety, jak i mężczyzny.
Prawidłowa dieta, zrezygnowanie z używek, codzienna aktywność fizyczna i ograniczenie stresu – to podstawa, aby organizm kobiety mógł lepiej przygotować się do ciąży, a organizm mężczyzny był w stanie wyprodukować najlepsze plemniki.
Jeśli po roku stosunków bez zabezpieczenia nie dochodzi do ciąży, warto wybrać się do lekarza. Postawienie prawidłowej diagnozy dotyczącej przyczyny niepłodności to pierwszy krok na drodze do poczęcia dziecka.
Może zainteresować Cię także: Znów się nie udało… czy jesteśmy niepłodni?
1. Kurzawa R, Kaniewska D, Bączkowski T.: „Infertility from clinical and social perspective”, Przewodnik Lekarza/Guide for GPs, 2010, 13(2), 149-152.
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7731622/ dostęp z dnia 5.08.2022,
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5676579/ dostęp z dnia 5.08.2022,
4. Pisarski T.: „Położnictwo i ginekologia”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2002, 275-277.