Diagnostyka męskiej niepłodności – kiedy warto się zbadać?
Pary bezskutecznie starające się o dziecko przez 12 miesięcy regularnych stosunków bez zabezpieczenia 2-3 razy w tygodniu powinny rozpocząć diagnostykę.
Warto działać wcześniej – płodność to kapitał, który można chronić i wspierać każdego dnia.
Najważniejsze badania diagnostyczne w kierunku niepłodności męskiej:
- Wywiad i badanie fizykalne – ocena przebytych chorób, urazów, nawyków (np. palenie, alkohol), leków, a także badanie narządów płciowych.
- Badanie nasienia (seminogram) – podstawowe i kluczowe badanie, które ocenia:
- liczbę plemników,
- ich ruchliwość,
- morfologię (budowę),
- objętość i właściwości nasienia.
- Badania hormonalne – najczęściej oznacza się:
- testosteron całkowity,
- FSH (hormon folikulotropowy),
- LH (hormon luteinizujący),
- prolaktynę,
- TSH.
- USG moszny i jąder – pozwala ocenić budowę jąder, obecność żylaków powrózka nasiennego, torbieli czy innych zmian.
- USG przezodbytnicze (TRUS) – w niektórych przypadkach, jeśli istnieje podejrzenie niedrożności dróg wyprowadzających nasienie.
- Badania genetyczne – w razie poważnych nieprawidłowości w seminogramie:
- kariotyp,
- badanie mikrodelecji chromosomu Y,
- mutacja genu CFTR (związana z mukowiscydozą).
- Badania infekcyjne – ocena obecności stanów zapalnych (posiew nasienia, badania w kierunku chlamydii, mykoplazmy, wirusów).
- Test fragmentacji DNA plemników – w bardziej zaawansowanej diagnostyce, gdy podstawowe badania nie dają odpowiedzi.
- Inne badania specjalistyczne – np. oznaczenie markerów stresu oksydacyjnego w nasieniu, testy przeciwciał przeciwplemnikowych.
Kiedy warto wykonać badania wcześniej?
- Występują zaburzenia erekcji lub libido
- Przebyte choroby jąder (np. świnka, żylaki powrózka nasiennego)
- Wcześniejsze leczenie onkologiczne
- Styl życia o wysokim ryzyku (alkohol, palenie, stres, substancje toksyczne w bliskim środowisku)
- Praca w warunkach szkodliwych (np. wysoka temperatura, pestycydy)
Dieta a płodność – co jeść, by wspierać funkcję plemników?
Dieta ma ogromne znaczenie dla jakości nasienia – wpływa na stres oksydacyjny, gospodarkę hormonalną oraz zdolność organizmu do naprawy uszkodzeń komórkowych.
Co warto uwzględnić w codziennym jadłospisie?
✅Produkty wspierające płodność mężczyzny:
- Owoce i warzywa (bogate w antyoksydanty: witamina C, E, karotenoidy)
- Orzechy i nasiona (źródło cynku, selenu, kwasów omega-3)
- Ryby morskie (kwasy EPA i DHA – działają przeciwzapalnie)
- Pełnoziarniste produkty zbożowe (witaminy z grupy B, błonnik)
- Rośliny strączkowe, chude mięso, jaja (aminokwasy, żelazo, cynk)
❌Czego unikać?
- Tłuszczów trans (np. margaryny, fast food)
- Cukrów prostych i nadmiernej ilości kalorii
- Alkoholu, kofeiny w nadmiarze, napojów energetycznych
- Nadmiernej ilości soi (fitoestrogeny)
Styl życia a płodność – najczęstsze błędy i jak ich unikać
Nie tylko geny decydują o płodności. Styl życia odgrywa równie istotną rolę. Oto główne czynniki wpływające negatywnie na jakość plemników:
- Stres i brak snu – wpływa na oś podwzgórze–przysadka–jądra, obniżając poziom testosteronu.
- Nadmierna masa ciała – otyłość wiąże się z hipogonadyzmem i stanem zapalnym.
- Gorące kąpiele, sauna, noszenie obcisłej bielizny – wysoka temperatura uszkadza spermatogenezę.
- Mała aktywność fizyczna – sprzyja insulinooporności i zaburzeniom hormonalnym.
- Palenie tytoniu – obniża liczbę i ruchliwość plemników, zwiększa fragmentację DNA.
To lek bez recepty wskazany w odzwyczajaniu się od palenia tytoniu i zmniejszeniu głodu nikotynowego u osób, które chcą przestać palić. Celem stosowania leku DENICIT jest trwałe zaprzestanie używania produktów zawierających nikotynę. Zawiera cytyzynę, która zwiększa ok. 3-krotnie szansę na rzucenie palenia¹.
¹Hajek P et al.: Efficay of cytisine in helping smokers quit;systematic review and meta-analysis. Thorax, 2013
Zalecenia:
- Codzienny ruch (30–60 min dziennie, np. szybki marsz, pływanie).
- Utrzymywanie prawidłowej masy ciała (BMI 20–24).
- Redukcja stresu (techniki oddechowe, medytacja, wsparcie psychologiczne).
- Higiena snu (7–8 h snu, unikanie ekspozycji na światło niebieskie wieczorem, czyli telefonów, tabletów, telewizora).
Jak przygotować się do starań o dziecko?
Przygotowanie mężczyzny do starań o dziecko warto rozpocząć kilka miesięcy wcześniej, ponieważ proces powstawania plemników trwa około trzech miesięcy.
Kluczowe znaczenie mają zdrowy styl życia i codzienne nawyki:
- rezygnacja z palenia,
- ograniczenie alkoholu,
- unikanie narkotyków i sterydów anabolicznych,
- dbanie o sen,
- redukcję stresu.
🥙Równie ważna jest zbilansowana dieta bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, ryby, orzechy i zdrowe tłuszcze, uzupełniona w cynk, selen, witaminy C, D i E oraz kwasy omega-3.
🏋️♂️Regularna aktywność fizyczna oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała wspierają gospodarkę hormonalną i poprawiają jakość nasienia.
🌡️Należy unikać przegrzewania jąder, długich gorących kąpieli czy pracy z laptopem na kolanach, a także kontaktu ze szkodliwymi substancjami w środowisku.
💊Wsparciem mogą być specjalistyczne suplementy, a przed rozpoczęciem starań warto wykonać podstawowe badania i, w razie potrzeby, skonsultować się z lekarzem andrologiem lub urologiem.
💆♂️Nie mniej istotne są zdrowie psychiczne i dobre relacje w związku, które sprzyjają poczęciu.
Jak powinien wyglądać skuteczny preparat wspomagający męską płodność?
Wybierając suplement mający na celu poprawę jakości nasienia, warto zwrócić uwagę na kompleksowy skład, oparty na składnikach o potwierdzonym działaniu klinicznym.
Dobry preparat powinien wspierać wszystkie etapy spermatogenezy – od ochrony plemników przed stresem oksydacyjnym, przez wspomaganie produkcji hormonalnej, aż po poprawę ruchliwości i morfologii.
Co powinien zawierać skuteczny preparat?
Silne antyoksydanty – tarcza ochronna dla plemników:
- Astaksantyna: Jeden z najsilniejszych naturalnych antyoksydantów. Chroni błony komórkowe plemników przed uszkodzeniami, co może poprawiać ich żywotność i ruchliwość.
- Witamina C: Pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym i regeneracji zredukowanej formy witaminy E.
- Selen: Niezbędny dla prawidłowego przebiegu spermatogenezy. Przyczynia się do ochrony DNA, białek i lipidów przed uszkodzeniem oksydacyjnym.
- Cynk: Pełni podwójną rolę – jest silnym antyoksydantem oraz kluczowym minerałem dla produkcji plemników. Pomaga w utrzymaniu prawidłowej płodności i funkcji rozrodczych.
Stres oksydacyjny to jeden z głównych wrogów męskiej płodności, uszkadza bowiem materiał genetyczny (DNA) plemników. Skuteczna ochrona antyoksydacyjna jest kluczowa.
Wsparcie gospodarki hormonalnej i witalności:
- Ekstrakt z korzenia witanii ospałej (Ashwagandha): Znany adaptogen, który pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem, wspierając zdrowie psychiczne i fizyczne. Może przyczyniać się do utrzymania optymalnego poziomu energii i witalności.
- Ekstrakt z korzenia maca: Tradycyjnie stosowany w celu wspierania popędu seksualnego (libido) i naturalnej aktywności seksualnej.
- Ekstrakt z ziela buzdyganka (Tribulus terrestris): Wspomaga pożądanie seksualne, co jest istotnym elementem w okresie starań o dziecko.
Prawidłowy poziom hormonów, zwłaszcza testosteronu, oraz ogólna witalność organizmu są fundamentem męskiej płodności.
Kluczowe składniki dla prawidłowego rozwoju plemników:
- Mio-inozytol: Składnik obecny w wysokim stężeniu w płynie nasiennym. Odgrywa ważną rolę w procesie dojrzewania plemników.
- L-metylofolian wapnia (aktywny kwas foliowy) oraz witaminy B6 i B12: Biorą udział w procesie podziału komórek, co jest fundamentem produkcji nowych plemników. Dodatkowo pomagają w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny, której podwyższony poziom jest niekorzystny dla płodności.
Proces spermatogenezy wymaga specyficznych „cegiełek” – witamin i substancji odżywczych.
Psychologia płodności – nie zapominaj o głowie
Niepłodność wpływa negatywnie na psychikę mężczyzn – może prowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości, stresu, lęku, a nawet depresji.
Wsparcie psychologiczne, terapia par, grupy wsparcia – to realne i skuteczne formy pomocy. Leczenie niepłodności to nie tylko proces biologiczny, lecz także wyzwanie emocjonalne.
Podsumowanie – męska płodność w praktyce
Niepłodność mężczyzn jest zjawiskiem stosunkowo powszechnym, ale w wielu przypadkach może być odwracalna.
Kluczowym etapem na drodze do poprawy płodności jest odpowiednia diagnostyka, obejmująca m.in.
- badanie nasienia (seminogram),
- ocenę gospodarki hormonalnej
- badania obrazowe, takie jak USG.
Ogromne znaczenie mają również czynniki związane ze stylem życia – prawidłowa dieta, utrzymanie właściwej masy ciała i unikanie używek mogą znacząco poprawić wyniki.
Wsparciem w terapii może być suplementacja, zwłaszcza preparatami kompleksowymi, które dostarczają składników odżywczych wspierających funkcjonowanie układu rozrodczego.
Nie można jednak zapominać, że płodność mężczyzny to nie tylko aspekt biologiczny, ale także zdrowie psychiczne i jakość relacji w związku, które mają istotny wpływ na proces starań o dziecko.
Męska płodność
Istnieje tzw. zależność w kształcie litery U – zarówno zbyt mała, jak i zbyt duża ilość snu negatywn...
Współczesny styl życia, stres, zanieczyszczenia środowiska i niezbilansowana dieta to czynniki, któr...
Nowe badania z 2023 i 2024 roku pokazują, że zbyt intensywne ćwiczenia siłowe, przegrzewanie jąder c...
Świadome planowanie rodziny zmniejsza ryzyko wystąpienia ewentualnych komplikacji. W związku z tym...
Współczesne pary zwykle bardzo odpowiedzialnie podchodzą do kwestii powiększania rodziny – planują p...
Wiele par napotyka coraz więcej przeszkód, kiedy zaczyna starać się o dziecko. Około 9% polskich par...
Jeszcze kilkanaście lat temu niepłodność uznawano głównie za problem kobiet. Dzięki badaniom nad pro...
Czy kwas foliowy wpływa na męską płodność? Do czego jest potrzebny i jakie jest jego zapotrzebowanie...
Źródła:
- Walczak-Jędrzejowska, Renata. „Stres oksydacyjny a niepłodność męska. Część I: Czynniki wywołujące stres oksydacyjny w nasieniu.” Postępy Andrologii Onlline 2.1 (2015).
- Walczak-Jędrzejowska, Renata. „Stres oksydacyjny a niepłodność męska. Część II: Antyoksydanty w leczeniu męskiej niepłodności.” Postępy Andrologii Onlline 2.1 (2015).
- Bączkowski, Tomasz, et al. „Przestrzeganie zaleceń dotyczących zdrowia reprodukcyjnego wśród mężczyzn diagnozowanych w kierunku niepłodności iz potwierdzoną niepłodnością.” Family Medicine & Primary Care Review 2 (2011): 129-131.