Co to jest niepłodność?
Niepłodność oznacza, że kobieta nie może zajść w ciążę i/lub mężczyzna spłodzić dziecka przez rok regularnych i niezabezpieczonych stosunków. Niepłodność może być pierwotna lub wtórna.
- Niepłodność pierwotna oznacza, że kobieta nigdy nie była w ciąży, a mężczyzna nigdy nie spłodził dziecka.
- Niepłodność wtórna dotyczy kobiet, które przynajmniej raz były w ciąży i mężczyzn, którzy przynajmniej raz do ciąży doprowadzili.
WHO określa niepłodność mianem choroby cywilizacyjnej, która dotyka coraz więcej osób w wieku prokreacyjnym. Czy niepłodność i bezpłodność to to samo? Nie. Niepłodność to stan, który można wyleczyć, a bezpłodność jest z kolei nieodwracalna, dlatego diagnoza niepłodności oznacza okres obniżonej szansy na ciążę spontaniczną, ale nie przekreśla marzeń o dziecku.
Przeczytaj także: Jaką rolę pełni DHA z alg morskich w planowaniu ciąży?
Przyczyny niepłodności
Bardzo często na diagnozę niepłodności składa się kilka różnych przyczyn, zależnych od czynników żeńskich i/lub męskich.
Przyczyny niepłodności kobiecej
Czynniki leżące po stronie żeńskiej odpowiadają za około 35% przypadków niepłodności zdiagnozowanej u par. U kobiet do niepłodności najczęściej prowadzi:
- niedrożność jajowodów (30-35%),
- zaburzania owulacji (cykle bezowulacyjne),
- czynnik maciczny,
- czynnik szyjkowy,
- endometrioza.
Poziom hormonów przyszłych matek również jest jedną z kluczowych kwestii, jeśli chodzi o zajście w ciążę. Prawidłowe działanie osi podwzgórze–przysadka-jajnik reguluje owulacje i dojrzewanie ciałka żółtego, które wydziela hormony podtrzymujące bardzo wczesną ciążę. Dodatkowo warto zbadać hormony tarczycy.
Choroby ogólnoustrojowe, jak np. cukrzyca także ma negatywny wpływ na płodność.
Środowisko mocno oddziałuje na organizm, dlatego jego wpływ również trzeba wziąć pod uwagę, gdy kobieta nie może zajść w ciążę. Na co trzeba szczególnie uważać i co warto ograniczyć?
- Palenie tytoniu
- Przewlekły stres
- Alkohol
- Środki chemiczne, konserwanty w żywności
- Hałas
Znaczenie dla płodności mają również operacje, szczególnie te w obrębie narządów rodnych oraz styl życia, czyli utrzymanie ciała w sprawności fizycznej, wykonywanie regularnych ćwiczeń oraz prawidłowa dieta.
Przyczyny niepłodności u mężczyzn
Mężczyźni są odpowiedzialni za brak ciąży u około 35% wszystkich zdiagnozowanych niepłodnych par. U mężczyzn wyróżnia się następujące przyczyny niepłodności:
- zaburzenia funkcji jąder,
- urazy jąder,
- niska jakość nasienia,
- wady lub niedrożność nasieniowodów,
- żylaki powrózka nasiennego,
- zaburzony transport plemników,
- zaburzenia hormonalne np. zaburzenia produkcji testosteronu.
Czego powinien unikać niepłodny mężczyzna i co powinien ograniczyć?
- Metale ciężkie
- Tytoń
- Alkohol
- Narkotyki
- Sterydy anaboliczne
- Promieniowanie
- Wysoka temperatura
Kiedy oboje są niepłodni
10% par, które udają się do poradni leczenia niepłodności to pary, w których u obojga występuje przeszkoda, uniemożliwiająca poczęcie dziecka. U 20% par nie można jednoznacznie określić, dlaczego nie dochodzi do ciąży.
Co negatywnie wpływa na płodność u obu płci?
- Choroby układu krążenia
- Przewlekłe zapalenia nerek
- Cukrzyca
- Choroby tarczycy
- Zaburzenia odżywiania (niedożywienie, nadwaga i otyłość)
- Choroby weneryczne i infekcje w obrębie narządów rodnych
- Anemia
- Problemy emocjonalne (nadwrażliwość emocjonalna, trudne doświadczenia seksualne, trauma po porodzie, skłonność do depresji, choroby psychiczne).
Czy jesteśmy niepłodni? Gdzie szukać pomocy?
Leczenie niepłodności to często długa i skomplikowana droga, którą statystycznie zwykle rozpoczyna kobieta.
Brak ciąży skłania ją do wizyty u ginekologa i wykonania szeregu badań. Zwykle lekarz przeprowadza obszerny wywiad i wykonuje badanie ginekologiczne. Następnie zleca wybrane badanie obrazowe, np. USG i badanie krwi, w tym koniecznie badanie poziomu hormonów.
Warto pamiętać, że niepłodność to choroba dwóch osób, która nie boli, nie doprowadza do kalectwa, nie zagraża życiu, jednak znacząco pogarsza jego jakość. Wpływa negatywnie na relację nie tylko w związku, ale również poza nim. Zarówno kobieta, jak i mężczyzna przeżywają bardzo silne emocje, np. wstyd, poczucie osamotnienia, odrzucenia, izolacji.
Warto znaleźć poradnię leczenia niepłodności, która wykona komplet badań u obojga i zdiagnozuje przyczynę, dlaczego nie dochodzi do poczęcia.
Często mężczyźni podchodzą bardzo sceptycznie do leczenia niepłodności, gdyż w świadomości wielu osób wina zawsze leży po stronie kobiety. Niepłodność męska jest dla niektórych nie do przyjęcia i mocno podważa rolę mężczyzny jako głowy rodziny. To podejście jest krzywdzące nie tylko dla mężczyzn, ale również dla kobiet, które godzą się na inwazyjne i często bolesne badania, bo mężczyzna nie chce oddać próbki nasienia do laboratorium.
Aktualnie uważa się, że kobieta i mężczyzna statystycznie odpowiadają za brak dziecka w jednakowym stopniu, dlatego wspólna diagnostyka i wspólne leczenie jest jedynym kluczem do osiągnięcia sukcesu, czyli doprowadzenia do ciąży, później do porodu i urodzenia zdrowego dziecka.
Może zainteresować Cię także: Niedoczynność tarczycy a planowanie ciąży
To lek bez recepty wskazany w odzwyczajaniu się od palenia tytoniu i zmniejszeniu głodu nikotynowego u osób, które chcą przestać palić. Celem stosowania leku DENICIT jest trwałe zaprzestanie używania produktów zawierających nikotynę. Zawiera cytyzynę, która zwiększa ok. 3-krotnie szansę na rzucenie palenia¹.
¹Hajek P et al.: Efficay of cytisine in helping smokers quit;systematic review and meta-analysis. Thorax, 2013
Koperwas M., Głowacka M.: „Problem niepłodności wśród kobiet i mężczyzn – epidemiologia, czynniki ryzyka i świadomość społeczna”, Aspekty Zdrowia i Choroby, 2017, 2(3), 31-49.
Makara-Studzińska M., Bakalczuk G.: „Problemy emocjonalne wśród par leczonych z powodu niepłodności”, Seksuologia Polska, 2010, 10(1), 28-35.